‘Mutfağımız kanseri önlüyor, şanslıyız’

Sema EREREN/ HABERTÜK PAZAR

Nisan ayının ilk haftası Kanser Haftası. Türlü etkinlikler, sempozyumlarla, yurtiçi ve yurtdışından gelen doktorların panelleriyle erken teşhisin önemi vurgulanıyor her defasında. Amerika’da artan kanser vakaları göz önüne alındığında Türkiye şanslı konumda. Çünkü Akdeniz mutfağı nispeten sağlıklı yiyecekler barındırıyor. Tabii ki bu mutfağa sadık kalırsanız. 1975’ten bu yana Amerika’da yaşayan Emory Üniversitesi Winship Kanser Enstitüsü Hematoloji ve Medikal Onkoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ömer Küçük ile kanser hastalığını, yeni gelişmeleri ve nasıl beslenmemiz gerektiğini konuştuk.

Son yıllarda kanseri en çok tetikleyen sebepler neler?

ABD’de kanser hastalarının sayısı bu yıl 4 milyonu bulacak. Bunların üçte biri yanlış beslenme, obezite ve hareketsiz yaşam kaynaklı. Meme, rahim, kolon, prostat, akciğer kanseri için kötü beslenme çok önemli. “Nedir iyi beslenme?” derseniz; bol sebze, meyve, az unlu, şekerli, yağlı yemekler. Kolay ama uygulamıyoruz. Maalesef aldığımız kalori fazla, yaktığımız az. 7-8 saatten az uyumamalıyız. Üzerine stres ekleniyor, bağışıklık sistemi zayıflıyor. Bunların tümü kanserin yüzde 35’i. ABD’de 400- 500 bin kanser vakası ortadan kalkabilir. Sigara da kanseri tetikleyen önemli sebeplerden. Akciğer, ağız, gırtlak kanseri risklerini artırıyor. Diğer yandan çevredeki kimyasal maddeler tetikliyor. Sebze ve meyveyi soyarak yemeli, organik beslenmeliyiz. Bunları uygularsak kanserin 3’te 2’sini yok ederiz.

Sağlıklı beslenmeyi biraz daha açabilir misiniz?

En önemlisi sebze. Domates prostat kanserine karşı çok iyi mesela ama bir tek sebzeyle olmaz, beslenmenizi çeşitlendirin.

Bu noktada devreye genetik faktörler mi giriyor?

Hayır. Sadece yüzde 5’i genetik. Geri kalan çevresel faktörlere ve enfeksiyona bağlı. HPP Virüsü, rahim ağzı kanserini tetikliyor. Türkiye’de en çok görülen kanserlerden... Aynı virüs boğaz ve gırtlak kanseri de yapıyor. Karaciğer kanseri de genelde virüsten tetikleniyor. Virüs dışında sebepler de var elbette. Mide kanseri bakteriden tetiklenir. Kanserle mücadelede enfeksiyonların önüne geçmek de önemli. Diğer yandan çevresel kirlilikle mücadele etmeliyiz.

10 yıl sonra ne olur?

Daha kötü olacak. Kurtardığımız hasta sayısı artıyor ama ölen sayısı da yükseliyor maalesef.

Başka yapabileceğimiz şeyler var mı?

Evde kendi kendinizi devamlı muayene edin. Vücudunuza hâkim olun. Kadınlar memelerini, erkekler testislerini kontrol ettirmeli. Diğer yandan derinizi de takip edebilirsiniz.

Kanser konusunda Amerika ile Türkiye’yi kıyaslasanız...

Amerika’ya göre Akdeniz ülkelerinde bazı kanser türleri daha az görülür. Domates tüketimi çok olduğundan prostat kanseri azdır. Çünkü Akdeniz mutfağında sebze, balık, zeytinyağı tüketimi fazladır. Akdeniz mutfağı kanser önleyici bir mutfak, şanslıyız. Bizimki sebze, meyve ağırlıkta bir mutfak. Eti, unlu yiyecekleri azaltmak gerek. Ama bakın “Azaltın” diyorum. Televizyona çıkıp “Şunu ye, bunu yeme!” diyenler var, halkı yanlış yönlendiriyorlar. Her şeyi yiyin ama kararında olsun. Sağlıklıları artırın, sağlıksızları azaltın. Gün aşırı spor yapın. 2-3 kilometre yürümek de yeterli olur.

RAKAMLARLA KANSER

* Kanserin dünyaya maliyeti yılda 1 trilyon dolar, Türkiye’ye maliyeti 2.3 milyar Euro. Bu, Avrupa’daki 6. büyük bütçe. Sağlık Bakanlığı bütçesinin 5’te 1’i kansere ayrılıyor.

* Son 5 yıl içinde dünyada kanser tanısı konulan 32.5 milyon kişi var. Dünyada yılda yaklaşık 8.2 milyon kişi kansere bağlı olarak hayatını kaybediyor. 20 yılda yaklaşık 1 katrilyon doların kanser araştırmalarına harcandığı tahmin ediliyor.

* Türkiye’de yıllık yeni kanser olgusu 160 bin-200 bin civarında. Erkekler 97 bin-125 bin, kadınlar 62 bin-75 bin.

* Kadınlarda en fazla meme kanseri görülüyor; erkeklerde ise en fazla akciğer kanseri görülüyor.

* Türkiye’de şu an kanserle yaşayan 350 bin hasta var. Kanserden yılda yaklaşık 150 bin kişi ölüyor.