2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı

Yunus Emre, şiirleriyle insan ve doğa sevgisi, hoşgörü, kardeşlik ve barış kavramlarını en duru Türkçe anlatarak dil, din, ırk ayrımı gözetmeksizin tüm insanlığa seslendi.

Yunus Emre, 'Yetmiş iki millete bir gözle bakmak' ilkesi ve evrensel insani değerler üzerine inşa ettiği felsefesiyle dünya hümanizmine katkılar sağlayarak insanları ortak değerler etrafında birleştirip çağının çok ötesinde bir şair oldu.

UNESCO, toplumlar arasında barışı, anlayışı ve yakınlaşmayı geliştirmek için üye devletlerin evrensel öneme sahip kişilerini veya tarihi olaylarını, anma ve kutlama yıl dönümleri kapsamına alıyor. UNESCO, bu özellikleri nedeniyle 2021 Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri'nde Yunus Emre'nin vefatının 700'üncü yıl dönümüne de yer verdi. Yunus Emre'nin doğumunun 750'nci yıl dönümü ise 1991'de UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri'nde yer almıştı.

Ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021'i 'Yunus Emre ve Türkçe Yılı' ilan etti.

'Bizim Yunus' olarak adlandırılan 2021'de Cumhurbaşkanlığı himayesinde 'Dünya Dili Türkçe' başlığıyla gerçekleştirilecek etkinliklerde Yunus Emre'nin mirası olan Türkçe'nin önemi vurgulanacak, medeniyet dili kimliğiyle Türkçe'nin bilinçli ve doğru kullanımının sağlanması yönünde çalışmalar yapılacak.

Yunus Emre'nin birçok şiiri çeşitli sanatçılar tarafından bestelendi. Grammy ödüllü Christopher Tin, 2013'te Yunus Emre'nin 'Haktan Gelen Şerbeti' adlı şiirini besteledi.

'Haktan Gelen Şerbeti', Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile Amerikan Jonathan Griffith Korosu eşliğinde Türkçe seslendirildi.

Beyazıt Devlet Kütüphanesi'ndeki belgeye göre 1320'de 82 yaşında vefat etti.

Bu bilgiye göre doğum tarihi 1238.

Doğum yeri tam olarak bilinmiyor.

Uzun Firdevsî'nin yazdığı sanılan 'Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Velî'de Yunus Emre şöyle anlatılıyor; Yunus Emre, Sarıköy'de yaşayan, çiftçilikle geçinen fakir bir kişiydi. Bir gün buğday almak üzere gittiği Karahöyük'te Hacı Bektâş-ı Veli'nin yanında kaldı. Geri döneceği sırada Hacı Bektâş-ı Veli, Yunus Emre'ye buğday yerine 'nefes' vermeyi teklif etti. Ne var ki ısrar edince kendisine dilediği kadar buğday verilerek köyüne gönderildi. Köyüne yaklaştığı esnada gafletinin farkına varan Yunus Emre, buğdayın bir gün tükenip nefesin ise tükenmeyeceğini düşünerek tekrar tekkeye dönüp nasip istedi.

Hacı Bektâş-ı Veli, "Bundan sonra olmaz. Biz o kilidin anahtarını Tapduk Emre'ye verdik, varsın nasibini ondan alsın" diyerek Yunus Emre'yi Tapduk Emre'ye gönderir.

Yunus Emre, Tapduk Emre'nin yanına gidip durumu ona anlattı. Tapduk Emre, halinin kendisine mâlum olduğunu, hizmet edip emek vermesi halinde nasibini alacağını söyledi. Yunus Emre kırk yıl boyunca erenler meydanına eğrinin yakışmayacağı düşüncesiyle tekkeye sadece düzgün odun taşıdı.

Rum erenlerinin Tapduk Emre'nin tekkesinde büyük bir meclis kurdukları günlerin birinde Yunus Emre ile birlikte Yunus-ı Gûyende denilen başka bir Yunus daha bulunuyordu. Tapduk Emre, cezbeye gelince Yunu Gûyende'ye, "Yunus, söyle" dedi. Ne var ki Yunus Gûyende, üç kez tekrarlamasına rağmen Tapduk Emre duymadı.

Tapduk Emre, bunun üzerine Yunus Emre'ye dönüp, "Yunus, vakit geldi, o hazinenin kilidini açtık, nasibini aldın, hünkârın nefesi yetişti, sen söyle" dedi. Gönlü açılan, gözlerinden perde kalkan Yunus Emre, şevk denizine düşüp inci ve mücevher değerinde sözler söylemeye başladı.

Divan... Yunus Emre'nin gazel ve mesnevi nazım şekliyle yazdığı, 138'inde aruz, 279'undaysa hece ölçüsü kullandığı 417 şiirinin toplandığı eser.

'Divan'ın 'Fatih', 'Nuruosmaniye', 'Yahya Efendi', 'Karaman', 'Balıkesir', 'Niyazi Mısrî' ve 'Bursa' adlı nüshaları bulunuyor.

Risaletü'n – Nushiyye...

'Öğütler Kitabı' anlamına gelip Yunus Emre'nin 69 yaşındayken 1307'de yazdığı düşünülüyor. Mesnevi tarzdaki kitap, 573 beyitten oluşuyor.

YUNUS EMRE'NİN MEZARININ OLDUĞU İDDİA EDİLEN YERLER

Yunus Emre Camii Avlusu (Karaman)

Bursa

Aksaray ile Kırşehir arasında

Emre Sultan Mahallesi (Manisa)

Düzcü Mahallesi (Erzurum)

Ünye (Ordu)

Gönen (Isparta)

Sandıklı (Afyonkarahisar)

Niksar (Tokat)

Kah Rayonu (Azerbaycan)

Eski kaynaklara göre Yunus Emre'nin mezarı Eskişehir Mihalıççık ilçesine bağlı Sarıköy'dedir.

Yunan işgali sırasında yıkılan mezar, Ankara - Eskişehir demir yolu hattının yapımı sırasında 6 Mayıs 1946'da açıldı. Kafatası üzerinde yapılan incelemeler sonucu iskeletin 6 asırdan önce yaşamış ve 80 yaşında ölmüş bir adama ait olduğu açıklandı.

Yunus Emre'nin mezarı, 1949'da günümüzdeki yerine taşındı. 13'üncü yüzyıl Selçuklu mimarisi üslubuna göre yapılan Anıt mezarın bulunduğu Yunus Emre Külliyesi ve Türbesi'ne 1982'de kültür evi, cami ve şadırvan eklenirken bir de Yunus Emre'nin heykeli konuldu.

Burada ayrıca Yunus Emre'nin ilk mezarından arta kalan mimari parçalarla bazı etnografik eserler de bulunuyor.

YUNUS EMRE FİLMLERİ

Gönüllerin Fatihi Yunus Emre (1974)

Yönetmen: Özdemir Birsel

Oyuncular: Hakan Balamir, Tülin Örsek, Altan Bozkurt

Yunus Emre Aşkın Sesi (2014)

Yönetmen: Kürşat Kızbaz

Oyuncular: Devrim Evin, Ahmet Mekin, Altan Erkekli, Altan Gördüm

Günümüzde en yüksek değerdeki kağıt paranın arka yüzünde Yunus Emre'nin portresi ve kabrinin şekli bulunuyor. 'Sevelim sevilelim' dizesi, iyiliği ve barışı simgeleyen güvercinle sevgiyi ifade eden gül silüetleri Yunus Emre'nin kişiliğini ve felsefesini gözler önüne seriyor.

UNESCO'nun bugüne kadar 'Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri' kapsamına aldığı tarihe geçen Türkler ve Türk kültürüyle ilgili anma ve kutlama yıl dönümleri şöyle;

1981... Mustafa Kemal Atatürk'ün Doğumunun 100'üncü Yıl Dönümü

1989... Mimar Sinan'ın Vefatının 400'üncü Yıl Dönümü

1991... Yunus Emre'nin Doğumunun 750'nci Yıl Dönümü

1994... Uluğ Bey'in Doğumunun 600'üncü Yıl Dönümü

1995... Şair Fuzûlî'nin Doğumunun 500'üncü Yıl Dönümü

1996... Nasreddin Hoca'nın Vefatının 700'üncü Yıl Dönümü

1997... Hasan Ali Yücel'in Doğumunun 100'üncü Yıl Dönümü

1999... Osmanlı Bilim ve Kültür Mirasının ve Çok Uluslu Yönlerinin Oluşumunun Başlangıcının 700'üncü Yıl Dönümü

1999... Şeyh Galip'in Vefatının 200'üncü Yıl Dönümü

2002... Nazım Hikmet'in Doğumunun 100'üncü Yıl Dönümü

2007... Mevlânâ Celâleddîn-î Rûmî'nin Doğumunun 800'üncü Yıl Dönümü

2008... Kaşgarlı Mahmud'un Doğumunun 1000'inci Yıl Dönümü

2009... Kâtip Çelebi'nin Doğumunun 400'üncü Yıl Dönümü

2011... Ressam, Arkeolog ve Sanat Uzmanı Osman Hamdi Bey'in Vefatının 100'üncü Yıl Dönümü

2011... Evliya Çelebi'nin Doğumunun 400'üncü Yıl Dönümü

2012... Mimar ve Şehir Planlamacı Kemal Ahmet Arû'nun Doğumunun 100'üncü Yıl Dönümü

2012... Yusuf Nâbî'nin Vefatının 300'üncü Yıl Dönümü

2012... Müzisyen Buhurizade Mustafa Itrî'nın Vefatının 300'üncü Yıl Dönümü

2013... Pîrî Reis Dünya Haritasının 500'üncü Yıl Dönümü

2014... Halide Edip Adıvar'ın Vefatının 50'nci Yıl Dönümü

2014... İsmail Gaspıralı'nın Vefatının 100. Yıl Dönümü

2014... Türk ve İslâm Eserleri Müzesi'nin Kuruluşunun 100. Yıl Dönümü

2014... Matrakçı Nasuh'un Vefatının 450'nci Yıl Dönümü

2016... Fuad Köprülü'nün Vefatının 50'nci Yıl Dönümü

2016... Hoca Ahmed Yesevi'nin Vefatının 850'inci Yıl Dönümü

2018... Atebetü'l-Hakayık'ın Basılışının 100'üncü Yıl Dönümü

2019... Kutadgu Bilig'in Yusuf Has Hacib tarafından Yazılışının 950'nci Yıl Dönümü

2021... Ahi Evran'ın Doğumunun 850'nci Yıl Dönümü

2021... Yunus Emre'nin Vefatının 700'üncü Yıl Dönümü

2021... Hacı Bektaş-ı Veli'nin Vefatının 750'nci Yıl Dönümü

2021... Bilge Tonyukuk Anıtı'nın Dikilişinin 1300'üncü Yıl Dönümü