Türk sinemasına destek 1 milyon ₺'den 32 milyon ₺'ye çıktı

Habertürk'ten Mehmet Çalışkan, 'Haftanın Portresi'nde Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın sinemaya bulunduğu maddi desteği derledi.

Sinema sektörünün geliştirilmesi ve güçlendirilmesi amacıyla yerli ve yabancı yatırımın teşvik edilmesine ilişkin Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun, 2004'te dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu'nun girişimiyle hazırlandı.

2004'te 31 filme toplam 1 milyon 50 bin ₺ kredi verildi.

Erkan Mumcu, sinemanın içinden gelen biriydi. Hülya Avşar ile Tarık Tarcan'ın başrolünü paylaştığı 'Aşk Hikâyemiz' (1986) adlı sinema filminde Orhan Elmas'ın, 'Kara Bir Gün - Süleyman Nazif (1987) adlı belgesel filmde ise İsmail Güneş'in yönetmen yardımcılığını yapmıştı.

Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde sinema sektörüne verilen krediler sayesinde popüler olmayan filmlerin de çekilmesine olanak sağlandı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın maddi desteği olmasaydı gişe gelirleri az olduğu için Nuri Bilge Ceylan, Zeki Demirkubuz ve Derviş Zaim gibi yönetmenlerin filmleri belki de çekilemeyecekti.

Ve o filmler, belki de yurt dışındaki festivallere katılıp ödüller kazanamayacaktı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın maddi desteği olmasaydı parası olmayan birçok yönetmen, belki de ilk filmini çekemeyecek, böylelikle sinema sektörüne adım atamayacaktı.

2004'teki kanunda filmlere verilen destek, kredi şeklindeydi.

Kredi alan filmler, en az 1 salonda gösterime girmek zorundaydı.

Yapımcılar, aldıkları kredi desteğini geri ödemek zorundaydı.

Filmi zarar eden yapımcılar, geri ödemeden muaf tutuluyordu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenen, aralarında Cannes Film Festivali, Berlin Film Festivali ile Venedik Film Festivali'nin de yer aldığı 17 film festivaline davet edilen (Yarışma bölümüne katılmazsa da olur) filmler geri ödemeden muaf tutuluyordu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenen 57 film festivalinin yarışma bölümünde yer alan filmler geri ödemeden muaf tutuluyordu.

Antalya Film Festivali, Adana film Festivali, İstanbul Film Festivali ile Ankara Film Festivali'nin birinden 'En İyi Yönetmen' veya 'En İyi Film' ödülü kazanan filmler geri ödemeden muaf tutuluyordu.

Kredi desteği alan filmlerin çoğu gişede zarar etti veya yurt dışındaki festivallere katıldı veya yurt içindeki festivallerden ödül kazandı.

Hal böyle olunca da geri ödeme yapan yapımcı sayısı bir elin parmağı kadardı.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un girişimiyle hazırlanan, Ocak 2019'da yürürlüğe giren yeni sinema kanununda geri ödemeli 'Kredi', geri ödemesiz 'Destek'e çevrildi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2019-2 sayılı Sinema Destekleme Kurulu Kararı'nı hafta içinde açıkladı.

Kurul kararı gereğince, 'İlk Filmini Gerçekleştirecek Yönetmen' ve 'Uzun Metrajlı Kurgu Film Yapım' türündeki 38 projeye toplam 32 milyon 350 bin ₺ destek sağlandı.

Bu yıl 394 proje için başvuru yapıldı.

İlk filmini çekecek 13 yönetmene toplam 9 milyon 250 bin ₺, uzun metrajlı 25 filme ise toplam 23 milyon 100 bin ₺ destek çıktı.

Bu yıl en yüksek miktardaki destek, 1.250.000 ₺ ile Neden Film Yapım Yazılım Organizasyon Limited Şirketi'nin 'Bozkırda Deniz Kabuğu' adlı filmine verildi.

İlk filmini çekecek olan 13 yönetmen arasında ise en çok desteği 800'er bin ₺ ile Selman Naçar (Aralık), Ahmet Toklu (Pota) ve Uluç Yemen Aslan (Fil Adımları) aldı.

Sinema Desteği Nasıl Alınır?

Kanun kapsamındaki bütün destekler, artık geri ödemesiz olarak veriliyor.

Destek alan film artık 1 değil en az 30 salonda gösterime girmek zorunda.

Yapımcı;

Kabul edilmesinden itibaren parayı 6 ay içinde bankadan çekmek zorunda.

Parayı aldıktan sonraki 1 yıl içinde projeyi tamamlayarak filmi için Eser İşletme Belgesi'ni almak zorunda.

Ondan sonraki bir yıl içinde de filmi gösterime çıkarmak zorunda.

Bu yükümlülükler yerine getirilmediği veya desteğin haksız alındığının tespiti halinde destek tutarı faiziyle geri alınıyor.

Destek, % 30, % 40 ve %30 olmak üzere üç ayrı aşamada veriliyor.

Desteğin verilmesi için ilk şart; yapımcının vergi borcu olmaması.

Destek Alacak Filmleri Kimler Belirliyor?

Destek alacak filmlerin hangileri olacağına Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın temsilcisi, sinema meslek birliklerinin temsilcileri, akademisyenler ve uzmanlardan oluşan kurul karar veriyor.

Destek Fonu'nun Geliri Nereden Geliyor?

Her film biletinden kesilen % 10'luk Rüsum Vergisi'nin % 25'i Maliye Bakanlığı'na, % 75'i ise Kültür ve Turizm Bakanlığı'na aktarılıyor.

Sinema Destek Fonu da işte Kültür ve Turizm Bakanlığı'na aktarılan o % 75'lik kısımdan oluşuyor.

Fonun film biletlerinden elde edilen vergiyle oluşması zaman zaman sinema sektöründe 'Popüler' filmcilerle 'Sanat' filmcilerinin yaşadığı polemiklerde başrolü oynadı.

Şöyle ki;

Az izlenen 'Sanat' filminin yapımcısı, yönetmeni veya oyuncuları, çok izlenen 'Popüler' bir film için "İnsanlar, bu filmi neden izliyorlar, anlamıyorum" dediklerinde 'Popüler' filmlerin yapımcıları, yönetmenleri veya oyuncuları bu eleştiriye "Senin filminin var olma nedeni beğenmediğin ve insanlara 'İzlemeyin' dediğin bizim filmlerimiz. Bizim filmlerimizin biletlerinden alınan vergiyle senin filmin finanse ediliyor" şeklinde cevap verdi.

'RECEP İVEDİK'TEN FONA 19 MİLYON ₺

Filmlere kredi sağlanan fona en fazla para 'Recep İvedik' serisinden aktarıldı.

Toplam hasılatı 250 milyon 467 bin 328 ₺ olan serideki 5 'Recep İvedik' filminden fona yaklaşık 19 milyon ₺ gelir sağlandı.

İSMAİL GÜNEŞ'İN DESTEĞE İTİRAZI VAR

Yönetmen ve yapımcı İsmail Güneş, yeni sinema yasasıyla geri ödemeli kredinin geri ödemesiz destek şekline çevrilmesine itiraz ediyor.

İsmail Güneş, hibe edilmesinden dolayı paranın titizlikle kullanılamayacağını belirtirken, Habertürk'e özel şu açıklamayı yaptı; "Yasa değişmeden önce en az bir salonda gösterime girme şartı vardı. Sinema işletmecileri destek alan çoğu filmi izleyicisi az olacağı için tek bir salonda bir gösterime çıkarmak istemiyordu. Kredi alan yapımcı, herhangi bir sinema işletmecisiyle anlaşıp örneğin 1000 ₺ ödeyip filmi gösterime çıkmış gibi gösteriyordu. Şimdi ayrı ayrı sinema solanları için 30 bin ₺ öder. O kadar hibe para için 30 bin ₺ öder ne olacak ki? Geri ödemesiz destek, yeniden geri ödemeli krediye çevrilmeli. Çünkü o para geri ödenmeyeceği için titizlikle kullanılmaz. O paranın tamamının film için kullanılması konusunda suiistimaller yaşanabilir. Ayrıca bakanlığı verdiği maddi destekle izleyicilere de destek verilmeli. Bir filmin yapımcısı Kültür ve Turizm Bakanlığı'na destek aldığı para ölçüsünde bilet vermeli. Kültür ve Turizm Bakanlığı da o biletleri sinemaya gidemeyen kişilere dağıtmalı. Böylelikle hem o filmi izleyen kişi sayısı artar hem de sinemaya gitme alışkanlığı daha geniş kitlelere yayılmış olur."