ABD'nin iki parti geleneği: Tüm gelenekleri yıkan Trump bunu da yıkar mı?

Veda konuşmasında Trump, geri geleceğini mesajının altını çizdi. Tam da bu mesajın öncesinde ABD medyasında Trump'ın yeni parti kuracağı, hatta isminin de 'Vatansever Parti' olacağı iddiaları atıldı.

ABD'de nefeslerin tutularak izlendiği seçim yarışları Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasında gerçekleşirken, Trump'ın böyle bir adım atması halinde iki parti geleneği bozulabilir mi?

1860'LARDAN BERİ İKİ PARTİ GELENEĞİ MEVCUT

ABD'de 1860'lardan beri iki büyük parti geleneği sürüyor. 1828'de kurulan Demokrat Parti’nin ilk başkanı Andrew Jackson'dı. 1854 kurulan Cumhuriyetçi Parti’nin ilk başkanı Abraham Lincoln oldu.

Diğer küçük partiler arasında ise; Liberteryen Parti, Anayasa Partisi ve Yeşiller Partisi’ni görüyoruz. Bu partiler başkanlık yarışına girse de kayda değer bir çoğunluk kazanamıyor, zira Senato ya da Temsilciler Meclisi’nde bu partilerden hiçbir isim yok. Peki neden bu partileri göremiyoruz?

KÜÇÜK PARTİLERİN ÖNÜNDEKİ ENGEL 'FIRST PAST TO POST'

ABD'de seçim sistemlerinde uygulanan 'First Past to Post' diğer bir deyişle 'kazanan hepsini alır' sistemi, küçük partilerin işini zorlaştırıyor.

FPTP sistemine göre kısaca yüzde 50’nin üstünde çok oy alan kazanıyor, bu da küçük partilerin silinip gitmesine neden oluyor. Çünkü bu sistemde küçük partiler hak ettiklerinin çok altında koltuk kazanırken, büyük partiler hak ettiklerinden çok daha fazla koltuk kazanıyor.

Böyle bir sistemde haliyle seçmenleri taktiksel oy vermeye itiyor ve iki partili sistemi doğuruyor. ABD'li birçok siyasi uzmana göre, küçük partilerin önündeki en büyük engel FTPT sistemi.

İKİ PARTİDEN BAŞKA BİR PARTİ YOKMUŞ GİBİ HİSSETTİRİYOR

ABD'de Cumhuriyetçiler ya da Demokratlar dışında başka bir parti yok denilemez, hatta ülkede birçok muhalif örgüt var. Ancak sistemsel ve kurgusal doğrudan bir yönlendirme olmaksızın yönetim iki partili rejime dönüşmüş.

Seçim sistemi ve partilerin işleyiş geleneklerinden kaynaklanan sebepler, ABD'de bu iki parti dışında parti yokmuş gibi hissettiriyor.

PARTİ VE TV KANALI KURARSA...

ABD sistemini inceledikten sonra gelelim Trump'ın yeni bir parti iddialarına. ABD medyasında yer alan haberlerde Trump’ın 'Patriot(Vatansever) Party' kuracağı söylentileri çıktı.

Trump'ın kitleleri etkileme gücüne bakılırsa bu rasyonel olmayan bir davranış değil. Kendisinin TV kanalı kuracağı da iddialar arasındaydı. Parti kurma girişimini böyle bir de TV kanalıyla desteklerse azımsanmayacak bir destekçisi olabilir. Ayrıca, sosyal medya şirketlerinin kendisine uyguladığı sansürler sonrası, TV kanalı kurma isteği daha da artmış olabilir.

Öte yandan, 6 Ocak’ta Trump destekçilerinin başkent Washington’da yaşattıklarının unutulmaması gerek. 'Trumpizm' gerçeğinin peşinde birçok insan var, ancak bu iki partili sistemi yıkmaya yetecek bir oluşum olur mu orası bir soru işareti.

TEA PARTY TARTIŞMALARI

Bu bağlamda, 2009'da Demokrat Başkan Obama’ya karşı oluşturulan Tea Party akımını da hatırlayabiliriz. O dönemde Amerikan Time dergisi, Çay Partisi oluşumuna ilişkin, “hükümet karşıtı koalisyonun ABD siyasetini sarstığını” yazmıştı. Hatta anketlerde de birçok kişinin kendisini bu oluşuma ait hissettiği ortaya çıkmıştı ancak, seçimlerde hiçbir farklılık olmamıştı.

ABD'de yıllardan beri süregelen oturmuş ikili parti sistemiyle öngörülebilir bir sistem oluştu. Bunun değişmesi sistemi derinden etkileyecek sonuçlar doğurabilir.

TRUMP BUNU YAPABİLİR Mİ?

Trump'ın, başkalarıyla karşılaştırılamayacak düzeyde bir başkan olduğunu da düşünürsek bir sistem değişecekse bunu da en iyi Trump yapar.

İnsanlar üzerindeki etkisi, öngörülemez davranışları düşünüldüğünde nasıl bir planla geri döneceğini önümüzdeki günlerde göreceğiz. Sistemi derinden değiştirecek bir etkisi olmayacaktır ancak Cumhuriyetçileri bölmesi çok büyük bir ihtimal.

Yaşanan son olaylarla parti içinde bir çatırdama yaşatmıştı bunu yeni bir parti kurma girişimiyle de taçlandırabilir…