Swap anlaşması ne demek? Merkez Bankası swap anlaşması nedir?

Swap nedir? Swap anlaşması ne demek? soruları Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın (TCMB) yaptığı swap hamlesinin ardından gündeme geldi. Katar Merkez Bankası ile Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) arasındaki swap anlaşmasının miktarı 5 milyardan 15 milyar dolara çıktı. İşte "swap" terimi ile ilgili detaylar...

SWAP NEDİR? SWAP ANLAŞMASI NE DEMEK?

Swap kelime anlamı olarak "değiş tokuş etmek, takas etmek, değiştirmek" gibi anlamlara gelmektedir. Swap; İki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde bir varlık ya da yükümlülüğe bağlı olan farklı faiz ödemelerini veya döviz cinsini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir takas sözleşmesidir diye tanımlanabilmektedir.

Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir. Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır.

Swap türleri nelerdir?

1- Faiz Swapları:

Sabit Faiz - Değişken Faiz Swapı

Değişken Faiz - Değişken Faiz Swapı

Vadeden önce son verme hakkı veren swaplar

Vadeli (Forward) Swaplar

Faiz oranının sonradan belirlenmesi hakkını veren swaplar

2- Para (Döviz) Swapları:

Sabit Faiz - Değişken Faiz Para Swapı

Değişken Faiz - Değişken Faiz Para Swapı

3-Diğer Swap türleri:

Para (Döviz) opsiyon swapları

Geçişli Swaplar

Birleşik geçişli swaplar

İkili para swapları

Para swapları nedir?

İlk modern para swapı 1982 yılında Dünya Bankası ve IBM arasında gerçekleştirilmiş ve sabit faizli Alman Markı ve İsviçre Frankı borçlarının Dünya Bankası’ndan sağlanan US Dolar borcu ile swap edilmesini içermiştir.

Bir para swapı iki taraf arasında, belirlenen tutarda bir paranın başka bir para ile değiştirilmesi ve belirli bir süre sonunda değiştirilen ana paraların geri verilmesini içeren bir anlaşma olarak tanımlanabilir.

Varlık swapları nedir?

Swap işlemlerinin risk yönetiminde bir yatırım aracı olarak kullanılması olanağı, varlık swaplarının ortaya çıkmasında önemli bir etken olmuştur. Özellikle 1980'li yılların yarısından itibaren swapların bu amaçla kullanılmasında büyük artışlar görülmeye başlanmıştır.

Varlık swapları, sentetik bir varlık yaratmak için bir varlık ve bir swapın kombine edilmesinden oluşur. Örneğin, aynı para birimi veya farklı para birimi üzerinden sabit faizli bir varlık, değişken faizli bir varlığa dönüştürülebilir.

Faiz swapı nedir?

Faiz swapları, piyasaya çıktıkları 1980’li yıllardan itibaren dünya çapında gittikçe büyüyen bir hacme ulaşmışlardır. Faiz swaplarının büyük bir çoğunluğu Amerikan Doları ile yapılmaktadır. Bununla birlikte özellikle 1985 yılından itibaren önde gelen diğer para birimleri üzerinden de faiz swapı işlemleri yapılmaya başlanmış ve gittikçe yaygınlaşmıştır.

İşlem hacmi bakımından faiz swapları, swap türleri arasında en başta gelenlerden biridir. Bir faiz oranı swapı, tarafların anlaştıkları varsayımsal ana para tutarına bağlı olarak hesaplanan sabit faiz ödemeleri ile dalgalı faiz ödemelerinin aynı para birimi üzerinden birbirleri ile değiştirilmesine ilişkin iki taraf arasında yapılan bir anlaşmadır.

Borç - sermaye swapı nedir?

Borç verenin alacağına karşılık kendisine ilgili ülkenin bir kurumunun hisse senedinin verilmesi halidir.

Çapraz döviz swapı nedir?

Döviz swapının faiz swapı ile birlikte kullanımı sonucu ortaya çıkan diğer bir swap türü çapraz döviz swaplarıdır. Çapraz döviz swaplarında, farklı para birimleri ve farklı faiz yapısı üzerine (sabit veya değişken) borçlanan taraflar, diğer tarafın borcuna ilişkin anapara ve faiz ödemelerini yerine getirmek üzere anlaşırlar.

TÜRKİYE VE KATAR ARASINDA SWAP ANLAŞMASI

Türkiye, Katar ile imzaladığı swap anlaşmasının ardından, diğer ülkelerle de swap anlaşmaları için görüşmelerini sürdürüyor. TCMB ile Katar Merkez Bankası arasındaki swap anlaşmasının tutarı 5 milyardan 15 milyar dolara çıkarıldı.

TCMB'den yapılan yazılı açıklamada şu ifadeler yer aldı:

"Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Katar Merkez Bankası arasında 17 Ağustos 2018 tarihinde imzalanan ikili para takası (swap) anlaşması tadil edilmiştir. Yapılan değişiklikle swap anlaşmasının tutarı 5 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyalinden 15 milyar ABD doları karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltilmiştir. Para takası anlaşmasının temel hedefi yerel para birimleri üzerinden gerçekleştirilen ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlamaktır. Kamuoyunun bilgisine sunulur."