BDDK swap limitlerini kıstı

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankaların, yurt dışı yerleşiklerle vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri işlemler için özkaynakların yüzde 10’u nispetinde belirlenmiş olan sınırlamanın, yüzde 1'e çekilmesine karar verildiğini duyurdu. Swap sınırlamasıyla yurtdışı bankaların swap ile TL alıp bunun açığa satılması ve dövizin Türkiye piyasalarında çıkıp, kısa vadeli işlemlerde kullanılmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

BDDK, Ağustos 2018'de Türk Lirası'nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmiş, sınır özkaynağın yüzde 50’sine indirilmişti. Sınır Eylül 2018'de yüzde 25'e,9 Şubat 2020'de yüzde 10’a indirilmişti.

BDDK'dan yapılan açıklamada "Bilindiği üzere, 09/02/2020 tarihli basın açıklamamızda, konsolidasyona tabi yurtdışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıklarıyla gerçekleştirdiği işlemler hariç, bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının %10’u ile sınırlandırılmasına, sınırlamaya dahil edilen işlemlerin hesaplamasında 90 ilâ 360 gün vadeli işlemlerin %75, 360 gün ve üzeri vadeli işlemlerin ise %50 oranında dikkate alınmasına, söz konusu oranın günlük olarak solo ve konsolide bazda hesaplanması uygulamalarına devam edilmesine, mevcut aşımlar giderilinceye kadar yeni bir işlem yapılmamasına ve bu mahiyetteki vadesi gelen işlemlerin yenilenmemesi yönünde karar alındığı hususu kamuoyu ile paylaşılmıştır.

COVID-19 salgını nedeniyle küresel piyasalardaki dengesizlikler ve risklerinartmış olması nedeniyle, söz konusu risklerin yönetilmesi ve finansal istikrarınkorunmasına yönelik olarak atılan adımların ve alınan tedbirlerin etkinliğini artırmak

bakımından yapılan değerlendirme sonucunda Bankacılık Düzenleme ve DenetlemeKurulu’nun 12/04/2020 tarihli ve 8989 sayılı Kararı ile bankaların, yurt dışı yerleşiklerlevadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri yukarıda belirtilen işlemler için:

- Özkaynakların %10’u nispetinde belirenmiş olan sınırlamanın, %1 olarak yeniden belirlenmesine,

- Sınırlamaya dahil edilen işlemlerin hesaplamasında kullanılan vadeye göre farklı dikkate alınma oranları uygulamasının kaldırılmasına,

- Söz konusu işlemlerin anlaşılan vadeden önce her ne sebeple olursa olsun bozulmak istenmesi, veya vadesinin uzatılmasının istenmesi durumunda Kurumun yazılı onayının alınmasına,

- Yukarıda belirtilen diğer hususların aynen uygulanmaya devam edilmesine karar verilmiştir. Diğer taraftan bilindiği üzere, 18/12/2019 tarihli basın açıklamamızda ise; konsolidasyona tabi yurtdışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz

ortaklıklarıyla gerçekleştirdiği işlemler hariç, bankaların yurtdışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadesine yedi gün veya daha kısa süre kalan, vadede TL satım yönündeki para swapı, forward, opsiyon ve diğer türev işlem tutarları toplamının, en son hesapladıkları yasal özkaynaklarının %10’unu geçemeyeceği, söz konusu oranın günlük olarak solo ve konsolide bazda hesaplanacağı, opsiyon işlemlerinin hesaplamada delta eşdeğeri ile dikkate alınacağı, valör tarihi işlem tarihinden sonra olan (ileri valörlü) türev işlemlerin, hesaplamada valör tarihi itibarıyla dikkate alınacağı ve mevcut aşım giderilinceye kadar aşım bulunan vade aralığında işlem yapılmayacağı yönünde karar alındığı hususu kamuoyu ile paylaşılmıştı.

Ancak, benzer şekilde COVID-19 salgınının yol açtığı finansal risk artışınının ve

ekonomimize yönelik diğer risklerin yönetilmesi için atılan adımları ve alınan tedbirleri

desteklemek açısından yapılan değerlendirme sonucunda, Bankacılık Düzenleme ve

Denetleme Kurulu’nun 12/04/2020 tarihli aynı Kararı ile bankaların, yurt dışı yerleşiklerle

vadede TL satım yönünde gerçekleştirecekleri yukarıda belirtilen işlemler için:

- Söz konusu işlem tutarları toplamının, bankaların en son hesaplanan yasal özkaynaklarına oranının hiçbir takvim gününde

o vadesine 7 gün kalan işlemler için %1’i,

o vadesine 30 gün kalan işlemler için %2’yi

o vadesine 1 yıl kalan işlemler için %10’u

geçmemesine,

- Her ne sebeple olursa olsun söz konusu işlemlerin anlaşılan vadeden önce bozulmak istenmesi, veya vadesinin uzatılmasının istenmesi durumunda Kurumun yazılı onayının alınmasına Yukarıda belirtilen diğer hususların aynen uygulanmaya devam edilmesine karar verilmiştir." denildi.

SWAP İŞLEMİ NEDİR?

Swap (takas) iki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanır. Swap, özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Ağustos 2018'de Türk Lirası'nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmişti. Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25'ini geçemeyeceğini açıklamıştı. Bu sınırlamaya, bankaların vadeli TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dahil edildiği belirtilmişti.

BDDK'nın aldığı bu önlem, TL'nin kayıplarını geri almasında ön ayak olmuştu. BDDK, aldığı önlemler kapsamında TL'nin yaşadığı oynaklığı engellemek için swap işlemlerine kısıtlama getirerek spekülatif işlemlerin önünü kesti.