Birinci TBMM ne zaman açıldı, hangi tarihler arasında görev yaptı? Birinci TBMM dönemi özellikleri ve gelişmeleri

Türk demokrasi tarihinin önemli aşamalarından biri olan ve ''Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir'' ilkesi etrafında oluşturulan Birinci TBMM, Ankara'da açılmıştır. 16 Mart 1920 tarihinde, İtilaf güçleri tarafından İstanbul'un işgal edilmesi ve Meclis-i Mebusan'ın dağıtılmasının ardından Ankara'da açılan Birinci TBMM özellikleri nelerdir? Birinci TBMM'deki gruplar hangileridir? Birinci TBMM dönemi gelişmeleri ile alakalı bilgileri sizler için hazırladık.

Giriş: 13.03.2023 - 16:12 Güncelleme: 13.03.2023 - 16:12

Birinci TBMM Dönemi Özellikleri ve Gelişmeleri hteg

Kurtuluş Savaşı’nda işgal güçlerine karşı büyük bir mücadele ortaya koyan Birinci TBMM, aynı zamanda kendisine karşı başlayan ayaklanmalarla da ilgilenmek zorunda kalmıştır. Peki, Birinci TBMM döneminde gerçekleşen isyanlar hangileridir? İşte, tüm detaylar…

Birinci TBMM Ne Zaman Açıldı?

16 Mart 1920’de İtilaf güçlerinin İstanbul’daki işgal hareketini genişletmelerinin ardından 18 Mart günü birçok milletvekili tutuklanmış, sürgüne gönderilmiş ve bu tutuklamaların ardından aynı gün Meclis-i Mebusan kapatılmıştır.

Yaşanan bu gelişmelerin üzerine Mustafa Kemal; Meclis’i Ankara’da toplanmaya çağırmış ve 19 Mart’ta yayınlanan bir genelgeyle 15 şehirde seçimler yapılmıştır. Seçimler sonucu belirlenen milletvekillerine, İstanbul’daki Meclis’in kapatılması sonrası Ankara’ya gelebilen milletvekillerinin de katılmasıyla 23 Nisan 1920 tarihinde Birinci TBMM açılmıştır.

REKLAM

Birinci TBMM’deki Gruplar

Birinci TBMM; bünyesinde farklı sesleri de barındırmıştır ve bu özeliğiyle demokratik bir yapıdadır. Birinci TBMM’deki gruplar şu şekildedir:

Halk Zümresi: 1917 Bolşevik İhtilali’ni destekleyen bir gruptur.
Islahat Grubu: Yenileşmeyi destekleyen bir gruptur.
Yeşil Ordu: İslam sosyalizmini savunan bir gruptur.
Tesanüt Grubu: İttihatçıların oluşturduğu gruptur.
İttihatçılar: İttihatçılar tarafından oluşturulmuştur.
Muhafaza-i Mukaddesat: Saltanat ve hilafet yanlılarından meydana gelen gruptur.
Müdafaa-i Hukuk Grubu: Mustafa Kemal’in başkanlığını yaptığı gruptur.
İstiklal Grubu: Mustafa Kemal yanlısı bir gruptur.

Birinci TBMM Özellikleri

REKLAM

Birinci TBMM, olağanüstü yetkilere sahip bir meclis olarak güçler birliği ilkesini benimsemiştir.
Meclis hükümeti sistemi kullanılmıştır. Meclis başkanı aynı zamanda da hükümet başkanı olarak çalışmıştır.
Yeni bir devletin temellerinin atıldığı bir yer olan Birinci TBMM; bu özelliğiyle bir kurucu meclistir.
Kurtuluş Savaşı’nın Birinci TBMM tarafından yönetilmesi sebebiyle bu Meclis, savaşçı bir meclistir.
Farklı fikirlere sahip gruplardan oluşan Birinci TBMM; bu özelliğiyle demokratik bir yapıdadır.

Birinci TBMM Döneminde Gerçekleşen İsyanlar

Birinci TBMM; işgalcilere karşı yürütülen savaşın yanında bir de içerideki isyanlarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Başlayan bu isyanları bastırmakla uğraşan Meclis, otoritesini sağlamlaştırmak ve isyan hareketlerini ortadan kaldırmak amacıyla 29 Nisan 1920 tarihinde Hıyanet-i Vataniye kanununu çıkarmıştır.

Birinci TBMM döneminde gerçekleşen isyanlar şu şekildedir:

Anzavur Ayaklanması

Balıkesir, Biga ve Susurluk çevresinde meydana gelen bu isyan Birinci TBMM adına Çerkes Ethem tarafından bastırılmıştır.

Kuvay-ı İnzibatiye Ayaklanması

İngiliz destekli olan bu isyan Fuat Paşa tarafından bastırılmıştır.

Çapanoğlu Ayaklanması

Yozgat ve Zile çevresinde ortaya çıkan bu isyanlar Çerkez Ethem tarafından bastırılmıştır.

Delibaş Ayaklanması

REKLAM

Konya çevresinde gerçekleşen bu isyan TBMM güçleri tarafından bastırılmıştır.

Çopur Musa Ayaklanması

Dini kaynaklı olan bu isyan Afyon bölgesinde ortaya çıkmış ve bastırılmıştır.