Fatih'in kayıp sarayı

Bülent GÜNAL/AHT-ÖZEL HABER

Saray-ı Cedid-i Amire ya da bugünkü adıyla Edirne Sarayı’nın devam eden kazı ve restorasyon çalışmalarına ışık tutacak, 1870’li yıllara ait çok özel fotoğraflar ortaya çıktı. Edirne Sarayı Kazı Başkanı ve aynı zamanda Bahçeşehir Üniversitesi öğretim üyesi olan Doç.Mustafa Özer, Rus fotoğrafçı Dimitri Ermakov’a ait fotoğrafların Edirne Sarayı yıkılmadan birkaç sene önce çekildiğini tahmin ettiklerini söylüyor. “Fotoğraflar ekip içinde büyük heyecan yarattı. Rus fotoğrafçı Dimitri Ermakov’un bu fotoğrafları istihbarat amaçlı çektiğini düşünüyoruz. Çünkü sokak sokak Edirne’yi belgelemiş. Ermakov’a ait elimizde birkaç örnek var, ancak yüzlerce fotoğrafın olduğunu düşünüyoruz. Tarihi belgeler de Ermakov’un 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı’na topograf olarak katıldığını gösteriyor” diyor Özer.

3 MİLYON METREKARE

Edirne Sarayı kazılarına 2009 yılında başlandı. Uzun yıllar sürmesi planlanan kazılar TBMM, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Bahçeşehir Üniversitesi’nin kurumsal desteğiyle devam ediyor. Osmanlı dönemine ait en önemli arkeolojik kazının şu anda Edirne’de yapıldığının altını çizen Doç. Özer, “Edirne Sarayımakûs talihini yeniyor” diyor ve sözlerini şöyle sürdürüyor: “Topkapı Sarayı’ndan sonra en önemli Osmanlı sarayı olan Edirne Sarayı, 3 milyon metrekare alana sahip ve 100’e yakın yapıdan oluşuyor. Kazı çalışmaları sonucunda bu yapıların sadece 10’una ulaşabildik.’’

Peki, Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’un fethinin planlarını yaptığı, İstanbul surlarını yıkacak devasa topları döktürdüğü yer olan Edirne Sarayı haritadan nasıl silindi? Doç. Özer, Edirne Sarayı’nın hikâyesini de anlattı: “Tunca Nehri kıyısına inşa edilen Edirne Sarayı’nın imarına 2. Murad zamanında başlandı ancak saraya esas karakterini kazandıran Fatih SultanMehmed. Diğer padişahlar döneminde de saraya ek yapılar kazandırıldı. Gezginlerin notlarından sarayın nüfusunun 15 bin olduğu anlaşılıyor. Yavuz Sultan Selim tarafından getirtilen kutsal emanetler bir dönem burada korundu. Hazine Dairesi, haremi,meydanları, hasbahçesi ve arz odası ile çok özel bir saray Edirne Sarayı. Ayrıca kazı çalışmalarında ortaya çıktı ki sarayınmükemmel bir altyapısı var.Mühendisliği dikkat çekici. Temiz su kanalları ayrı, atık su kanalları ayrı. Aynı zamanda sıcak hamamvemutfakta kullanılan sıcak su kanalları da mevcut.’’ Peki ya sarayın sonu? Doç.Mustafa Özer, Edirne Sarayı’nın sonunu 1877-78 Osmanlı Rus savaşının getirdiğini söylüyor: ‘’Bu savaşta saray askeri amaçla kullanıldı. Sarayda cephanelikler de vardı. Rusların Edirne’yi işgal edeceği anlaşılınca cephaneler düşmanın eline geçmesin diye patlatıldı.