Prof. Mikdat Kadıoğlu “beyaz çözüm”ü anlattı: Isınmaya karşı albedo
Meteoroloji ve afet yönetimi profesörü Mikdat Kadıoğlu, sıcak hava dalgalarına karşı alınacak tedbirleri Haberturk.com'a anlattı. Prof. Kadıoğlu, Purdue Üniversitesi'nden Prof. Xiulin Ruan'ın binaların beyaz boyayla boyanarak küresel ısınmanın etkilerinin azaltılabileceği açıklamasına ilişkin, "Bu zaten yıllardır bilinen bir şey. Bugün Türkiye'nin güneyine gittiğinizde orada evler beyaza boyanmıştır. Biz buna albedo diyoruz. Ne kadar çok güneş enerjisi geri yansırsa, o kadar çok ısınmaz bölge. Şuan da Los Angeles, Kaliforniya'da bir çok yerde beyaza boyanıyor. Binalar değil sadece asfaltlar beyaza boyanıyor" dedi. Orman yangınlarının yüzde 80-90 insan kaynaklı olduğuna dikkat çeken Kadıoğlu "ormanlara girişin yasaklanması çok doğru bir şey. Bunun yanında ormanların düzenli olarak temizlenmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Küresel ısınmaya bağlı ekstrem hava olaylarının etkilerini Dünya her geçen gün daha çok hisseder hale geldi. Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), yaşanacak sıcak hava dalgaları sonucunda bazı ülkelerde ulusal sıcaklık rekorlarının kırılabileceğini bildirdi. Peki yeni sıcaklık rekorlarına karşı nasıl önlem almak gerekiyor? Sıcak hava dalgası neden daha tehlikeli? ABD'de yer alan Purdue Üniversitesi'nden Prof. Xiulin Ruan'ın binaların beyaz boyayla boyanarak küresel ısınmanın etkilerinin azaltılabileceği açıklaması yeni bir olguyu mu ortaya koyuyor? Orman yangınlarıyla nasıl mücadele edilmeli?
DÜNYA METEOROLOJİ ÖRGÜTÜ'NÜN "SICAKLIK REKORLARI KIRILABİLİR" UYARISI NE ANLAMA GELİYOR?
Meteoroloji ve afet yönetimi profesörü Mikdat Kadıoğlu, Dünya Meteoroloji Örgütü'nün "sıcaklık rekorları kırılabilir" uyarısı için, meteorolojinin bir sporcu gibi sürekli rekorlar kırdığını belirtti ve bu rekorların ya çok yüksek ya da çok düşük olarak iki yönlü olduğunu belirti. Kadıoğlu "El Nino'dan dolayı Pasifik Okyanusu'nun yüzey su sıcaklığı çok yüksek. Bunun yanında Atlantik Okyanusu'nun yüzey su sıcaklığı çok yüksek. Bunlar Dünya'nın ortalama sıcaklıklarını artırıyor. Bu ayrı bir konu. Yaz ortasına geldiğimiz için genellikle Afrika üzerinden gelen sıcak hava dalgaları, bu rekorları daha fazla artırmaya başladı. Atmosfer çok kaotik bir ortamdır, tek bir şeye bağlı değildir hiçbir şey, binlerce faktör rol oynar. Bazen öyle bir araya gelirler ki hiç beklenmeyecek olaylara neden olur. Yani aynı sistem bazen gelip geçer çok kısa bir sıcaklık yaşanır, bazen aynı sistem gelir, o anda rüzgarın durumu gibi birden çok nedenle çok yüksek sıcaklıkların yaşanmasına neden olur. Sıcaklığı ölçen istasyonun durumu, çevresindeki beton yüzeyler gibi nedenler derken ortaya böyle rekorlar çıkar." dedi.
ÇOK SICAK HAVA VE SICAK HAVA DALGASI ARASINDAKİ FARK
Çok sıcak hava ve sıcak hava dalgası arasında fark olduğunu belirten Prof. Kadıoğlu, "Yaz mevsiminde sıcak hava dalgası demek, en az 6 derece mevsim normalinden fazla olması demek. Bir de kentte yaşıyorsak, kent ısı adası var 9-10 derece daha eklemek gerekiyor. Küresel ısınmadan kaynaklı da 1-1,5 derece eklediğimiz zaman bazen üst üste oldukça yüksek bir hava sıcaklığı oluyor. Bu hava sıcaklığı bir gün oluyorsa 'çok sıcak hava' deniliyor ama 3 gün ve daha fazla ise bu sıcak hava dalgası anlamına geliyor" dedi.
SICAK HAVA DALGASINDA NEM FAKTÖRÜ
Sıcak hava dalgasının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çeken Kadıoğlu, sözlerini "Sıcak hava dalgasında insanlar gün boyu vücut sıcaklığını ayarlamaya çalışıyor. Nem de burada çok etkili. İlk sıcak hava dalgasını geçen hafta atlattık nem düşüktü çok fazla problem olmadı. Rüzgarların yönü önemli. Önümüzdeki günlerde beklenen sıcak hava dalgası yine geçen haftanın tekrarı gibi olacak. Rüzgar güneyden sıcak nemli eserse bu sefer hissedilen sıcaklıklar 40 derecenin üzerinde oluyor. Bu sefer vücut bunalmaya başlıyor. Çok sıcak bir günde otur hiçbir şey yapma yine akşam bitkin olursun, buna ısı bitkinliği deniliyor. Birkaç gün böyle devam edince, yüksek hava dalgalarından ölümler başlıyor. Özellikle büyük kentlerde apartmanların üst katlarında hasta yatalaklarda, çocuklarda ve obezlerde etkili oluyor." şeklinde sürdürdü.
"TÜRKİYE'DE SICAK HAVA DALGASI DİYE BİR AFET YOK"
Ölüm sebebi olarak 'sıcak hava dalgası'nın Türkiye'de tanınmadığını belirten Kadıoğlu, "Fransa'da 2004 Ağustos ayında sıcak hava dalgasından 35 bin kişi öldü. İstatistiklere baktığınızda bir sürü yerde bir sürü insanın öldüğünü görürsünüz, değişik zamanlarda. Burada problem Türkiye bunu tanımıyor, sıcak hava dalgası diye bir afet yok Türkiye'de. 'Biz bu doğa olayına karşı ne yapıyoruz' bu önemli." dedi.
BEYAZ ÇÖZÜM: ALBEDO
ABD'de bulunan Purdue Üniversitesi'nden Prof. Xiulin Ruan'ın, yeni bir tür beyaz boya üzerinde çalıştıklarını ve bu boyanın reflektör görevi görerek güneş ışınlarının yüzde 98'e kadar yansıtabileceği açıklamasıyla ilgili de açıklamalarda bulunan Kadıoğlu, "Bu zaten yıllardır bilinen bir şey. Bugün Türkiye'nin güneyine gittiğinizde orada evler beyaza boyanmıştır. Biz buna albedo diyoruz. Ne kadar çok güneş enerjisi geri yansırsa, o kadar çok ısınmaz bölge. Şuan da Los Angeles, Kaliforniya'da bir çok yerde beyaza boyanıyor. Binalar değil sadece asfaltlar beyaza boyanıyor. Serin asfalt kullanılıyor. Yeşil çatılar kullanılıyor" ifadelerini kullandı.
YÖNETİMLER SICAK HAVA DALGASINA KARŞI NE YAPMALI?
Sıcak hava dalgasına karşı yönetimlerin yapması gerekenlere dikkat çeken Prof. Kadıoğlu, Amerika'dan örnekler vererek kışın ısınma ihtiyacı gibi yazın da serinleme ihtiyacının giderilmesi gerektiğini söyledi. Kadıoğlu sözlerini "Bugün ABD'de mesela sıcak hava dalgası uyarısı yapıldığında oranın AFAD'ı FEMA, cadde boyunca yerler belirleyerek soğuma noktası yaparlar. Sıcaktan bunalan insanlar oralara giderek dinlenirler, Kızılhaç su dağıtır yollarda. Belediyeler yaşlı, hasta ve fakir insanlara serinleme imkanı sağlar. Klima verir eğer klimaları yoksa, Kliması var ama kullanamıyorsa elektrik faturasına katkıda bulunur. Eğitim çok önemli bizde yazın çocuklar sokaklarda kapkara olurlar, onlar çocuklara gölgeye gitmeleri öğretilir. Bu tür şeyleri bizim haber yapmamız lazım." şeklinde sürdürdü.
"ŞEHRİN HAVA KORİDORLARI AÇIK TUTULMALI"
"Eskiden kentlerde caddeler sokaklar denizlere dik yapılırdı. Denizden hava gelsin diye. Şimdi kıyılara binalar yapılıyor. Bütün bunları sanki doğru yapıyormuşuz gibi iklim değişikliğini suçluyoruz." diyen Prof. Kadıoğlu, kent ısı adasının düşürülmesi için binaların yapılış yönlerinin önemini vurgulayarak "Şehrin hava koridorları çok önemli. Gökdelenler yapılıyor ama caddeler ve sokaklarda hava koridorlarını kontrol eden yok. İstanbul'un hakim rüzgar yönleri lodos, poyraz, karayel. Bu yönlerde rüzgarın esişini kesmeyecek şekilde binaların yapılması gerekiyor. Deniz kıyılarında kara ve deniz meltemini kesmeyecek şekilde binaları yapmak lazım. Bir de İstanbul gibi kentlerde yeşil alan yok. Bütün ısıyı betonlar emiyor, geri verdiğinde de kent kırsala göre 5-10 derece daha sıcak oluyor. Bu nedenleri dikkate almadan, suçu iklim değişikliğine atmak çözümsüzlük. İklim değişikliği tabii ki var, daha kötü yapacak ama bütün bunların iklim değişikliğiyle daha kötü olmasının sebebini görmemiz lazım" açıklamasında bulundu.
ORMAN YANGINLARINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
Orman yangınları için "Dünya var olduğundan beri var, bunlar doğanın kanunu. Sıcak hava dalgası, kuraklık, aşırı yağış bunlar doğa kanunları" diyen Prof. Kadıoğlu, "Bunların sayılarındaki aşırılık, bunların afete dönüşmesi insana bağlı. Orman yangınlarını sıfırlamak mümkün değil ama bunları başlangıcında kontrol altında tutmak gerekiyor. Türkiye'de orman yangınları yüzde 80 - 90 nedeni insan. O yüzde ormanlara girişin yasaklanması çok doğru bir şey. Bunun yanında ormanların düzenli olarak temizlenmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Prof. Kadıoğlu, orman yangınlarının söndürülmesiyle ilgili de "Uçaklar helikopterler orman yangını söndürmez. Orman yangınını küçükken söndürür belki ama büyük orman yangınlarında uçaktan, helikopterden attığımız suların çoğu havada buharlaşır. Bunlar psikolojik şeylerdir. Orman yangınının çıkmamasıdır esas olan. Eğer yangın büyük bir çıkarsa, ormanın bir kısmını feda etmeden o yangını söndüremezsiniz. Yangına muhakkak yerden müdahale edilmesi gerekiyor. Burada da karşı yangın çıkarmak ya da ormanda bir yol açarak yanmaz alan oluşturma yöntemleri kullanılıyor. O yüzden esas olan orman yangınını çıkmasını engellemek, ya da yangını küçükken söndürmektir. Ormanlık yollarda kenarlarının otlardan arındırılması, dumansız piknik gibi şeyler daha önemli oluyor uçaklardan" dedi.
