Büyük krediler Hazine'den çözüm bekliyor

"Doğru ihaleyi kazanan gruplar hem zaman kaybettiler, hem de krediyi daha maliyetli bulmak zorunda kaldılar. Kaybedilen zaman dikkate alındığında kredinin geriye dönüşü de daha kısa zamanda olacaktır. Bu maliyet demek. Ama projeler yürüyor. Kredinin geç bulunması işadamlarının, grupların zararına olacaktır. Ayrıca İstanbul'da 3. havalimanının kazı, dolgu gibi işlerini dahil ettiğimizde 20 katrilyon kredilik bir iş ve kanal projesinin de 20 katrilyonluk bir değer olduğunu varsayarsak toplamda 40 katrilyonluk daha kredi lazım."

Büyük meblağlı projelerin finansmanında yaşanan sıkıntıyla, ülkemiz ekonomisinin ortaya koyduğu tablo arasında bir tezat olduğunu görmemiz gerekir. Kreditörlerin nazlı davranmasının sebebi elbette ülkemiz ve bazı projeler olamaz. Dünya genelinde bir kredi bulma problemi söz konusu. Ancak bizim de büyük projeleri arka arkaya dizmek ve hepsini aynı mantıkla yapmak gibi bir hatamız olduğunu söylemeliyim. Başka türlü finansman sıkıntısını izah etmek mümkün değil. Yap-İşlet-Devret (YİD) ihale modelini galiba Hazine'nin elini taşın altına koyacak unsurlarla ele almamız gerekiyor.

Bakan Yılıdırım ile büyük projelerin kredilendirmesini konuştuktan sonra çok sayıda işadamımızdan da telefon ve mesaj geldi. İstanbul'a 3. köprü ihalesini kazanan İçtaş İnşaat Sanayi Ticaret AŞ Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Çeçen de arayanlar arasındaydı. İbrahim Bey, ihale tarihinin üzerinden az zaman geçtiğine ve henüz sözleşme imzalamadıklarına dikkat çekti. Ben de projelerin kredilendirilmesi üzerine yapılan çalışmalardan haberim olduğunu söyledim. Çeçen bazı bankalara kredi bulmaları için yetki verdiklerini ifade ederek, "28 Ağustos'ta sözleşmenin imzalanması ve bakan onayıyla birlikte kredi için yola çıkacağız. Kredi 12 yıl vadeli olacak ve biz finansmanda sıkıntı görmüyoruz. Çünkü rahat kredi bulunması için bakanlık ilk ihaleyi erteleyerek gerekli düzenlemeleri yaptı" dedi.

İbrahim Çeçen'e 3. havalimanı ihalesini sorduğumda ise ilginç bir cevap verdi: "Bizden başka havalimanı ihalesiyle ilgilenecek milli firma kalmadı. Dolayısıyla biz de Alman ortağımız Fraport ile girmeyi arzu ediyoruz."

İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi'nin kredi meselesine yönelik Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım AŞ'den de şu açıklama geldi: "Projenin ilk adımı, 26 Şubat 2011'de Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı iş başlatma töreniyle atıldı. Bu tarihten itibaren, projenin tüm süreçleri uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirildi. Her aşamasından gurur duyduğumuz bu süreçte, projenin kredilendirilmesi için oluşturulan konsorsiyumla hiçbir sorun yaşanmadan gerekli tüm yükümlülükler de yerine getirildi. İçinde bulunduğumuz ve sonuçlanmak üzere olan süreç, kredinin tahakkuk sürecidir."

Ümidimiz doğru ihale modelleriyle sıkıntıya girmeden kredi bulunması yönünde. İhale sonrası kanunları, kuralları zorlayarak, esneterek yol bulunma aşamasına gelinmemeli. Çukurova Havaalanı ihalesini kazananlardan ve İzmit Körfez Geçişi Projesi'nin ortaklarından kredi meselesine dair bir açıklama gelmedi. Körfez Geçiş Projesi'nde ihtiyaç duyulan rakam da büyük, projeler de. Galiba İzmit'ten İzmir'e kadar olan proje, ortaklar arasında parçalara bölünüp küçük krediler halinde finansman temini için gayret gösterilecek.

Hâsılı bundan sonraki ihaleler için dikkat edilmesi gerekiyor.

GEBZE-İZMİR OTOYOL PROJESİNDE SON DURUM

Reuters'ın haberine göre yapım aşamasındaki en büyük yap-işlet-devret (YİD) modelli projelerden olan İzmit körfez geçişi dahil Gebze-İzmir otoyol projesinin bu ay tamamlanması beklenen finansman paketinin, çevresel ve sosyal etki değerlendirme alanlarında yapılması gereken bilgilendirme çalışmalarının ertelenmesi sebebiyle en erken Kasım ayında bitirilebileceği, böylece işletme süresinden en az bir yıl kaybedilmiş olacağı belirtiliyor.

Projenin dış finansmanının Hazine garantisine alınmasının sağladığı hızlandırıcı etkiyle, çevresel etki değerlendirme raporu süreçlerinin tamamlanarak finansmanın 15-20 Ağustos'ta tamamlanması bekleniyordu.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan sürece yakın bir kaynak, "Konsorsiyum, finansman lansmanını Temmuz'da, en geç Ağustos'ta bitirebilecekken; yapması gereken 14-15 bilgilendirme çalışmasını

Ramazan ayı ve bayram sonrasına erteledi. Bu da finansmanın Kasım'dan önce bitmesini imkansız hale getirdi; o da olabilecek en erken tarih" dedi.

Kaynak, bilgilendirme çalışmalarının, finansmanın tamamlanması için gerekli olan çevresel ve sosyal etki değerlendirme alanlarını içerdiğini kaydetti.

Toplamı 6.5 milyar doları bulan finansman paketinin 2.5 milyar dolarlık kısmını köprü inşaatı için Japon konsorsiyum sağlayacak; bu tutarın, ağırlıklı olarak IFC, EBRD ve Mizuho tarafından karşılanacak olan kalan 4 milyar doların finansman paketiyle paçallanmasıyla, kredi tek bir paket olarak kullanılmış olacak.

Yapım süresi, fizibilite hesaplamaları gibi faktörlerin tamamı dikkate alındığında, finansmanın bu yıl içinde bitirilmesi gerektiğini belirten kaynak, "Finansman geciktikçe zaman işleticinin aleyhine

işliyor; bu para kaybı demek. İşin yapımı gerçek anlamda ancak finansmandan sonra başlayabilecek" dedi.

İnşaat süresinin uzaması, yapım ve işletme toplamı 22 yıl 4 ay olan YİD'deki işletme süresini kısaltarak konsorsiyumun elde edeceği işletme gelirinin azalmasına sebep oluyor.

Sözleşmeyle inşaat süresi yedi yıl olarak belirlendi; temel atma töreni sırasında Başbakan Tayyip Erdoğan konsorsiyumdan sözlü olarak inşaatı 5.5 yılda bitirme sözü aldı.

Sektör kaynakları tarafından, projenin büyüklüğü göz önüne alındığında bu taahhüdünün konsorsiyumu zorlayacağı değerlendirilmişti.

İhalesi 9 Nisan 2009'da gerçekleştirilen projenin sözleşmesi 27 Eylül 2010'da imzalandı; temel 28 Ekim 2010'da atıldı.

SÖZLEŞME BAŞLANGIÇ TARİHİ BİR YILDAN FAZLA UZATILDI

Yapım ve işletme süresinin sözleşme tarihinden itibaren başlatıldığını kaydeden kaynak, "Ancak bunun üzerine ek süre alındı.

Sözleşmede, 'Altı aylık planlama süresi tamamlandığı zaman başlar' ibaresi vardı; önce bu kullanıldı. Ardından altı ay daha gerekçeli uzatım oldu ve üstüne 52 günlük de mücbir sebep eklendi" dedi.

Kaynak, "Bu hesapla toplam proje süresinin Kasım-Aralık 2011 gibi başladığını düşünebiliriz" diye konuştu.

Ancak finansmanın gecikmesi, bu tarih üzerinden en az bir yıllık kayıba sebep olacak.

Nurol, Özaltın, Makyol, Astaldi , Yüksel ve Göçay konsorsiyumunun oluşturduğu Otoyol AŞ, halen 377 km. çift yönlü yol, 46 km. bağlantı yolu ve 3 km. asma köprü inşaatı için, üye şirketler

arasında yaptığı dağılımla güzergah üzerinde şantiye kurulum, hafriyat gibi işleri gerçekleştiriyor.