Kansızlık ve vücutta şişlik böbrek hastalığı işareti olabilir

Ceyda ERENOĞLU / HABERTÜRK

YAZI DİZİSİ -1 / DERTLİ BÖBREKLERİMİZ

Türkiye nüfusunun yüzde 14.6’sında böbreklerle ilgili sorunlara rastlanıyor. Şiddetli ağrı ve kusma böbrek taşına, sık idrara çıkma, idrarda yanma ve ateş enfeksiyon varlığına, yeni başlayan yüksek tansiyon, kansızlık ve vücutta şişme ise böbrek yetmezliğinin ilk belirtilerine işaret edebiliyor. Sigara, obezite, tuz ve şeker ise uzak durulması gerekenler listesinin ilk sıralarında.

2006 yılında yapılan CREDIT çalışmasının (Avrupa Nefroloji Derneği, Türk Nefroloji Derneği ve Türk Böbrek Vakfı) sonuçlarına göre ülkemiz nüfusunun yüzde 14.6’sında böbrek yetersizliği ile ilgili bulgular ve hastalıklar bulunuyor. Dünya ortalaması alındığında bu oranın her 10 kişiden birine karşılık geldiği bunun da kronik böbrek hastalığının önemini gösterdiği belirtiliyor. 2010 yılı öncesinde tüm dünyada 2.6 milyon diyaliz hastası olacağı tahmin edilirken bu sayının 2010 yılında 5 9 milyon civarına çıkması hastalığın düşünülenin çok üstünde bir artış gösterdiğine işaret ediyor. Tüm dünyada; diyabet ve hipertansiyonun son dönem böbrek yetmezliği hastalarının yüzde 60’ının ilk nedeni olması, bu iki hastalıkla mücadelenin önemini gösteriyor.

DIYALIZ MERKEZ SAYIMIZ YETERLİ

Gelişmemiş ülkelerdeki gelir düzeyi düşüklüğü ise hastaların diyaliz ve böbrek nakline ulaşmalarının önündeki en büyük engel olarak görülüyor. Kronik Böbrek Hastalıkları (KBH) gerek Türkiye’de, gerekse dünyada bir halk sağlığı sorunu olarak hükümetleri ve sivil toplum örgütlerini ilgilendiren önemli bir problem. Türk Nefroloji Derneği kayıtlarına göre Türkiye’de yaklaşık 100 bin kişi diyaliz tedavisi görüyor ve yılda ortalama 3 bin böbrek nakli yapılıyor. Ülkemizde 837 diyaliz merkezi ile 61 organ nakli merkezi bulunduğuna dikkat çeken yetkililer, “Bu bağlamda diyaliz ve orgamerkezleri sayımız yeterlidir. Diyaliz merkezlerinin yüzde 68’i, organ nakli merkezlerinin ise yarısı özel hastanelere aittir” diyor. Bu çarpıcı bilgileri aldığımız Türk Böbrek Vakfı Başkanı Timur Erk ve Türk Böbrek Vakfı Mütevelli Üyesi Yrd. Doç. Dr. Bilal Görçin, böbrek hastalıkları ve tedavi yollarına ilişkin bilgiler vermeyi sürdürüyor.

DİYALİZ HASTALARININ %60'INDA DİYABET VEHİPERTANSİYON VAR

Günümüzde hemodiyalize giren hastaların yüzde 60’ını şeker hastalığı ve hipertansiyon oluşturuyor. Bu iki hastalığı olan kişilerin kontrolsüz ve yetersiz tedavileri son dönem böbrek yetmezliğine götürüyor. Ayrıca tek böbrekli bir kişide; ciddi taş hastalığı, pyelonefrit gibi böbrek iltihapları, protein kaçağına yol açan nefritler, ailevi polikistik böbrek hastalığı, amiloid birikimine yol açan FMF (Ailevi Akdeniz Ateşi) ve romatizma hastalıkları gibi sorunlar da kronik böbrek yetmezliği nedenleri arasında bulunuyor.

AŞIRI TUZ- VE ŞEKER BÖBREK HASTALIKLARINI TETİKLİYOR

Yanlış beslenme, özellikle de aşırı tuz ve şeker tüketiminin böbrek hastalıklarını tetiklediği belirtiliyor. Ayrıca aşırı tüketilen unlu gıdalar ve fast-food da yanlış beslenmenin belirgin örnekleri arasında bulunuyor. Gerek sadece yüksek tansiyonu olan gerekse şeker ve tansiyonu bulunan hastalarda böbrek yetmezliğini ortaya çıkaran ve ilerleten en önemli etkenin kontrolsüz yüksek tansiyon olduğuna dikkat çekiliyor. Tansiyon kontrolü sadece ilaçlarla yapılmıyor ve ciddi bir tuz diyeti yapmadıkça düşürülemediği belirtiliyor. Bu nedenle sadece ekmeği tuzsuz yemek değil, yemeklere tuz katmamak, zeytin ve peynirin tuzsuzunu tercih etmek, turşukuruyemiş, soda, kurutulmuş gıda gibi yoğun tuz içeren gıdalardan da uzak durmak gerekiyor. Sadece tuza dikkat edilmesi bile hastaların yaşam kalitesini olumlu etkiliyor. Kronik böbrek hastalığı teşhisi konmuş kişilerin yapılan kan tahlil değerlerine göre; süt, süt ürünleri ve balıkta bulanan fosfordan, eğer potasyum yüksekliği varsa potasyum içeren sarı meyvelerden (kayısı, üzüm, şeftali, muz gibi) diyalize yakın son dönemde ise sıvı alımından kaçınmaları gerekiyor.

KADINLARDA DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR

Böbrek hastalıkları kadınlarda erkeklerden daha fazla görülüyor. Buna kronik böbrek yetmezliğinin tetikleyicisi olan; hipertansiyon, diyabet ve obezite ile kadınlarda daha çok karşılaşılmasının yol açtığı belirtiliyor.

EN SIK GÖRÜLEN BÖBREK HASTALIKLARI

Şekere bağlı böbrek yetmezliği

Yüksek tansiyona bağlı böbrek yetmezliği

Böbreğin taş hastalığı

Böbrek ve idrar yolu enfeksiyonları

Ailevi böbrek hastalıkları (Polikistik böbrek, Alport hastalığı)

Protein kaçağı ile seyreden nefritler

Böbreğin tümörleri

TEK BÖBREKLE DE SAĞLIKLI YAŞAMAK MÜMKÜN

Böbreklerimiz her biri 125 gram ağırlığında, fasulye şeklinde, omurganın her iki yanında ve bel bölgesinin biraz üzerinde yer alan organlar olarak tanımlanıyor. Normalde iki böbreğimiz bulunsa da sağlıklı tek böbrekle de normal yaşam sürdürmek mümkün görülüyor.

ÖLÜMLERİN YÜZDE 39.8’i DOLAŞIM SİSTEMİ HASTALIKLARINDAN

TÜİK verilerine göre 2013 yılında Türkiye’deki ölümlerin yüzde 39.8’i dolaşım sistemi hastalıkları, yüzde 21.3’ü iyi ve kötü huylu tümörler, yüzde 9.8’i solunum sistemi hastalıkları, yüzde 5.6’sı endokrin, beslenme ve metabolizma hastalıkları nedeniyle meydana geliyor.

İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARININ TEDAVİSİ KOLAY

Tedavisi en kolay böbrek hastalıklarının böbrek ve idrar yolu enfeksiyonları ve taşları olduğu belirtilirken, en zor hastalıkların kronik böbrek yetmezliği ve böbrek tümörleri olduğuna dikkat çekiliyor.

BÖBREK HASTALIKLARIYLA İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Fazla su içmek böbrekleri yorar YANLIŞ

Az su böbrekler için zararlı bulunuyor, taş ve kum oluşumunu kolaylaştırıyor. Buna karşın böbrek fonksiyonunu engellemiyor. Fazla su içmek ise böbreklerin daha iyi çalışması anlamına gelmiyor. Böbrekleri normal olan bir kişi günde yarım ile 20 litre arasında su içse bile böbreğin bunu ayarlama özelliği bulunuyor.

Taş böbrekleri öldürür ve kişiyi diyaliz hastası yapar YANLIŞ

Eğer kişi doğuştan veya sonradan tek böbrekli ise ve o taş böbreğin idrar borusunu tıkıyorsa bu durum kişiyi diyalize kadar götürebiliyor. Ancak iki böbreği olan bir kişinin böbreklerinde taş olması fonksiyonunu ne kadar engellerse engellesin normal işleyen diğer böbrekten dolayı diyaliz hastası olunmuyor. Yine de böbrek taşının ihmal edilmemesi gerekiyor. Her boyuttaki taş böbrek için zararlı görülüyor ve taştan erken teşhis ile kurtulunması öneriliyor.

SİGARA VE OBEZİTE TEHLİKESİNE DİKKAT

Böbrekler , damar yumaklarından oluşuyor ve 125 gram olmalarına rağmen 80 kiloluk bir insanda kalbin vücuda gönderdiği kanın yüzde 22’sini alıyor. Bu nedenle diyabet ve hipertansiyon hastalıkları, damar yapısına hasar verdiği için ilk etkilenen organlar arasında böbrekler bulunuyor. Özellikle sigaranın, atardamarlara zarar vererek olumsuz etkiler yarattığı, bu nedenle diyabet ve hipertansiyon hastalarının sigara içmesinin kronik böbrek hastalığının oluşumunu hızlandırdığı belirtiliyor. Obezite de kronik böbrek hastalığı riskini artıran unsurlar arasında yer alıyor.

YARIN: BÖBREK HASTALIKLARININ TEDAVİSİNDE HANGİ YÖNTEMLER UYGULANIYOR?