Bir taç atışı ne kadar kritik olabilir?
Taç atışı futbolda bugüne kadar birçok farklı görüşün ortaya çıkmasına neden oldu. Kimileri onu hiç önemsemedi, kimileriyse maçın kaderini değiştirecek unsurlardan biri olarak gördü. Ancak bir gerçek var ki Liverpool'un başarısının sırlarından biri de 'taç atışı antrenörü'... O da dünyada şimdilik 'tek'!
Aralık 2009'da Arsenal Menajeri Arsene Wenger, futboldaki taç atışının kaldırılmasını ve top çizgiyi geçtiğinde oyuna ayakla sokulması gerektiğini söyledi. Fransız futbol insanının bunu söylemesinin altında yatan neden ise oyunun hızlanmasıydı. Arsenal, o ay uzun taç atışları ve bunlardan gol bulmasıyla meşhur Stoke City'ye 2-1'lik skorla kaybetmişti. Arsenal'in yediği iki gol de Stoke Cityli Rory Delap'ın kullandığı uzun taçlardan gelmişti.
Arsene Wenger, taç atışlarını "Adil değil" olarak tanımlamıştı çünkü taç atışları, futbolda kaleciler haricinde ellerin kullanıldığı tek alandı. İngiliz efsane Gary Lineker de Arsene Wenger'in bu görüşüne destek vermişti ancak farklı nedenlerle. Lineker, "Biz buna ayaktopu diyoruz. Taç atışlarının anlamı nedir? Topu yere koyup öyle başlatın gitsin" demişti.
Bir Premier Lig maçında ortalama 47 adet taç atışı oluyor. 1992 ile 2019 yılları arasında 10 bini 380 maçta 489 bin 936 taç atışı kullanılmış. Lineker, taç atışlarının oyunu yavaşlattığını düşünüyor. Bir Premier Lig maçında topun oyunda kalma oranı ise yüzde 58. Uzatmalar dahil bir maç 96 dakika oynanırken top sadee 55 dakikasında sahada kalabiliyor.
Taç atışlarında topun futbolcunun eline geçmesi, oyuncunun topu kurulaması, taç atışına hazırlanması ve kullanması ise 96 dakikanın 7 dakika 47 saniyesini alıyor. Ayakla kullanılan serbest vuruşlar 10 dakika 14 saniye, aut atışları 6 dakika 23 saniye, Kornerler 5 dakika 7 saniye, oyuncu değişiklikleri 4 dakika 12 saniye, sakatlıklar ise 2 dakika 34 saniye alıyor.
Uluslararası Futbol Birliği Kurulu, taç atışlarıyla ilgili bugüne kadar çeşitli düzenlemelere başvurdu. Top toplayıcı çocuklarda çift topun bulundurulması, Şampiyonlar Ligi'nde oyuna 1 dakika kazandırmıştı. Ancak bu sistem her zaman işlemedi.
Örneğin 2018-19 sezonunda Cardiff City, evinde Burnley'ye 2-1 yenilirken, Cardiffli Sean Morrison her taç atışı için ortalama 24 saniye harcamıştı. Belli bir trendin ardından Premier Lig'de kulüpler, taç atışında 'uzman'laşan futbolculara yöneldi.
Leicester City'nin bir dönem kaptanlığını yapan Christian Fuchs, taç başına 21,8 saniye hazırlanırken Cardiff Cityli Aron Gunnarsson bir taç atışı 20,4 saniyede kullanıyordu. Taç atışlarıyla özdeşleşen Rory Delap ise 20.1 saniye harcıyordu.
Wenger'in Delap ve Stoke City'den yakınması oldukça normal çünkü İrlandalı bazı maçlarda topa ayakla dokunduğundan daha çok eliyle dokunuyordu! 2010'daki Wolverhampton maçında 27 taç atışı kullanan Delap, ayağıyla ise sadece 16 pas vermişti!
IFAB son olarak "Taç atışını yapacakmış gibi davranmak fakat aniden takım arkadaşlarından birine kullanması için bırakmak" ihtar cezası verilecek şekilde düzenlendi.
Ülkemizde ise taç atışı konusu biraz daha farklı şekillerde tartışma konusu oldu. 2017-18 sezonunda Fenerbahçe'nin teknik direktörlüğünü yapan Aykut Kocaman, Ziraat Türkiye Kupası'nda Beşiktaş'la oynadıkları maça yönelik olarak açıklamalar yapmış ve 'taç hırsızlığı' ifadelerini kullanmıştı.
Tecrübeli çalıştırıcı maçın hakemi Fırat Aydınus'u eleştirirken "Aydınus, ikinci yarının başında bir şey yaptı... Taç hırsızlığı oldu. Daha önce böyle bir şey hiç oldu mu bilmiyorum. Tacı hızlı kullandılar ve Fırat Aydınus da uğultu nedneiyle çeviremedi. Taç hırsızlığı oldu" demişti. Aykut Kocaman'ın bu sözleriyle kimileri dalga geçerken kimileri hak vermişti.
2018-19 sezonunda ise şampiyonluk için hayati önem taşıyan Galatasaray-Beşiktaş maçındaki bir taç pozisyonu gündeme düşmüştü. 44. dakikada Beşiktaş'ın sol kanattan kullandığı duran topun ardından Galatasaraylı Mariano topu sol kanada yollarken top sol kanatta dışarı çıkmıştı. Galatasaraylı oyuncular taç atışını kullanırken Beşiktaşlı futbolcular pozisyonda hakeme itiraz ederken devamında sarı-kırmızılılar gol atmıştı. Peki taç atışları futbolda gerçekten de bu kadar önemli mi?
Taç atışlarının ayakla kullanılmasını isteyenlerin oyunu hızlandıracağı görüşü ise çok doğru bir önerme değil. Saha kenarından ayakla topun oyuna sokulması, elle kullanılan taç atışından daha uzun oynanmasına imkan sağlanacağı aşikar. Örneğin taç atışları bir maçta 7 dakika 47 saniye sürerken ceza sahasından 5 metreden uzaktaki serbest vuruşların kullanılması 9 dakika 58 saniye sürüyor!
Taç atışları diğer bir yandan bir takım için avantaj olduğu gibi dezavantaj haline de gelebiliyor. Premier Lig'deki takımlar taç atışlarının sonrasında sadece yüzde 48,6'sında topu ayağında tutabiliyor. Bu da Avrupa'nın 5 büyük ligi arasında son sırada oldukları anlamına geliyor.
La Liga bu alanda yüzde 52,4 ile liderken onu 50,2 ile Ligue 1, 49,2 ile Serie A, 48,8 ile Bundesliga izliyor. Premier Lig bu alanda son sırada olsa da dünyanın en iyi ikinci kulübü ise İngiltere'den. Liverpool, yüzde 70'lik oranıyla Danimarka ekibi Midtjylland'ın ardından ikinci sırada bulunuyor. Bu iki kulübün bir ortak özelliği var: Thomas Gronnemark.
Thomas Gronnemark, kayıtlara geçen en uzun taç atışı rekorunun sahibi. Danimarkalı antrenör, 51,33 metrelik taç atışı kullanabiliyor. Haziran 2018'de Liverpool Menajeri Jürgen Klopp, Bild'de Borussia Mönchengladbach'ın yeni transferi Andreas Poulsen'in röportajını okurken ilginç bir bilgiye rastlıyor.
Danimarkalı, Thomas Gronnemark sayesinde taç atışlarını 25 metreden 37,9 metreye kadar çıkardığını söylüyor ve Klopp, Gronnemark'ı aramaya karar veriyor. Gronnemark, İngiltere'ye giderek Klopp ile görüşmesinin ardından ertesi gün antrenmanlara çıkmaya başlıyor.
Liverpool'da çalışmaya başladıktan sonra ise insanların kafasında çeşitli sorular yankılanıyor? Gronnemark'ın iş tanımı tam olarak ne olacak? Nasıl çalışmalar yaptıracak? Liverpool artık uzun taçla gol arayan bir kulüp mü olacak? Gronnemark, TheseFootballTimes'a "Basitçe söylemek gerekirse kulüplere yardımcı olmak için çalışıyorum. Amacım da taç atışlarını geliştirmek" diyor.
Liverpool'un Real Madrid'e 3-1 kaybettiği Şampiyonlar Ligi finalinin ardından böyle bir hamle yapması insanlara ilginç gelmişti. Loris Karius'un hatalarının hala unutulmadığı bir dönemde taç atışlarına yoğunlaşılması yerel basında bile sorgulanır olmuştu.
Aradan geçen sürede Liverpool teknik ekibinin dönüp eleştirilere bakıp kahkaha attığını söylemek güç olmaz. Klopp ve öğrencileri, her ne kadar gegenpressing'le nam salsalar da veri analizi de dahil birçok konuda artık 'özel' seviyesindeler. Peki bu noktada Gronnemark ne yaptı?
"Taç atışı gibi bir konuda gelişimi kağıt üzerinde göstermek zor" diyor Gronnemark. "Yüzde 7, yüzde 15, yüzde 21 gibi oranlar burada anlamsızlaşıyor ancak istatistiklerin ve göz testinin gösterdiği, Liverpool taç konusunda oldukça gelişmiş durumda"
Gronnemark gelmeden önce Liverpool taç atışları konusunda yüzde 45,4'lük topa sahip olma oranıyla 20 kulüp arasında 18'inciyken Gronnemark'la geçirdikleri bir sezonun ardından yüzde 33'lük yükselmeyle ilk sıraya yerleşmiş durumda. Bu da Kırmızılar için hayati bir önem taşıyor çünkü Liverpool teknik heyeti, topa sahip olma oranının yükselmesinin, yedikleri gol sayısıyla ters orantısının olduğunu düşünüyor. Yani topa ne kadar sahip olursanız, rakip kalenizde o kadar az pozisyon görürsünüz diyorlar!
Liverpool, geçen sezon taç atışlarının devamında 13 gol bulmasına rağmen bu gollerin hiçbiri, uzun taç atışları sonucunda gelmedi. "Bunu Liverpool'da yapmayız" diyor Gronnemark. "Uzun taç atışlarından 10 golü kolayca bulabiliriz çünkü elimizde dünya çapında taç atışları kullanan Joe Gomez gibi isimler var. Ancak uzun taç atışlarından 10 gol bulmak istiyorsanız, her maç 10'dan fazla taç atışı kazanmanız gerekiyor. Evimizde ya da rakip sahada insanlara bunu izletmek... Bu Liverpool kültürüne uygun bir şey değil"
Gronnemark'la çalışmaya başladıktan kısa süre sonra Andy Robertson boş alanları, uygun takım arkadaşlarını ve doğru zamanlanam konusunda uzmanlaşırken Danimarkalı'nın aktardığına göre Trent Alexander-Arnold'ın taç atışlarında topu oyuna sokma konusunda dünyanın en iyilerinden biri olması ise sadece yarım yıl aldı"
Liverpool gibi çalıştırdığı diğer bir kulüp olan Midtjylland ise Gronnemarklı dört sezonda uzun taç atışlarından tam 35 gol bulmuş durumda. Bu da sezon başına 8-9 gol anlamına geliyor.
