İkinci Mona Lisa için yasal süreç başladı

Yıllardır süren tartışmanın merkezinde olan tablo, şu an yeni bir tartışmanın daha merkezinde: tablonun sahipliği üzerine yaşanan yasal savaş. 2017 yılında rekor bir fiyata satılan ve hala tablonunLeonardo da Vinci'ye ait olup olmadığı üzerine sıcak tartışmaların yaşandığı Salvator Mundi tablosu gibi Isleworth Mona Lisa için de aynı durum söz konusu.

DÖRTTE BİRİ ÜZERİNDE HAK TALEP ETTİ

"Earlier Mona Lisa" olarak bilinen ve tartışmaların odak noktası olan tablo, yaklaşık 50 yıldır İsviçre'de bir banka kasasında saklanıyordu. 2008 yılında gizli bir konsorsiyum ile birlikte tablo genel olarak Singapur ve Şangay olmak üzere birçok galeride sanatseverlerle buluştu.

Geçtiğimiz Haziran ayında, İtalya'daFlorence's Palazzo Bastogi'de sergilendi. Tablo, 21. yüzyılda ilk defa Avrupa'da halka açık bir şekilde sergilendi. Serginin sonlarına doğru, bilinmeyen bir kişi tablonun dörtte biri üzerinde hak iddia etti.

TABLONUN KAÇIRILMA İHTİMALİNE KARŞI

Tablo üzerinde hak iddia eden kişinin avukatıGiovanni Battista Protti, müvekkilinin tablonun %25'ini tablonun eski sahibinden satın aldığını kanıtlayacak tarihi belgelerin ailesinde olduğunu ve tablonun eski sahibinin ölümünden sonra tablonun %25'lik paydası için mirasçı olduğunu belirtiyor. Tablonun %25'i üzerinde hak iddia eden kişi, tablonun tekrar İsviçre'de bir banka kasasına kapatılmasından dolayı endişe duyduğunu söyledi. Hak iddia eden kişinin avukatı, tablo üzerindeki sahip olma iddiası hala soruşturulurken tablonun kaçırılma ihtimaline karşı mahkemenin tabloya el koymasını istedi.

Avukat Protti'ye göre tablonun sahiplerinin kimlikleri belirsizliğini korurken, Mona Lisa Foundation isimli Zürih merkezli organizasyon, tablonun tarihi üzerine bir araştırma başlattı. Tablonun sahiplerinden ayrı ve uzak tutulduğunu ileri sürerlerken tablo üzerinde %25'lik hak iddia eden ailenin iddialarının asılsız olduğunu söyledi.

SORULARINYÜZYILI

Kimliği belli olmayan ailenin tablo üzerindeki hak iddiası üzerine tablonun renkli tarihinin sayfaları aralandı. Tablonun ilk yıllarına ait bilgilerde büyükbilgi kayıpları var. Fakat sanat tarihçileri,20'nci yüzyılın başlarındatablonun hikayesinin gizemini bulmayı başardılar. Tablo bir sanatçı ve koleksiyoner olanHugh Blaker tarafından bulundu.

Hugh Blaker İngiltere'de kırsal alanda bir evde bulduğu tabloyu LondraIsleworth'taki stüdyosuna taşıdı ve tablonun adı Isleworth olarak kaldı. Sanatçı Blaker, tablonun Leonardo da Vinci'nin Louvre'da sergilenen Mona Lisa tablosunun eski bir versiyonu olduğuna ikna oldu. Blaker'ın üvey babasıJohn Eyre, aynı tablonun birden çok versiyonunu yapan Leonardo da Vinci'nin Mona Lisa'sının eski bir versiyonu olduğunuiddia ettiği bir araştırma yazısı yayımladı.

Sanatçı Blaker'ın ölümünden sonra, tablo koleksiyoner Henry F. Pulitzer'a satıldı. Blaker ve üvey babası Eyre gibi, Pulitzer'da tablonun Leonardo da Vinci'ye ait olduğunu düşünüyordu. Koleksiyoner böyle düşünmekle kalmayıp 1966 yılında "Where is Mona Lisa?" adlı bir kitap yayınladı. Kitapta Blaker'ın ölümünden sonra satın aldığı tablonun aslında Leonardo da Vinci'nin çizmiş olduğu Giocondo'nun tek portresi olduğunu tartıştı.

Pulitzer 1975 yılında tabloyu İsviçre'ye bir depoya taşıdı ve Pulitzer'ın ölümünden dört yıl sonra da tablo Pulitzer'ın partneri Elizabeth Meyer'a miras kaldı. Elizabeth Meyer 2008 yılında vefat ettikten sonra, "Isleworth Mona Lisa" uluslararası bir konsortiyum tarafından sahiplenildi. "Mona Lisa Foundation" isimli organizasyon da aynı sene "Isleworth Mona Lisa" tablosunun gerçeklerini araştırmak üzere kuruldu.

Fakat avukat Protti, Elizabeth Meyer'in tablonun dörtte üçüne sahip olduğunu ve geri kalan dörtte birine ise müvekkilinin sahip olduğunu ileri sürüyor. Protti, 1964 yılında Pulitzer Galerisi'nin tablonun %25'ini Portekiz merkezli porselen üreticisi bir fabrikatör olan Leland Gilbert'a sattı. 1964 yılında anlaşma sonucunda Leland Gilbert 4 bin Euro, bugünün parasıyla 80 bin ve 98 bin Euro, karşılığında tablonun %25'ine sahip oldu. Avukat Protti, müvekkilinin Gilbert'ın varisi olduğunu ve Gilbert öldüğü için de doğal olarak tablonun %25'inde hakları olduğunu savunuyor.

Tablonun sahipleri adına konuşmadığını belirten Mona Lisa Foundation'ın avukatı Marco Parducci, Protti ve müvekkilinin ellerinde bir kanıt olmadığını söylüyor. Mahkemeye verilen kanıtın Pulitzer'ın varislerinin tablonun tek ve doğru sahipleri olduğunu belirtiyor.

YASAL TARTIŞMA

Tıpkı Isleworth Mona Lisa gibi Leonardo da Vinci'nin başka bir eseri "Salvator Mundi" de bulunduğunda bir sürü tartışmaya yol açmış ve Leonardo da Vinci'ye ait olup olmadığı üzerine birçok araştırma yapılmıştı. Hakkındaki bu spekülasyonlar tablonun ününü karartmamıştı. Hatta belki de hakkında spekülasyonlar sayesinde şu ana kadar satılan en pahalı tablo ünvanına sahip oldu.

Bu durum Isleworth Mona Lisa için de geçerli olabilir. %25'i üzerinde hak iddia eden ailenin avukatı Protti, ailenin gelecekte böyle bir hedefi olmadığını ve tek isteklerinin tablonun bir banka kasasına hapsedilmesini önleyerek halka açık alanlarda sergilenmesi olduğunu ileri sürüyor.

Protti, "Tablonun değeri sadece sahip olan aileye ait değil, bu tablo aynı zamanda tüm insanlık için büyük bir değer taşıyor." diye sözlerine devam etti. Mona Lisa Foundation'a göre, ailenin tablo üzerindeki ilgisi sadece bundan ibaret değil. Mona Lisa Foundation genel sekreteri Joel Foldman, "Ölümünden yaklaşık 500 sene sonra bile kendisi hakkında konuşmamızı sağlayan Leonardo da Vinci'nin çizdiği bir eserin tıpkı "Salvator Mundi" gibi büyük meblağlara satılabilecek olması aileyi etkileyen asıl etken." diyor.

TABLONUN ORİJİNALLİĞİ

Leonardo da Vinci'nin bir diğer spekülatif eseri Salvator Mundi gibi "Isleworth Mona Lisa" da büyük tartışmaların ve araştırmaların ilgi odağı. Tablo çok uzun yıllar bir depoda kaldıktan sonra, bazı uzmanlar tarafından eserin kimin tarafından yapılmış olabileceğine dair incelemeler başladı.

Mona Lisa Foundation, Blaker and Eyre zamanından bu yana tablo ile ilgili birçok araştırma yapmış. Daha çok Isleworth ve Louvre arasındaki farklılıklara yönelen Mona Lisa Foundation, Louvre Mona Lisa'sının eşsiz bir kompozisyona , arka plana ve Giocondo'nun oturuş açısına sahip olduğunu söylüyor. Fakat Mona Lisa Foundation'a göre, Isleworth Mona Lisa tablosunu çizen her kim ise Leonardo'nun Mona Lisa'sını kopyalamak gibi bir amacının olmadığını düşünüyor.

2015 yılında Conservation Science in Cultural Heritage adlı dergi, yayınladığı bir yazıda "Leonardo da Vinci tarafından farklı dönemlerde çizilen iki orijinal eser" diyerek tartışmaya son noktaya koymuş. "Resmin nesnesi aynı, fakat iki eser arasında birçok farklılık bulunuyor. Bu durum da tablolardan herhangi birisi diğerinin kopyası değil." yazıyordu yazıda.

Eserin Leonardo da Vinci'ye ait olmasının bazı kesimlerce kanıtlanmasının ardından, hala eserin ünlü ressama ait olduğu tartışılıyordu. Leonardo da Vinci uzmanı ve Oxford Üniversitesi'nde profesör olan Martin Kemp, "Bu eser Leonardo hakkında ciddi anlamda kitaplar ve incelemeler yazan yazarların hiçbirisi bu eseri Leonardo da Vinci'nin eseri diye incelememiş, hatta doğru tabir ise bu eseri görmezden gelmişler. Hiçbir Leonardo uzmanı bu eser hakkında konuşmazken, nasıl olur da bu eserin Leonardo'ya ait olduğu ileri sürülebilir?" dedi. Etrafta birçok Mona Lisa kopyası olduğuna dikkat çeken Kemp, "Bu tablo kopyaların içinde ortalama bir yerde. İğrenç değil, fakat abartılacak şekilde ikna edici bir eser de değil." diye devam etti.