'Sarışın'a hayır 'Esmer'e evet

HABERTURK.COM EKONOMİ SERVİSİ

Selin Kunt

İnternette uygulanan yasaklar, engellemelerle gündeme gelen ülkemiz şimdi de alan adlarına ve içeriğe gelen yasakla bilişim dünyasının yeni konusu oluyor.

Dün Webrazzi'nin kendisine gelen bildirimi paylaşması ile gündeme gelen, bugün de tüm servis sağlayıcılara ve hosting firmalarına Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’ndan gönderilen ve gönderici hanesinde yersaglayici@tib.gov.tr adresinin yer aldığı tebligatta artık bazı sözcükleri içeren alan adları yasaklandığı bildiriliyor.

'YASAK' DA YASAK!

Cinsel içerikli ve küfür, argo sayılabilecek kelimelerin yanı sıra kimsenin açıklayamadığı bir şekilde pek çok ‘sıradan’ sözcük de yasak listesinde bulunuyor.

Örneğin 'Yasak' kelimesinin bizatihi kendisi yasak kapsamına girmiş. 'Sarışın' kelimesi yasaklı listede yerini alırken 'esmer' kelimesi liste dışı kalmış.

'Sarışın'ın neden ahlâka mugayir bir kelime olduğunu henüz anlayamamışken, listede yer alan 'Haydar' ve 'Adrianne' kelimeleri ile daha derin bir şaşkınlığa gark olduğumuzu belirtmek isterim. (Bu ağır, ağdalı dil nereden çıktı demeyin bu tür uygulamalar yüzünden şu an kendimi zamanda geri gitmiş gibi hissediyorum).

Elbette yasaklama eyleminin nedeni ve niçinini tartışmak gerekirken nedense benim zihnimi "Haydar kim?" "Adrianne kim?" soruları didikleyip duruyor.

Diğer yasaklı güzide sözcükler arasında "Baldız, liseli, itiraf, sıcak, şişman, yerli, hayvan" gibi kelimeler var. Bu durumda "yerlihayvan.com" ya da "...liselimezunlar.com" "sismankalmayin.com" gibi alan adlarının akıbetini merak etmeden duramıyorum.

Tüm bunların kötü bir şaka olmasını umuyorum. Edep ve ahlâkımızın bu şekilde başkaları tarafından korunmaya muhtaç olacak kadar pamuk ipliğine bağlıymışçasına her an bozulmaya açık olmadığını haykırmak istiyorum.

Kişisel insiyatiflerimin elimden alınmasına, birilerinin benim edebime ayar vermeye çalışmasına kızıyorum. Bu nedenle de teknik ve hukuksal bilgiler içermesi gereken bir yazıyı da olaya tepkimden doğan kendi duygusal hezeyanlarım nedeniyle bir blog yazısı tadında yazıyorum.

Gelelim yapılan bildirime... Gönderilen resmi açıklamaya göre bu 'edepsiz' sözcükleri içeren alan adları tahsis edilemeyecek, kullanılamayacak, mevcut olanlara erişim de kapatılacak.

Tebliğde yasaklı olarak belirtilen kelimeler belirli gruplar altında listelenmiş. Bu gruplar “Alan adı olarak barındırılmaması gerekmekte”, “Alan adı olarak barındırılmaması gereken en geniş liste”, “İçerikten kontrol etme şeklinde” olarak üçe ayrılıyor. Bana göre 'içerikten kontrol etme' kısmı tüm hosting firmaların en çok başını ağrıtacak kısım.

Bugün okuduğum bir iletide Twitter'da birisi "HİKAYE :BALDIZ(ım) SARIŞIN ADRIANNE ve ŞİŞMAN HAYDAR, 31 YERLİ YETİŞKİN HAYVAN(a) SICAK yer buldu - büyük harfle yazılanlar TİB'in yasaklılar listesinde....." diye yazmış. Sanırım bu ileti durumu daha net şekilde göz önüne seriyor; yeni tebliğe göre bu cümlenin bir sitenin içeriği olması durumda ne olacak?

BİLDİRİMİN TAM METNİNDE NE DENİYOR?

“Sayın YETKİLİ,

Bilindiği üzere, 04/05/2007 tarih ve 5651 sayılı "İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun"a dayanılarak çıkarılan “Telekomünikasyon Kurumu Tarafından Erişim Sağlayıcılara ve Yer Sağlayıcılara Faaliyet Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, 24 Ekim 2007 tarihli ve 26680 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

İnternete açık hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan/işleten gerçek veya tüzel kişiler yer sağlayıcıdır. Yer Sağlayıcılığı hizmetini ticari olarak yapmasa bile web sitelerini kendi sunucularında barındıran gerçek veya tüzel kişilerin Yönetmelik gereğince Yer Sağlayıcılığı Faaliyet Belgesi almaları gerekmektedir.İlgili Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasında; “26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan; İntihara yönlendirme (madde 84), Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra), Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190), Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194), Müstehcenlik (madde 226), Fuhuş (madde 227), Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228) suçları ile 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar,” erişimin engellenmesi konusu olabilecek suçlar olarak katalog halinde sayılmıştır. İlgili Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında ise;

Yayınlar; a) İnsan onuruna, temel hak ve hürriyetlere saygılı olmalıdır. b) Gençlerin ve çocukların fiziksel, zihinsel ve ahlakî gelişimini zedeleyecek türden içeriklere yer vermemelidir. c) Ailenin huzur ve refahını sağlayan hususlara zarar verecek nitelikte olmamalıdır. ç) Kişileri, uyuşturucu madde bağımlılığı, fuhuş, müstehcenlik ve kumar gibi kötü alışkanlıklara teşvik edici olmamalıdır.

Şeklindedir.

Buna göre barındırdığınız alan adlarında İlgili kanun ve yönetmeliğe aykırı içeriklerin bulunmaması gerekmektedir. Aşağıda İlgili kanun ve yönetmeliğe aykırı içerik bağlamında değerlendirilebilecek kelime gurupları verilmiştir. Bu kelime guruplarını barındıran içeriklerin çıkarılması ile ilgili alan adlarının hizmetine son verilmesi ve son durumun mail ile tarafımıza iletilmesi gerekmektedir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda ilgili CEZAİ müeyyideler ile karşı karşıya kalınabileceği unutulmamalıdır.

Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı”

BU ŞARTLARDA İŞ YAPMAK ZOR

Yasaklı kelimelerin tam listesini burada veremiyorum çünkü başta belirttiğim gibi içlerinde yayınlayamayacağımız sözcükler mevcut. İsteyen internetten araştırıp rahatlıkla bu listeye ulaşabilir.

Bu şartlar altında Türkiye'de artık internetten iş yapmanın zorluğu bir kaç kat daha artmıştır. Tüm dünyada bilişim ve teknoloji hızla ilerlerken, bütün gezegen birbirine internet aracılığıyla kenetlenmişken, en yetkili merciler bile haberleşme ve bilgi alma için interneti kullanırken bu tür yasaklarla nereye varacağımızı çok merak ediyorum.

Yetkili mercilerin artık bizim ahlâkımız için endişelenmeyi(!) bırakıp, bilişim, teknoloji ve iletişim sektöründekilere nasıl daha çok yardımcı olabiliriz, onları dünya ile rekabet edebilir düzeye getirebiliriz diye çalışmalarını umuyorum.

BTK'NIN KONUYA DAİR AÇIKLAMASI

Yasaklanan kelimeler konusunun internette ayyuka çıkması hatta bazı sitelerin 'yasaklı kelimeleri kullanarak yazılacak hikaye yarışması' düzenlemesi üzerine BTK saat 17:00 civarında yazılı bir açıklama yaptı.

"Yer Sağlayıcılara gönderilen bilgilendirme amaçlı e-posta içeriği hakkında; Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Telekomünikasyon İletişim Başkanlığından Kamuoyuna Duyuru

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Ankara, 28.04.2011

Telekomünikasyon İletişim Başkanlığınca vatandaşların yoğun şikayetlerine konu olmuş alan adları ve içeriklerinden hareketle tespit olunan bir kısım sakıncalı kelime grupları, hosting hizmeti yapmakta olan yer sağlayıcılara bilgi amaçlı olarak bildirilmiş ve bu kelimelere içeriklerinde yer verilen alan adları ile ilgili tedbir alınması talep olunmuştur.

Bu içerikleri barındıran İnternet sitelerinin 5651 sayılı Yasanın 8. maddesinde yer verilen katalog suçlar ile ilgisi kapsamında yetkililerince gözden geçirilmesi ve suça aracılık edilmemesi amacına matuf olarak tarafımızca gerçekleştirilen bildirimden ibarettir.

5651 sayılı yasa kapsamında yer sağlayıcılara I numaralı anahtar kelime grubunun geçtiği alan adlarının barındırılmaması, II numaralı anahtar kelime grubunun alan adından ve III numaralı anahtar kelime grubunun ise içerikten kontrol edilerek gerekli önlemlerin alınması amacıyla gerçekleştirilen bildirimden ibarettir.

Bu sözcüklerle ilgili yasaklama söz konusu olmayıp, yer sağlayıcıların katalog suçlardan birini işleyen siteleri tespit etmelerini kolaylaştırmak için sunulmuş anahtar sözcüklerden ibarettir.

Kamuoyu bilgisine saygıyla duyurulur."

AÇIKLAMANIN ŞİFRELERİ

Bana göre BTK açıklamasındaki en dikkat çekici nokta hâlâ "sakıncalı kelime grupları" ifadesinin kullanılması.

Bunun dışında her ne kadar daha önce servis sağlayıcılara ve hosting firmalarına gönderdikleri bildirinin bağlayıcı olmadığı sadece uyarı niteliğini taşıdığını söyleseler de bu konuda kanun gayet açık: 5651 MADDE 5(1)- Yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir. Ondan sonra Madde 5(2) Yer sağlayıcı, yer sağladığı hukuka aykırı içerikten, ceza sorumluluğu ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunun 8 inci ve 9 uncu maddelerine göre haberdar edilmesi halinde ve teknik olarak imkân bulunduğu ölçüde hukuka aykırı içeriği yayından kaldırmakla yükümlüdür der.

Dolayısıyla "Aşağıda İlgili kanun ve yönetmeliğe aykırı içerik bağlamında değerlendirilebilecek kelime gurupları verilmiştir. Bu kelime guruplarını barındıran içeriklerin çıkarılması ile ilgili alan adlarının hizmetine son verilmesi ve son durumun mail ile tarafımıza iletilmesi gerekmektedir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda ilgili CEZAİ müeyyideler ile karşı karşıya kalınabileceği unutulmamalıdır.

Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı" şeklinde son bulan bildirime servis sağlayıcı ve hosting firmalarının uyup uymama gibi keyfi davranma lüksü yoktur.

5651 sayılı kanunun belirttiği gibi ilk bildirim kanunen basit bir uyarı ya da yol gösterici öneri değildir ve benim gözümde yapılan son yazılı açıklama da gelen tepkiler üzerine atılmış bir geri adımdan başka birşey değildir.

SELİN KUNT

skunt@haberturk.com

Alan adlarına getirilen yasakları HABERTURK.COM blog yazarları tartışıyor. TIKLAYINIZ