İdlib düğümü böyle çözüldü!
Suriye'de muhaliflerin elinde kalan son büyük şehir olan İdlib'de, Esad rejimi ve destekçilerinin düzenleyecek askeri operasyon bundan bir ay önce birçok kişi tarafından 'kaçınılmaz' olarak görülüyordu. Ancak Ankara-Moskova hattındaki yoğun diplomasi trafiği İdlib düğümünü çözdü ve askeri operasyon rafa kaldırıldı
Yaklaşık bir ay boyunca, tüm dünyanın endişeyle izlediği Suriye'nin İdlib kentindeki düğüm, dün Soçi'de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in tokalaştığı görüntüyle birlikte çözüldü.
'Kaçınılamaz' denilen, ağır sivil kayıplar beklenen ve dünyayı yeni bir göç dalgasıyla karşı karşıya bırakmasından endişe edilen askeri operasyon, Ankara-Moskova hattındaki yoğun diplomasi çabaları sonrasında rafa kalktı.
Böylece 23 Ocak 2017'de Kazakistan'ın başkenti Astana'da, Rusya, Türkiye ve İran'ın katılımıyla başlayan 'Astana sürecinin' en önemli meyvesi de alınmış oldu. Süreç boyunca Suriye'de dört 'çatışmasızlık bölgesi' oluşturulmuş ancak bu bölgelerden sadece İdlib muhaliflerin elinde kalabilmişti.
Süreç boyunca Soçi, Ankara ve Tahran'da üç ülkenin liderleri bir araya gelmişti. Tahran'da yapılan İdlib konulu son zirveden ise belirgin bir sonuç alınmamış ve bu durum bölgede kanlı bir sürecin başlayacağına dair olumsuz fikirleri bir hayli arttırmıştı.
ANLAŞMA NELERİ İÇERİYOR?
Soçi'de yapılan ve saatler boyu devam eden zirvenin ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye'nin teklifiyle İdlib'de 15-20 kilometrelik ağır silahlardan arındırılmış bölge kurulması konusunda anlaştıklarını açıkladı.
Anlaşmaya göre, rejim ve muhalefetin temas hattın 15-20 kilometrelik bir bölge oluşturulacak ve bu bölgede Türk ve Rus askerleri ortak devriye düzenleyecek. Ayrıca radikal gruplar da bu bölgeden çıkarılacak, ılımlı muhalifler ve halk ise bölgedeki varlığını sürdürecek.
İdlib anlaşmasının bir diğer sonucu ise, Türkiye, Suriye ve Ürdün'ü birbirine bağlayan M4 ve M5 karayollarının yeniden trafiğe açılması olacak. Bu otoyollar, savaş öncesi dönemde ülkeler arası ticarette önemli bir rol oynarken, başkent Şam'ı Halep ve Humus gibi önemli kentlere bağlama özelliğe de taşıyor.
Anlaşmanın en önemli ve doğrudan etkili sonucu ise askeri operasyon seçeneğinin rafa kalkması oldu. Erdoğan ile Putin'in zirvesinden hemen sonra bir açıklama yapan Rusya Savunma Bakanlığı, İdlib operasyonunun rafa kaldırıldığını belirtti.
İDLİB ANLAŞMASI İÇİN KİM NE DİYOR?
Türkiye ile Rusya'nın anlaşması sonrasında gözler, olası bir askeri operasyonun doğrudan aktörü olan Esad rejimine çevrildi.
Şam'dan gelen ilk açıklamada, anlaşmadan duyulan memnuniyet dile getirildi.
Birleşmiş Milletler Suriye Özel Temsilcisi De Mistura ise, anlaşmayı 'Korkunç savaşı önleyebilecek bir plan' olarak niteledi.
Suriye'de Fırat'ın doğusundaki bölgelerde etkili olan ve burada terör örgütü YPG'ye destek veren ABD, İdlib mutabakatı için 'Ümit verici' değerlendirmesini yaptı.
Avrupa Birliği'nden gelen açıklamalar da benzer tondaydı. AB Komisyonu Sözcüsü, anlaşmanın sivillerin hayatını garanti altına alması gerektiğini belirtti.
SURİYE'DE SIRADA NE VAR?
Suriye'de 7 yıldır süren iç savaşın düğüm noktalarından biri olan İdlib'deki kriz bir süreliğine rafa kaldırılmış gibi gözüküyor.
Ankara ve Moskova'nın diplomasi çabalarıyla sorunun silah kullanılmadan çözümü için önemli bir adım atılsa da gözler şimdi Cenevre'ye çevrilecek.
Cenevre'de BM gözetiminde, yeni Suriye anayasasının yazılması için rejim ve muhalefet temsilcileri bir araya gelecekler. Soçi'deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nde alınan anayasa komitesi kurulması kararı, geçtiğimiz günlerde taraflar arasında yapılan müzakereler neticesinde hayata geçirilmişti.
Ancak olası İdlib operasyonunda, muhaliflerin ellerindeki son şehri de kaybetmesinin anayasa görüşmelerini anlamsız hale getireceği konuşuluyordu.
