Hem basit hem ucuz: Alzheimer tanısında kanda Amiloid Beta ölçümüyle doğru ve tutarlı sonuç

28 Mart - 1 Nisan tarihleri arasında İsveç’in Gothenburg şehrinde yapılan “Uluslararası Alzheimer ve Parkinson Hastalıkları Kongresi’nde (Alzheimer’s Disease and Parkinson’s Disease (AD/PD™) 2023) erken tanı ve tedavide ümit verici gelişmeler tartışıldı. Kongrede öne çıkan gelişmeleri yorumlayan Memorial Hastaneleri Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner, 2021 yılında Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) onaylamış olduğu ve hastalığın ilerlemesini durduran “Aducanumab” tedavisine ilişkin kanıtların tekrar değerlendirildiği oturumların oldukça ilgi çektiğini ve ilacın etkinliğine ait daha güçlü yeni veriler sunulduğunu söyledi.

EMERGE ÇALIŞMASI

Şahiner’e göre 20 ülkede 348 merkezde toplam 3 bin 285 hastada yapılan “EMERGE” adı verilen çalışma, hastaların günlük yaşam aktivitelerinin plasebo grubuna göre çok daha iyi korunduğunu göstermesi açısından önemliydi. Araştırmada, hastaların cep telefonlarını daha iyi kullanma, rahat seyahat etme, günlük olaylar hakkında konuşma, banka hesaplarını yönetme gibi konularda performanslarını korumakta olduklarına dikkat çekildi.

İLAÇLA İLGİLİ İKİ SORUN

Prof. Dr. Türker Şahiner, “Artık etkinliğinden şüphe duyulmayan ‘Aducanumab’ için gündemde iki sorun olduğunu, birincisinin bu ilacın yıllık maliyetinin kişi başına 20 bin USD civarında olması olduğunu söyleyerek, “Bu ilacın özellikle erken evrede ve hatta hafif bilişsel bozukluk (Mild Cognitive Impairment=MCI) dediğimiz evrede başlayarak ömür boyu aylık enjeksiyonlar şeklinde kullanılması gerekiyor. Bu durum tüm ülkelerin sağlık sigorta sistemleri açısından kaygı yaratıyor” dedi. Şahiner, ikinci sorunun ise Aducanumab’ın beyindeki amiloidi temizlerken damar duvarındaki amiloidi de temizlemesi nedeniyle çok küçük kanamalara yol açması olduğuna, bunun da düzenli beyin MR taramaları gerektirdiğine dikkat çekti. “Bugüne dek 3 hastada ölüm bildirilse de FDA bu hastaların ileri yaş ve diğer risk faktörleri nedeniyle ilacın kullanılmasını durdurmadı” diyen Şahiner, “Hatta aynı firma bu eleştirileri bertaraf etme iddiasıyla, ilkine çok benzer yeni molekül olan ‘Lecanemab’ için Ocak 2023'te FDA onayı aldı” açıklamasında bulundu.

ALZHEİMER’IN ERKEN TEŞHİS EDİLMESİNDE EN ÖNEMLİ ZORLUK

Günümüzde hastalığın ilerlemesini durdurabilen “hastalık modifiye edici terapiler” (DMT) gerçeğe dönüştüğü için erken teşhis çok daha fazla önem kazanmış durumda. Dünyaca ünlü ilaç firmalarının. AD/PD 2023'te erken teşhisi tartışan sempozyumlara sponsor olmaları da bunun göstergesi olarak değerlendiriliyor. Prof. Dr. Türker Şahiner, “Alzheimer hastalığının erken teşhis edilmesinde ve yönetilmesinde önemli engeller ve zorluklar bulunmaktadır. Tüm ülkelerde birinci basamak hekimleri arasında bilişsel bozulma konusunda farkındalık eksikliği nedeniyle uzmanlar sevkte gecikmelerle karşılaşmaktadır. Bu durum ileride hastalık modifiye edici terapilerin (DMT) başlatılmasını geciktirecek ve böylelikle terapilerin sahip olabileceği olumlu etki azalacaktır. Kongrede erken tanı için özellikle kandaki biyobelirteçlerle ilgili yapılan sunumların ilgi odağı olma nedeni budur” dedi.

ALZHEİMER TANISINDA HEYECAN YARATAN KAN TESTİ

Washington Üniversitesi'nde geliştirilen yüksek hassasiyetli bir tekniği (immünopresipitasyon kütle spektrometrisi) kullanan Aβ42/Aβ40 kan testinin, Alzheimer tanısında son derece doğru ve tutarlı sonuçlar sağladığını sunan çalışmanın, kongrenin en favori sunumu olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Türker Şahiner şunları söyledi; “Bateman'ın araştırmasına dayanan bu test, ‘Klinik Laboratuvar İyileştirme Değişiklikleri’ (CLIA) programı kapsamında onaylandı. Erken tanıda altın standart olan ‘Amioloid PET’ çalışmaları yüksek maliyet nedeniyle halen yaygın şekilde kullanılamıyor. Ülkemizde sadece İstanbul’da bir merkez tarafından yapılan Amiloid PET tetkiki henüz sigorta şirketleri tarafından geri ödeme kapsamına alınmamıştır. Buna karşın oldukça ucuza mal olan kanda Amioid Beta ölçüm testi yakın gelecekte ülkemizde ve Dünyada yaygın olarak kullanılacaktır.”