Avrupa'da kişi başına düşen doktor sayısında Türkiye sonuncu

Ülkemizde giderek artan nüfusla birlikte hastaların farklı hastanelerde doktor doktor dolaşarak şifa arama çabaları dikkat çekiyor. Hastaların, hastanelerden randevu almakta yaşadığı sorunlar Aile Sağlığı Merkezlerinde aile hekimlerinin hasta sayısında da yoğunluğa neden oluyor. Sağlık Bakanlığı verilerinde 2022 yılında 855 milyona yakın hastane-hekim müracaatı olması dikkat çekiyor. 2021 yılında müracaat sayısı 675 milyon iken 2022 yılında 855 milyona çıkarak bir yılda yüzde 26 artış göstermesi üzerine hastaların gelecek yıllarda tedavi edilemeyerek sağlık sistemimize büyük sorunlar getireceği öngörüsünde bulunuluyor.

"KORUYUCU HEKİMLİĞE ZAMAN KALMIYOR"

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ersin Akpınar konuyla ilgili değerlendirmesinde, "2021 yılında hekime müracaat sayısı kişi başına 8 iken, 2022 yılında 10'a çıkmış durumdadır. 2022 yılında aile hekimlerine yapılan toplam müracaat ise 333 milyona yakındır. Bu, bir önceki yıl ile kıyaslandığında yapılan başvurularda yüzde 40 artış yaşandığı anlamına gelmektedir. Kişi başına aile hekimine başvuru sayısı ise 4'tür. Bu durum hekimlerin zamanının çoğunu muayene ve ilaç yazarak geçirmesi anlamına gelmekte ve en büyük amaç olan koruyucu hekimlik görevlerinin yerine getirilmesinin önünde giderek büyüyen bir sorun olmaktadır" diyor.

HASTALAR RANDEVU ALAMIYOR

Hastaların en büyük şikâyetlerinin "randevu alamıyoruz" diye dile getirdikleri sorun olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ersin Akpınar, önümüzdeki süreçte ciddi bir düzenleme olmadığı takdirde sağlık sisteminde ve sağlık hizmet sunumunda tıkanmalarla karşılaşılmasının kaçınılmaz olduğuna dikkat çekiyor. Akpınar, mevcut hali ile MHRS'den (Merkezi Hekim Randevu Sistemi) randevu alınmasının sistemsel güçlüğü nedeniyle, giderek artan bir hasta sayısına ulaşıldığını, hasta ve hastalık sayısının yıldan yıla arttığını, hastaların aile hekimlerinden hastanelere sevk edildiği bir sisteme geçilmeden, nitelikli sağlık hizmeti verilmesinin mümkün olamayacağını söylüyor.

RANDEVULARA GİTMEYENLERİN ORANI DA YÜKSEK

MHRS'den alınan 142 milyon 858 bin 107 randevudan 109 milyon 654 bin 808'ine gidildiği, 33 milyon 203 bin 299 randevuya gidilmemesinin ise hekimlere ve sağlık çalışanlarına katlanan iş yükü olarak dönme nedeni olduğu belirtiliyor. Hastaların MHRS'den randevu alıp sadece yüzde 76'sının gitmesi, ihtiyacı olan hastaların randevu alamamaları ve sağlıklarına kavuşamamalarının anlamına geliyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre muayene edilen toplam hasta sayısı içinde MHRS randevusu ile gelenlerin oranının yüzde 51 olduğu belirtiliyor. Bu durum; karmaşaya, düzensizliğe, hekimlerin tükenmesine, iletişim sorunlarına, başvuran hastaların yığılmış randevuların içinde uygunsuz sağlık hizmet sunum taleplerine ve en sonunda da sağlıkta şiddete yol açıyor.

ARTAN İŞ YÜKÜNE SEVK UYGULAMASI ÇIKMAZI

Prof. Dr. Ersin Akpınar, "Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) genelgesine göre romatoloji, endokrinoloji gibi yan dallar, ana dal tarafından sevk açılmadığı sürece MHRS tarafından randevuya kapalı olduğu için bu alanlardaki randevular, ilgili genel dal uzmanının sevki ile alınabiliyor. Sağlık sistemlerinde aile hekimlerinin, hastaları ihtiyaçları olan hastane uzmanları ve branşlarına yönlendirebilmeleri gerekirken, ülkemizde hekimlik mesleği ile ilgisi olmayan (e-nabız şifresinin aile hekimlerinden alınması, ihtiyaç ve bilimsel temelleri olmadığı halde sürekli her kurumdan aile hekimlerine "sağlık raporu" alınma talepleri vb.) nedenlerle artmış iş yüküne zorunlu sevk uygulaması getirilmesi, aile hekimlerinin hasta sayılarını 3-4 kat daha da artıracağı için sevk zorunluluğu öncesinde aile sağlığı merkezlerinde işleyiş ve düzenlemeler yapılması çok önemli görülüyor" diyor ve devam ediyor; "MHRS randevu sistemindeki yoğunluğu ve uygunsuz randevuları azaltmak için aile hekimlerinden istenen zorunlu sevk uygulaması mevcut haliyle bu hekimlerimize katlanan iş yükü olarak dönecektir. Bunun için öncelikli olarak aile hekimlerinin iş ve tanımlarında olmayan yüklerin ortadan kaldırılması bir zorunluluktur."

Dünyada sağlık sorunlarının yüzde 85'inin aile hekimliği sistemi ile çözüldüğünü söyleyen Prof. Dr. Ersin Akpınar, ülkemizde bir aile hekimi başına ortalama 3 bin 500 kişi düştüğüne dikkat çekiyor. Aile hekimliği merkezlerinin güçlendirilmesi amacıyla mevcut uygulamadaki özel kiralık binaların yerlerine, kamuya ait yerlerin tahsis edilmesi gerektiğini belirten Akpınar aile sağlığı merkezlerinin sınıflandırma kriterlerinin tek bir modelde birleşerek (A, B, C ve sınıfsız gibi tanımlamalardan vazgeçilerek) tüm vatandaşların yüksek standartta tek bir aile sağlığı merkezi hizmet sunumuna kavuşturulması gerektiğini söylüyor. Akpınar, "Bağlı olunan nüfus sayısının azaltılarak hastalara ve başvuranlara daha kaliteli sağlık hizmet sunumu sağlanması, koruyucu hekimlik uygulamalarına yeterli zaman ayrılmasını da sağlayacaktır. Aile hekimlerine ve tüm sağlık çalışanlarına yönelik şiddet uygulayanlara karşı mevcut yasal düzenlemelerin uygulanması, şiddet uygulayanların tutuklu yargılanması, 'Hükmün açıklanması geriye bırakılmaz' (HAGB) maddesinin uygulanma gerekliliği hekimlerin ve sağlık çalışanlarının kendilerini güvende hissetmelerine yardımcı olacaktır"diyor.

ÇOK HASTA BAKMAK GELİR GETİREN BİR ZİHNİYET OLMAMALI

Aile hekimlerine, ne kadar çok hastaya bakarlarsa o oranda 'teşvik ödemesi' yapılması da sistemin zayıf ve tıkayıcı yönü olarak değerlendiriliyor. Çok hasta bakma durumunun gelir getiren bir zihniyet olmaktan acil olarak çıkarılması gerekliliğine dikkat çekiliyor.

KİŞİ BAŞINA DÜŞEN DOKTOR SAYISINDA AVRUPA'DA SON SIRADAYIZ

Prof. Dr. Ersin Akpınar, "Avrupa'da kişi başına düşen doktor sayısının en düşük olduğu ülke Türkiye. Türkiye'de 100 bin kişiye 218 doktor düşüyor. Zirvede 629 doktor ile Yunanistan var. 100 bin kişiye düşen hekim sayısı 2021 yılında 218 iken 2022 yılında bu sayı 228'e çıksa da ülkelerin sıralamasında hâlâ son sıradayız. Eğer doktora muayene başvuru hızımız bu şekilde devam eder ve her yıl yüzde 25 oranında artarsa; birkaç yıl sonra hasta olanları muayene edecek ne doktor ne de hastane buluruz" diyor.