Delikanlı falcı arıyor!

HT PAZAR / Gülenay BÖREKÇİ

İllüzyonist ve iflah olmaz “şüpheci” James Randi, yalan söylediğini canlı yayında ve seyirci karşısında kanıtlayamayacağı bir falcı, kâhin veya şifacıya nakit olarak 1 milyon dolar ödemeyi vaat ediyor. Ama bulamıyor!

Yüzüklerin Efendisi'ndeki Gandalf'a benzeyen dış görünüşüyle 85 yaşındaki profesyonel şüpheci James Randi, 1970'lerin başından bu yana "doğaüstü" diye bir şey olmadığını kanıtlamaya çalışıyor, üstelik dünyanın dört bir yanındaki falcı, astrolog, medyum, şifacı ve homeopatlarla mücadele ediyor. Mücadele yöntemi açık ve net bir vaat. "Canlı yayında yalan söylediğinizi kanıtlayamazsam size 1 milyon dolar ödeyeceğim" diyor. Ve gene de bu parayı almaya gönüllü kişi bulmakta zorlanıyor. Zira 15 yaşından beri yani tam 70 senedir sahne sihirbazı olarak çalışan ve alanının en iyisi kabul edilen James Randi'nin bilmediği numara yok. Mesela onun huzurundaysanız, zihin okuduğunuzu iddia edemezsiniz; tam tersine o sizi tufaya getirip zihninizi okumayı başarır. Gerçi kendisi zihin okuma diye bir şeyin olmadığını, sadece birkaç basit numarayla öyleymiş gibi gösterebileceğinizi iddia ediyor, o da ayrı konu. "Gençken sahnede seyirciyi esas olaya hazırlamak için zihin okuma, metal nesneleri bükme, hareketsiz cisimleri zihin gücüyle kıpırdatmak gibi küçük numaralarla şova başlardım" diyor Randi. "Birtakım şarlatanlar da aynısını yapıyor, dahası illüzyonistler için çocuk oyuncağı sayılacak şeyleri 'doğaüstü' diye yutturuyordu."

Randi büyüdükçe efsanevi sihirbaz Houdini'nin aşılmaz sanılan rekorlarını kırarak "Muhteşem Randi" lakabıyla anılır olmuş. Bir "zincirkıran" olarak sayısız kilitle vücuduna dolanmış zincirleri çözmesi en fazla birkaç saniyesini alıyormuş. Bugünkü şöhretini kazanmasına gelince...

Randi, kaşık bükücü ve zihin okuyucu Uri Geller'ın en sıradan illüzyon numaralarını millete "paranormal güç" olarak yutturan bir şarlatan olduğunu düşünüyordu. Johnny Carson Show'a konuk oldukları bir akşam Geller'in ipliğini kelimenin tam anlamıyla pazara çıkardı ve hile yaptığını seyirci önünde kanıtladığı yetmiyormuş gibi onunkilerden çok daha karmaşık numaraları Geller'in şaşkın bakışları önünde hızla sergiledi. Geller kendisine iftira ettiğini öne sürdüğü Randi'ye 15 milyon dolarlık bir tazminat davası açtı ama kaybetti. Ardından yeni bir dava açtı ama adalet sistemini oyaladığı gerekçesiyle mahkemeye 120.000 dolar tazminat ödemek zorunda kaldı. Sonra da zaten ne karizması kaldı, ne şöhreti...

'BASTONUNU KIRDIM, İYİLEŞECEKSİN'

Randi'nin bir sonraki hedefi hayaletleri fotoğrafladığını iddia eden Ted Serios oldu. Derken sıra objeleri zihin gücüyle hareket ettirebildiğini ve kitap sayfalarını dokunmadan çevirebildiğini öne süren medyum James Hydrick'e geldi. Hydrick'in oyununu ortaya çıkarması birkaç dakikasını aldı.

"Falcıların ve şifacıların benim sahne repertuvarımda bulunmayan herhangi bir numara yapabildiklerine şahit olmadım. Aramızdaki tek fark onların bu numaraları 'mucize' olarak nitelemesi ve masum insanları dolandırması" diyen Randi zamanla, W.V. Grant, Ernest Angley, John Edward, Sylvia Browne, Rosemary Altea ve James Van Praagh gibi sözde şifacı ve medyumların sahtekârlıklarını ortaya çıkardı. Yalan söylediğini kanıtladığı kişiler arasında bu aralar bizde de sıklıkla sözü edilen João de Deus yani Tanrı'nın Adamı adıyla çalışan Brezilyalı psişik cerrah da vardı.

Kanseri zihin gücüyle teşhis edip iyileştirdiğini öne süren Peter Popoff'u hezimete uğratmasıysa büyük sansasyon oldu. Popoff onu izlemeye gelenler arasındaki hasta kişileri güya iyileştiriyordu. Tabii aslında kopya çekiyordu. Başta karısı olmak üzere sahne arkasında görev yapan kalabalık bir ekibi vardı ve dineliyicilere dair topladıkları bilgileri ünlü şifacıya kulaklık aracılığıyla aktarıyorlardı. Randi bunu sezdi ve radyo dalgalarını normal sese dönüştürebilen bir cihaz yardımıyla tüm dünyaya canlı yayında gösterdi. Kulaklıktan gelen sözler net bir şekilde duyuluyordu: "Virgil Jorgenson. Dikkat et bak, ismi Virgil. Arkada oturuyor, bastonlu olan. Dizlerindeki kireçlenme yüzünden yürüyemiyor. Hah, işte o..." Cümle aleme rezil olan Popoff kısa bir süre sonra iflasını istemek zorunda kaldı. Randi hadisesinden sonra artık yılda 30-40 milyon kazanma imkânı kalmamıştı.

2000 yaşındaki Carlos kimdir?

Dünya, Carlos'la 1988'de tanıştı. 2000 yaşında olduğu söylenen bu ruh, José Alvarez adlı genç bir adamın bedeni aracılığıyla insanlara geleceğe dair haberler taşıyordu. Avustralya kökenli 60 Minutes programı da Alvarez'i her hafta düzenli olarak konuk alıyordu. İnsanlar telefonla Carlos'a bağlanıp geleceğe dair merak ettiklerini soruyorlardı. Alvarez ve "çalışma arkadaşı" Carlos kısa sürede efsaneye dönüştü. Geçmişe dair her şeyi bilebildikleri, gelecek tahminlerininse acayip isabetli olduğu konuşuluyordu. Dünyanın dört bir yanından gazeteler, dergiler onlarla röportaj yapıyorlardı. Sidney Opera Binası'nda binlerce kişinin katıldığı Carlos toplantıları bile gerçekleştiriliyordu.

Acı gerçek iki yıl sonra, José Alvarez 60 Minutes programına bir akşam ünlü şüpheci James Randi'yle birlikte katılınca anlaşıldı. Meğer Randi Alvarez'i bir kast ajansından bulmuş. Amacı insanların medyumlara ne kolay kanabildiklerini kanıtlamakmış. Çok basit birkaç atraksiyonla birilerini geleceği hakikaten görebildiğinize inandırabileceğinizi düşünüyormuş. Aslında oyuncu olan Alvarez'le birlikte acayip bir kumpas kurup yıllarca sürdürmüşler.

Randi en kötüsünün kumpasın ortaya çıkış aşaması olduğunu söylüyor: "Başta konuştuğumuz her şeyi videoya kaydetmiştik. O videoyu sonradan yayınladık ama gene de birçok kişi Carlos'a inanmaya devam etti. Bazı yayın organları 'Carlos'u geri getirin' kampanyaları bile düzenledi, düşünebiliyor musunuz? Zaten bana göre falcıların, medyumların ve şifacıların korkunç bir hızla artmasında en büyük suçlu medya. Carlos'u seyrederken 'Bir dakika, ne oluyor yahu' diye soran tek bir gazeteci bile olmamıştı. Arka arkaya haber yaparak yıllarca onu pompalamayı sürdürdüler."

Tarihindeki en büyük seküler buluşması

Randi ve arkadaşlarının geçen yıl düzenlediği Reason Rally, tarihin en büyük ateist-seküler-hümanist buluşması. Komedyen Bill Maher'den rock grubu Bad Religion'a, yazar Taslima Nasrin'den oyuncu Eddie Izzard'a ateist olduğunu dile getirebilmiş sayısız ünlü sahneye çıktı, konuşmalar yaptı, konserler verdi. Aralarında çok önemli bilim insanları da vardı. Randi birkaç gün süren bu büyük toplantıyı şöyle anlattı: "Aydınlanma Çağı, 1790'da başladı ama sanki artık neredeyse etkisiz hale getirildi. Amerika'da bilim karşıtı diye niteleyebileceğim Bush yönetimine şahit olduk. Bush ve diğer cumhuriyetçilerin mantıkla ve ahlakla işleri yok. Hatta mantıktan, deneysel bilimlerden yana olanları aşağılıyorlar. Şüpheci olmak onların gözünde insanlık suçu işlemek gibi bir şey. Fakat işte buradayız. Bir ilki gerçekleştiriyoruz. Bu kadar çok sayıda cesur insanın biraraya gelmesi öyle muhteşem bir şey ki uzun süre hatırlanacak."