Sömürgecilik nedir, ne demek? Sömürgecilik tarihi ve kısaca özeti
İlk çağlardan bugüne farklı şekillerde uygulanan devletlerarası ilişkilerde bir çatışma konusu haline gelen sömürgecilik faaliyetleri; sömürülen bölgenin kaynaklarına ve işgücüne el konulması olarak ifade edilebilir. Latince colonus kökünden türetilmiş olan sömürgecilik nedir? Birçok ülke arasında yaşanmış olan sömürgecilik yarışı ne zaman başladı? Coğrafi Keşifler'in ardından sistemli bir şekilde uygulanmaya başlanan ve Avrupa'da biriken sermayenin temelinde yatan sömürgecilik yarışı ne zaman bitti? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Sömürgecilik Tarihi başlığı altında devletlerin sömürge yarışı kısaca özetini de bulabileceğiniz yazımızı siz kıymetli okuyucularımız için hazırladık. İşte, tüm detaylar…
Sömürgecilik Nedir?
Sömürgecilik; bir devletin ya da ulusun, kendi sınırları dışındaki topraklardaki işgücünü, doğal kaynakları ve pazarları ele geçirmesi olarak ifade edilebilir. Ele geçen bu ekonomik imkânların yanında, ele geçirilen bu bölgelerde siyasi, kültürel ve dini bir hegemonyayı da beraberinde getiren sömürgecilik; güçsüz addedilen bir ulusun her alanda yağmalanması faaliyetidir.
Sömürgecilik Ne Zaman Başladı?
Kökenleri Antik Çağ’a kadar dayanan ve tarih boyunca farklı şekillerde gerçekleşen sömürgecilik faaliyetinin yayılması Coğrafi Keşifler sonucu gerçekleşmiştir. 15. yüzyılın ilk yarısında başlayan ve yeni ticaret yollarına hâkim olma düşüncesi taşıyan bu keşif hareketlerinin sonunda, keşfedilen bölgelerin tüm zenginliği batıya aktarılmış ve sömürgeciliğin ilk sistemli faaliyeti bu dönemde başlamıştır.
Sömürgecilik Tarihi
Coğrafi Keşifler’in ardından yeni keşfedilen bölgelerde hız kazanan sömürgecilik faaliyetlerinde; İspanya, Portekiz, Hollanda ve Fransa öne çıkmaktadır. Sömürgeciliğin ilk sistemli örneği olarak kabul edilen bu dönemde kurulan şirketlerin de önemli bir yeri olmuştur. Yeni bölgelerde kurulan şirketlere verilen birtakım tekel hakları ile bu bölgelerin sömürülmesi kolaylaşmış ve bu şirketler üzerinden tüm değerli ürünler batı dünyasına aktarılmıştır.
15.yüzyıl ise Afrika’nın sömürgeleştirilmeye başlandığı yıl olarak dikkat çekmektedir. Bu dönemde Afrika hem bir hammadde kaynağı hem de bir köle pazarı olarak görülmüştür. Bu dönemde özellikle kölecilik faaliyetleri şekil değiştirmiştir. Önceleri bölge halkları ucuza çalıştırılmak üzere batı dünyasına götürülürken; bu tarihten itibaren, insanlar kendi topraklarındaki maden ve çiftliklerde çalıştırılmıştır. Yine bu dönemde Fransa, İngiltere ve İspanya büyük sömürgeci devletler olarak dikkat çekmektedir.
16.yüzyılda gerçekleşen Sanayi Devrimi sonrası artan hammadde ve pazar ihtiyacı da sömürgecilik faaliyetlerine hız kazandırmıştır. Sanayileşme yolunda olan Avrupa devletleri; bazen diplomasi bazen de savaş yoluyla birçok ülkeyi kendi aralarında paylaşmışlar ve hammadde ile pazar ihtiyaçlarını bu şekilde temin etme yoluna gitmişlerdir.
Ülkeler arasında hammadde ile pazar ihtiyacından doğan bu rekabet sömürge yarışı, 1. Dünya Savaşı’nın da en büyük nedenlerinden bir tanesidir. Özellikle, siyasi birliklerini geç sağlayan Almanya ve İtalya’nın saldırgan bir şekilde sömürgecilik yarışına katılmaları, diğer sömürgeci güçleri tedirgin etmiş ve bu durum da bir dünya savaşının yaşanmasına sebep olmuştur.
1. Dünya Savaşı’nın ardından sömürgecilik anlayışı bir kez daha biçim değiştirerek Manda kavramına dönüşmüş ve özellikle Orta Doğu’da bu yeni kavram sahaya yansıtılmıştır. Fransa’nın Suriye ve Lübnan’da, İngiltere’nin ise Irak ve Ürdün’de kurdukları devletler mandater rejime örnektirler.
Sömürgecilik Yarışı Ne Zaman Bitti?
Sömürgeciliğe en büyük darbeyi vuran olay 2. Dünya Savaşı olmuştur. Oldukça uzun süren ve önemli kayıpların yaşandığı bu savaşın neticesinde büyük devletler, ekonomik ve siyasi anlamda çöküş yaşamışlar; bu durum da onların sömürgeleriyle olan bağlarının kesilmesine sebep olmuştur. Aynı zamanda sömürülen yerlerde yeşermeye başlayan milliyetçilik ve bağımsızlık kavramları da batının sömürgecilik faaliyetlerine büyük bir darbe vurmuştur.
Her ne kadar 2. Dünya Savaşı’nın sömürgeciliğe büyük bir darbe vurduğu söylense de bugün artık sömürgecilik faaliyetlerinin var olmadığı iddia edilemez. Tarih boyunca, sürekli şekil değiştirerek devam eden sömürgecilik faaliyeti; bugün de farklı şekilde ve farklı coğrafyalarda devam ettirilmektedir.
