Deprem sonrası gelişen travmalar ve suçluluk duygusu ile nasıl baş edilir?
Kahramanmaraş'ta meydana gelen depremin etkisi tüm Türkiye'yi derinden sarstı. Deprem sırasında ve sonrasında her insanda tepkiler farklılık gösterebilir. Ancak her insanda görülen ortak duygulardan birisi korkudur. Uzmanlar, deprem sonrasında ortaya çıkan travma ve suçluluk duygusuyla beraber oluşan ruhsal problemlerin belirtilerini anlattı. İşte, deprem sonrası gelişen travma ve suçluluk duygusuna dair bilinmesi gerekenler...
Depremin ardından kişi kendisini çaresiz hissetiği için travma sonrası stres bozukluğu ve depresyon gibi ruhsal bozukluklar yaşayabilir. Kişi, aşırı korkmuş, ne yaptığını bilmez, duygularını hissedememe, bulunduğu ortamı ya da durumu algılayamama gibi belirtiler gösterebilir.
Uzmanlara göre ilk 48 saat bu belirtilerin görülmesi oldukça normaldir. Belirtilerin en az 2 gün veya en fazla 4 hafta sürmesi akut stres reaksiyonu olarak gösterilir. Belirtiler 1 ayın üzerinde devam ederse bu durum uzmanlara göre post travmatik stres reaksiyonuna dönüşür.
İlerleyen dönemlerde depresif semptomlara dönüşebileceğini söyleyen uzmanlar, özellikle tedavi edilmeyen post travmatik stres reaksiyonuna depresyonun eşlik edebileceğini vurguluyor.
TRAVMALARIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dissosiyatif belitiler: Olay sürecini hatırlayamama gibi bir durum söz konusu olabilir ve ciddi bir hissizlik duygusal yetersizlik görülebilir.
Kaçınma olayları: Olayı hatırlatacak durumdan, görsellerden, yerlenden kaçınma durumu.
İrritabilite: Her an uyarılmaya hazır, tetikte olan ruh halidir.
DEPREM SONRASINDA EN SIK GÖRÜLEN PSİKOLOJİK VE FİZİKSEL PROBLEMLER
- Travma sonrası stres bozukluğu - travmatik olayla ilgili sürekli korku, endişe ve geri dönüşler.
- Depresyon - üzüntü, umutsuzluk duyguları ve etkinlilere ilgi kaybı.
- Akut stres bozukluğu - travmatik olaydan sonraki ilk günlerde semptomların ortaya çıkması.
- Anksiyete bozuklukları - aşırı endişe, panik atak ve fobi.
- Keder ve kayıp - Sevdikleri insanın ölümü ve yaralanmasıyla beraber üzüntü ve kayıp duygusu.
Madde kötüye kullanımı - başa çıkma mekanizması olarak madde kullanımı.
Fiziksel belirtiler - stres ve travma ile ilgili baş ağrıları, mide sorunları ve yorgunluk.
DEPREM SONRASI SUÇLULUK DUYGUSU
Travmatik olaylardan sonra insanların akıllarına genellikle "Neden onun başına geldi, neden ben değilim?" sorusu gelir. İnsanlar ellerinden bir şey gelmediği için bu duyguyu yaşayabiliyor.
Suçluluk duygusu ile baş edilmezse uzmanlara göre kalıcı etki bırakabiliyor.
Uzmanlara göre depremi yaşamış bir insanın hayata depremden önce ve sonraki bakış açısı tamamen değişiyor. Suçluluk duygusu ile baş edilmezse, yine travma sonrası stres bozukluğu, kaygı bozukluğu veya depresyon görülebiliyor.
Bazen göçük altında bir canlılık belirtisi olmasa bile kişi orada beklemek isteyebilir ve böylece suçluluk duygusunu azaltabilir. Bu sayede kişi "Elimden geleni bir ölçüde yapabildim" düşüncesini sağlayabiliyor. Uzmanlara göre böyle durumlarda kişilere müdahale edilmemesi gerekiyor. Özellikle öfkeyle duygularnı dile getiren kişilere ifade özgürlüğü sağlanmalı.
Kişiler olayları sık sık hatırlama, kabuslar görme, gözünün önüne görüntüler gelmesi ya da hatırlamakta zorlanma, sinirlilik, gerginlik vb. durumlar yaşanırsa mutlaka bir destek alınması tavsiye ediliyor.
