Gelişmekte olan ülkelerde sigara kullanımı son yıllarda hızla azalıyor. Habertürk’ten Ceyda Erenoğlu’nun haberine göre sigara içme oranları ABD, İngiltere ve Avustralya gibi ülkelerde yüzde 10/15 sınırına inmiş durumda. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Sağlıklı Yaşam Program Yöneticisi Prof. Dr. Toker Ergüder, bu azalmanın önüne geçebilmek ve sigara içenleri yeni bir ürünle tanıştırıp bağımlı yapmak amacıyla 2010 yılından bu yana tütün endüstrisinin büyük bir çaba içinde olduğunu söylüyor. Elektronik sigara üreten Çin menşeli küçük firmalar uluslararası sigara firmaları tarafından satın alınıp saldırgan reklam kampanyaları ile elektronik sigara ve ısıtılmış sigara gibi yüksek derecede bağımlılık yapıcı yeni nesil ürünleri piyasaya sürüyorlar.

DUMANSIZ DÜNYA VAKFI

2017 yılında Philip Morris (PMİ) Şirketi bu ürünleri daha iyi pazarlayabilmek amacıyla “Dumansız Dünya Vakfı” adında yeni bir vakıf kurmuştu. Bu şirketin önümüzdeki 12 yıl boyunca her yıl yaklaşık 80 milyon dolar (toplamda yaklaşık 1 milyar dolar) katkı sağlayarak vakfı destekleyeceği belirtiliyor. Oysa bu ve benzeri ürünler hiç masum değil. Örneğin ABD’de “Jull elektronik sigarası” olarak adlandırılan ve flash belleğe benzeyen bir ürün çocuklar tarafından okula bile götürülüyor. Bu ürünlerin son bir yılda ülkede özellikle çocuklar arasında yüzde 75 arttığını gören ülke şimdi bu ürünleri yasaklamaya çalışıyor. Son alınan kararla çocukların okula flash bellek getirmelerini yasaklayacak birtakım uygulamalara başlandı bile. Bunun sonucunda, bazı eyaletlerde elektronik ve ısıtılmış sigaraların satışı yasaklanıyor. Türkiye’de ise bu ürünlerin üretilmesi ve satışına izin verilmiyor.

Prof. Dr. Toker Ergüder, “Türkiye pazarına girme amacıyla bu şirket destekli, ‘Dumansız Hava Vakfı’ 3 Temmuz 2019 Çarşamba günü saat 09.00-16.00 saatleri arasında İstanbul'da lüks bir otelde ‘Dumansız İstanbul Diyaloğu’ adı altında bir toplantı düzenleyecekmiş. Toplantının amacı elektronik ve ısıtılmış sigaralar konusunda uzman görüşlerini ve uluslar arası tütün sektörünün dönüşümüne yönelik talepleri almak. Toplantıya ilişkin davetler, ‘Sürdürülebilirlik Akademisi’ adlı bir şirket tarafından gönderiliyor” diyor ve devam ediyor;

SAMİMİ DEĞİLLER

“Bu tütün şirketi, iddia edildiği gibi gerçekten dumansız bir dünya taahhüt ediyor olsaydı, DSÖ TKÇS (Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi) ve MPOWER politikaları getirilen tütün kullanımını azaltmaya yönelik önlemleri ve politikaları desteklerdi. Oysa tam tersine bu politikalara karşı çıkıyor ve geniş çapta lobicilik faaliyetlerinde bulunuyor. Diğer yandan tütün endüstrisi ve destek grupları, diğer tütün ürünleri ile ilgili riskler konusunda kamuyu yanlış bilgilendiriyor. Buna, tütün ürünlerinin bırakılmasına yönelik alternatif olarak sunulan ‘sözde hafif’ ve ‘orta içim’ tütün ürünlerinin, sağlığa daha az zarar vermediği bilindiği halde tanıtımının yapılması da dahil. Şirketin kurduğu, ‘Dünya Dumansız Vakfı’, bir sözde sağlık vakfına fon sağlayan bir tütün şirketiyle ilişkili olduğuna ve şirketin marka portföyünde bulunan tütün ve diğer ürünlerin satışını desteklediğine göre burada çok sayıda çıkar çatışması olduğu bilinmelidir.”

İLERLEMELER ZARAR GÖRÜR

Mali desteği tütün endüstrisi tarafından sağlanan, “Dumansız İstanbul Diyaloğu” toplantısı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından, ülkemizde kamu politikalarıyla etkileşime girmek yoluyla, TKÇS’nin (5261 Sayılı Kanun) 5.3 Maddesinin net bir ihlal girişimi olarak değerlendiriliyor. Bu toplantının yapılmasının hem sözleşmenin ve ilgili kanunların uygulanmasına hem de kamu politikaları yoluyla yasal nikotin düzenlemelerine yönelik kaydedilen ilerlemelere zarar vereceği belirtiliyor.

İPTAL EDİLMELİ

Türkiye, DSÖ TKÇS ve MPOWER politikaları ışığında restoran, bar, kafe gibi alanlarda dumansız hava sahasını uygulayarak, tütün ürünleri üzerindeki vergiyi aşamalı olarak artırmış ve sigara paketleri üzerinde resimli sağlık uyarılarına yer vererek önemli başarılara imza atmıştı. Bu noktada daha önceki başarılı uygulamaların devam ettirilmesi gerektiğine inanılıyor. Yürütülen kapsamlı tütünle mücadele yasası, halen binlerce yaşamın kurtulmasına katkı sağlayarak dünya çapında çok sayıda ülkenin Türkiye örneğini izlemesini teşvik ettiği için 2004 yılında başlayan bu başarılı çalışmaların devam edebilmesi adına tüm paydaşların sürekli taahhüdüne ihtiyaç duyuluyor. Bu noktada toplantının iptal edilmesinin dünya genelinde yüz milyonlarca kadın, erkek ve çocuğun hayatını tehdit eden küresel tütün epidemisiyle mücadeleye katkı sağlayacağına inanılıyor.