Sanattan anlamıyor muyuz?

HT MAGAZİN

Nuri Bilge Ceylan'ın Kış Uykusu filmi Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ödülü kazanarak Yılmaz Güney'den sonra Türk Sineması'nda bu büyük ödülü alan ikinci yönetmen oldu. Önceki altı uzun metrajlı filminin sinemadaki gişe rakamı toplamı 500 bin kişiye ulaşmıyor. 1997 yapımı Kasaba sadece 3-4 salonda kısa süreli gösterildi. 1999 yapımı 'Mayıs Sıkıntısı' 24 bin, 2002 yapımı 'Uzak' 64 bin, 2006 yapımı 'İklimler' 35 bin, 2008 yapımı 'Üç Maymun' 127 bin kişi, Bir Zamanlar Anadolu'da ise 161 bin kişi tarafından izlenmişti. Önemli festivallerden 150'nin üzerinde ödülle dönen Ceylan'ın "sanat filmi" olarak adlandırılan filmlerinin sinema salonlarında halk tarafından neden ilgi görmediğini, sinema dünyasının önde gelen isimlerine sorduk.

'Filmleri çok sade, herkes anlayabilir'

Habertürk film eleştirmeni Mehmet AÇAR:

NURİ Bilge Ceylan filmlerinde anlaşılmayacak hiçbir şey yok. Ceylan, seçkin bir seyirci kitlesi için film yapmıyor. Filmleri çok sade, onun filmlerini herkes anlayabilir. Sorun başka bir yerde. İnsanlar sinemaya eğlenmek, gülmek, duygulanmak ve iyi vakit geçirmek için gider. Ama seyircilerin büyük çoğunluğu filmin duygularını kontrol etmesini, güldürmesini, ağlatmasını ister. Nuri Bilge Ceylan ise seyirciyi koltuğunda düşünceleri ve duygularıyla yalnız bırakan bir sinema yapıyor. Seyirciyi düşünmesi için zorluyor. Onun filmlerinde karakterlerin söyledikleri kadar, söylemedikleri de önemlidir. Filmlerinde iyiler – kötüler, açık mesajlar, net finaller yoktur. Tüm gerçekliği ve sahiciliğiyle hayatın kendisi vardır. Bunlar da seyirciye zor geliyor. Alıştığı, bildiği sinemayı istiyor... Sorun sanattan anlamamak değil, alternatif bir sanat anlayışına karşı direnmektir.

'O bir kahraman'

Kadir İNANIR:

BU sefer halkımız bu filmi seyredecek. Bu çok büyük ödül, seyredilmeli de, bu filmi seyretmeyen olmamalı... Bu ülkede herkes bu filmi izlemeli. O sinemanın 100 yılında bu ödülü almış olan bir kahraman.

'Artık izleyecekler'

Nebahat ÇEHRE:

SANAT filmlerine alışık değiller. Sanat filmlerinin ağır bir anlatımı var. O yüzden alışık değiller ama artık ortada büyük bir başarı var. Onlar da sanat filmi izlemeye başlayacaklardır artık diye düşünüyorum.

'Saygı gösterelim yeter'

Sinema eleştirmeni Atilla DORSAY:

CEYLAN'ın filmlerinin izlenmemesi sinemanının bütün sanatların tersine çok şey birden olmasından kaynaklanıyor. Sinema hem sanayi, hem ticaret hem ünlü deyimiyle de yedinci sanat ve hem de kitlelerin en büyük eğlencesi. Tek bir şeyde (tek tür bir sinemada aynı filmlerde aynı bakışta) buluşmak kolay değil, hatta mümkün değil. Bizler daha çok filmlerin sanat yanına bakıyoruz ama geniş kitlenin başka türlü bakması ve sadece iyi vakit geçirip oyalanmayı amaçlaması son derece doğal. Yeterki onlar bize, biz de onlara gereken saygıyı gösterelim.

'Ben de sanat filmlerine pek gitmem'

Oya AYDOĞAN:

SANAT filmiyle gişe filmini birbirinden ayırmak gerek. Gişe filmi iş yapmak, sanat filmi sanat için yapılır. Sanat filmi ağır işliyor, sanat filmlerinde aksiyon olmuyor, sıkılıyorsun. O yüzden çok izlenmiyor. Bu sadece Türkiye'de değil, dünyada böyle. Sanat filminden bir tek Fransızlar anlıyor. Bir oyuncu olarak ben de sanat filmlerine pek gitmem. Daha çok entrika olan filmleri izlemeyi tercih ederim. Ama Nuri Bilge Ceylan'ın başarısı çok büyük bir başarı. Onun adına çok mutlu oldum. Kendisini tebrik ederim.

'Komedi ya da dram rağbet görüyor'

Yapımcı Murat TOKAT:

TÜRKİYE'de sanat filmleri ve gişe filmleri diye bir ayrım oluştu maalesef... Bu ayrımın da sadece gişe rakamlarıyla ölçülendirilmesi de son derece yanlış bence. Türkiye'deki sinema izleyicisinin profiline ya da en fazla gişe yapan filmlerin içeriğine baktığımızda ya son derece komik filmlerin ya da son derece ağır dram barındıran filmlerin rağbet gördüğü çıkarımını yapabiliyoruz. Sinema izleyicisi ağırlıklı olarak sıkıntılarından iki saat uzaklaşabileceği komik filmleri ya da ağlayabilecekleri dram filmleri tercih ediyorlar. Fakat Avrupa'da ve Amerika'daki sinema izleyicisinde ise durum eşit ağırlıklı olarak dağılıyor ve oradaki sinema izleyicilerinin de gişe tercihlerindeki ölçülendirmeleri de Türkiye'den farklılık gösteriyor. Sadece Nuri Bilge Ceylan'ın şahsında değerlendirmek yerine konuya böyle bakmak daha da gerçeğe yaklaştırabilir bizi.

'Halk sanattan uzaklaştırıldı'

Oyuncu Altan GÖRDÜM:

BU durum bütün dünyada böyle. Sanat filmlerinin izlenmemesini bir bütün olarak değerlendirmek lazım. Sanat kurumları kapatılıyor, bana insanlardan "Tiyatrolar kapansın, topluma faydalı değil" gibi mailler geliyor, kanallarda sadece eğlence programları ve diziler yayınlanıyor. Hangi kanalda sanat programı var? İnsanlar dizilere mahkum oldu. Halk sanattan uzaklaştırıldı. Nuri Bilge Ceylan ödül aldı. Kimse filmin içeriğini bilmiyor. Sadece "Nuri Bilge Ceylan Altın Palmiye aldı" diye magazinel anlamda biliniyor. Sanata sosyal ve toplumsal destek gerek. Sanat filmlerinin daha çok tanıtılması, sanatın toplumla birleşmesi lazım.

'Sinemaya eğlenmek için gidiyorlar'

Cinemarine Sinemaları Sahibi Cenk SEZGİN:

DÜNYANIN en iyi arabası en çok satılan arabası değildir. Neden değilse Nuri Bilge Ceylan'ın gişesi de benzer sebeple en yüksek gişeli film değildir. Bu son ödül entelüktel izleyicinin filme daha çok ilgi göstermesine sebep olur. Fakat bu kitle tüm izleyici oranına kıyasla yüzde üçü geçmez. Bu nedenle Nuri Bilge Ceylan hangi ödülü alırsa alsın filmleri gişede rekor kırmayacaktır. Türkiye'de sinemaya giden izleyicinin yüzde 90'ı eğlenmek ve hoşça vakit geçirmek için sinemaya gider bir sanat eserini izlemek için değil. Aksi takdirde müzelerin sanat galerilerinin öünde kuyruk olurdu.

'Her şey izlenecek diye bir kural yok'

Yönetmen-yapımcı Osman SINAV:

NURİ Bilge Ceylan'ın böylesine önemli bir ödül aldığını öğrenince çok sevindim. Kendisine mesaj attım ve tebrik ettim. Bence her şey izlenecek diye bir kural yok. Ama bu konu derinlik gerektirir. Telefonda konuşulacak kadar yüzeysel bir konu değil.