Dijitalleşmedeki '1 puanlık' artış ekonomide ek yüzde 3 büyüme sağlıyor

Vodafone, Türkiye’nin dijitalleşme performansını mercek altına alan “Dijital Türkiye 2030 Raporu”nu yayınladı. Raporda ülkenin dijital dönüşüm süreci ve bu sürecin hızlandırılması için önerilen politika adımları Dijital Toplum, Dijital Şirket, Dijital Devlet ve Dijital Altyapı başlıkları altında incelendi.

Raporun sonuçları Vodafone Türkiye CEO'su Engin Aksoy ve Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel'in katıldığı toplantıyla paylaşıldı.

Aksoy, dijitalleşmenin ekonomik ve sosyal gelişimin temeli olduğunu hatırlatarak şunları söyledi:

"Vodafone olarak bir yandan Türkiye’nin dijitalleşmesi için çalışırken, bir yandan da bu alanda gelişim fırsatlarını inceleyen, kamu politikası için önemli veriler sağlayan analizlerin üretilmesine liderlik ediyoruz. ‘Dijital Türkiye 2030 Raporu’nda ülkemizin dijital dönüşüm sürecinin en önemli üç unsuru olan toplum, şirketler ve devleti mercek altına aldık. Bu unsurların olmazsa olmaz bileşeni ve önkoşulu durumundaki altyapıyı da dördüncü eksen olarak inceledik. 2030 yılı, sürdürülebilir kalkınma amaçlarıyla temsil edilen küresel kalkınma işbirliğinin hedef tarihi. AB başta olmak üzere çoğu gelişmiş ülkenin dijital stratejilerinin hedef yılı da 2030.”

'DİJİTAL BECERİYE SAHİP NÜFUSUN ORANI YÜZDE 80'E YÜKSELMELİ'

Dijital becerilerin vatandaşların günlük aktivitelerini kolaylaştırırken akademik olanakları iyileştirmede, kamu hizmetlerine ve iş olanaklarına erişmede de önemli rol oynadığını belirten Aksoy "Türkiye’de bireylerin yüzde 30’u en az temel düzeyde dijital beceriye sahipken, AB’de bu oran yüzde 54. AB’nin resmi hedefi 2030’da bunu yüzde 80’e çıkarmak. AB’nin bu hedefine erişebilmemiz için 30 milyon kişinin temel dijital becerileri edinmesini sağlayacak bir hamleye ihtiyacımız var" dedi.

Vdofane Türkiye CEO'su Aksoy "En az temel seviyede dijital beceriye sahip nüfus oranını önce yüzde 60, sonra yüzde 80’e yükseltmeyi hedeflemeliyiz. Ancak bu sayede internet üzerinden bilgiye ulaşma, e-ticaret, internet bankacılığı, iş olanakları yaratılması gibi alanlarda gelişme kaydedebilir ve ekonomiye olumlu katkı sağlayabiliriz. Bunun için dijital beceri kazanımına yönelik eğitim politikaları ile akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi cihazlara erişimin kolaylaştırılması alanlarında atılacak adımlar kritik önemde. Bu noktada özellikle cihaz taksit sınırlamalarının kaldırılmasının, cihaza erişimin önünü açacak bir adım olacağını düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.

FİRMALARIN YÜZDE 60'I HIZLI İNTERNETE ERİŞEBİLİYOR

Engin Aksoy, sözlerine şöyle devam etti:

“Türkiye’de internet kullanan firma oranı AB ortalamasını yakalamış olsa da firmaların ancak yüzde 60’ı hızlı internete erişebiliyor. Analizler, tüm firmaların hızlı internete eriştiği durumda GSYİH’de ilave yüzde 0,5 artış olabileceğini, başka bir deyişle 4,2 milyar dolarlık ilave gelir etkisi sağlanacağını gösteriyor. Raporda, şirketlerin temel dijitalleşme göstergelerindeki performansını değerlendirmek ve burada sağlanacak gelişimin ekonomik etkisini ölçmek üzere bir dijitalleşme endeksi oluşturduk. Bu endekse göre ülkemizdeki KOBİ’lerin yüzde 15’i orta seviyede dijital iken, sadece %4’ü yüksek seviyede dijital. Büyük şirketlerde ise bu oranlar sırasıyla %39 ve %25 düzeyinde. 10 üzerinden puanlanan dijitalleşme endeksindeki 1 puanlık artış şirketlerin verimliliğinde %6 oranında artış sağlıyor. Türkiye’deki tüm şirketlerin ortalama endeks skorunun 1 puan yukarı çıkması, ülke genelinde %3’lük ilave GSYİH artışı, yani 26 milyar dolarlık bir artış sağlayabilecek.”

“Dijital endüstrilerin ekonomideki payının AB ortalamasına yakınsaması, başka bir deyişle yüzde 5,5’e yükselmesi ve 30 mbps üzeri hızlı internet kullanan şirket oranının yüzde 100’e çıkarılması hedeflenmeli. Tüm şirketlerin en az bir yeni dijital teknoloji ürünü edinmesi yoluyla dijitalleşme seviyesi yükseltilmeli. Diğer yandan, şirketler dijitalleştikçe ve bulut bilişim gibi teknolojileri daha fazla kullandıkça veri merkezlerine olan ihtiyaç arttığından, bu alandaki yatırımlar da önem kazanıyor. Veri politikalarının uluslararası normlara uyumlu olması ve teşviklerin cazibesinin artırılması öncelikli olmalı. Özellikle mikro ve küçük işletmeler başta olmak üzere KOBİ’lerin dijital dönüşümünün desteklenmesi ve bilişim şirketlerinin gelişimine yönelik teşvik programlarının uygulanması gerekiyor.”

'KATMA DEĞERİ ARTIRACAK YERLİ ÜRETİME ODAKLANILMALI'

Engin Aksoy, Dijital Devlet konusuna da değinerek şöyle konuştu: “Ülkemizin e-devlet konusunda güçlü bir konumda olması, 2030’a giden süreçte e-devletten Dijital Devlete geçişi mümkün kılıyor. Ulusal Dijital Devlet stratejisinin ve kamu bulut bilişim stratejisinin tamamlanarak uygulamaya geçirilmesi, açık kamu verisi kullanarak değer yaratılmasına yönelik girişimlerin başlatılması, kamuda bulut bilişim sistemlerinin yaygınlaştırılması, bu süreci kolaylaştıracak adımlar olacak. Diğer bir konu ise kamunun dijitalleşmesinde ihtiyaç duyulan ürün ve hizmetlerin geliştirilmesinde işletmeciler ve yerli teknoloji ekosisteminin işbirliğini geliştirecek girişimlerin hayata geçirilmesi. Katma değeri artıracak yerli üretime odaklanarak ileriye dönük ihtiyaçları zamanında tespit eden, buna göre Ar-Ge, üretim ve pazarlama planlarını ortaya koyan bir platform oluşturmak gerekiyor. Günün koşullarına ve teknolojinin gelişimine göre donanımın yanı sıra yazılım ürünlerini de kapsayan yerli ürün tanımları yapılmalı. Bu şekilde planlı bir yerli üretim politikası ile hem kamuda hem özel sektörde yerli üretimin ve kullanımının artması sağlanabilir.”

“Eski nesil mobil teknolojilerin uygun bir plan dahilinde yeni teknolojiye dönüşümünün sağlanması ve kaynakların yeni nesil mobil teknolojilere yönlendirilmesi yatırımlar için önemli. 3G’nin yeni teknolojilere geçiş yapılarak güncellenmesi, gelişmiş ülkelerde yaygınlaşan bir yaklaşım. Avrupa’da pek çok hizmet sağlayıcı, eskiyen teknolojiler için yatırımları durdurup tahsis edilmiş spektrumu 4G ve 5G’de kullanmaya veya bu doğrultuda planlama yapmaya başladı. Almanya, Çekya, İtalya ve birçok ülkede en az bir operatör geçiş planını açıkladı. Önümüzdeki dönemde mevcut 4.5G altyapısının daha etkin kullanılması için atılacak adımlar kısa vadede mobil bağlantı kalitesini artırabilir. Bunun yanı sıra frekans tahsisi başta olmak üzere spektrumun etkin kullanımını amaçlayan düzenlemelerin yapılması hem mobil şebekelerin performansını artıracak hem de yatırımların verimliliğini sağlayacak. Yeni nesil teknolojilere geçişi de kapsayan spektrum kullanımı yol haritasının kamuoyu ile paylaşılması, 5G dahil sektörde uzun vadeli yatırımların planlanmasında kılavuz görevi görebilir.”

Dijital Altyapı alanında atılması gereken adımları paylaşan ve Türkiye’de mobil ve sabit genişbant internet yayılımının OECD ortalamasının gerisinde kaldığına işaret eden Aksoy, şunları söyledi:

“Mobil genişbant abone oranında OECD ortalamasına erişmemiz için 2030’a kadar her yıl abone yoğunluğunun yüzde 10 büyümesi gerekiyor. Bu, yıllık yüzde 1’e varan GSYİH artışı, yani ekonomiye 7 milyar dolarlık katkı sağlayacak. Diğer yandan Türkiye’de 100 kişi başına fiber abone sayısının 6, OECD ortalamasının 12, en yüksek 10 OECD ülkesinde ise 28 olduğunu görüyoruz. Dijitalleşme konusunda örnek gelişim sergileyen ülkelerden Güney Kore’de kilometre yol başına düşen fiber hat uzunluğu bizim 4 katımız. Aynı yoğunluğa ulaşmak için fiber hattının yaklaşık 2 milyon kilometreye çıkması, bunun için de her yıl yüzde 17 artması gerekiyor. Bu sayede 2030’a kadar her yıl GSYİH’ye yüzde 2,2’lik, yani 19 milyar dolarlık katkı sağlanabilecek.”

'FİBERDE OECD ORTALAMASI YAKALANMALI'

“Sektörümüz, dijitalleşmeyi sağlayan ve kolaylaştıran stratejik bir konumda. Bu nedenle diyoruz ki, Türkiye 2030’a kadar fiberde OECD ortalamasını yakalamalı. Bu alanda lider ülkelerle yarışmayı hedeflemeli ve yatırımları hızlandırmalıyız. Diğer yandan frekans tahsisleri yapılarak 3G yerine 4.5G önceliklendirilerek ve 5G yatırımları hayata geçirilerek, özellikle sanayi bölgeleri gibi üretim verimliliğini de artıracak alanlarda yeni teknolojilere hızlı geçişin desteklenmesi önemli. Altyapı yatırım ve hedefleri konusunda ilerleyebilmek için düzenleyici çerçevenin yenilikçiliği ve verimliliği artıran, yatırım ve güven ortamını güçlendiren nitelikte olması önemli. Dijital altyapılar gibi yoğun yatırım gerektiren alanlarda düzenlemelerin maliyet boyutunu da göz önüne alarak yatırımların devamlılığını sağlamak kritik. Yeni teknolojileri, dijitalleşmeyi ve bu alanda yapılacak yatırımları kolaylaştırıcı ve düzenlemelerin oluşturacağı maliyeti de göz önüne alan bir bakış açısıyla ilerlememiz gerekiyor.”

Aksoy ve Süel, toplantı sonunda gazetecilerin sorularını yanıtladı. "Dijital Türkiye 2030" kapsamında yapılması gerekenleri sıralayan Aksoy, öncelikle "Dijital Türkiye" vizyonunun ortaya konması, hedeflerin belirlenmesi ve bununla ilgili yol haritasının ortaya çıkmasının çok önemli olduğunu söyledi.

İkinci olarak altyapı konusunun önemine işaret eden Aksoy, "Altyapı konusunda sadece mobil teknolojiler ve fiber değil, veri merkezi gibi konular da altyapının bileşenleri. Türkiye'nin dijital altyapısının güçlenmesi lazım. Özellikle son yıllarda nasıl ki bir karayolu hamlesi yapıldıysa burada da bir hamleye ihtiyacımız var. Dijital devrimi ıskalamamak için bu gerekli. Üçüncü olarak dijitalleşmenin teşvik edilmesi gerek. KOBİ'lerin dijitalleşmesini kolaylaştıracak teşviklerin verilmesi gerek" ifadelerini kullandı.

'5G TAKVİMİNİN BELİRLENMESİ GEREKİYOR'

Aksoy, 5G takviminin belirlenmesi gerektiğinin altını çizerek, "Uluslararası yatırımlar hiç bir zaman durmuyor, ülkeler bundan pay almaya çalışıyor. Fiber yatırımlara imkan verilmezse, Türkiye'ye yapılacak fiber yatırım başka bir ülkeye gidiyor. Frekans tahsisi önceliklendirilmezse, frekansa yapılacak yatırım başka bir ülkeye yapılıyor. Dolayısıyla bu belirsizlik durumu, yeni teknolojilere adaptasyonda gecikme ve yatırımların başka ülkelere kaymasına sebep verir." değerlendirmesini yaptı.

Hasan Süel de "Neyin ne zaman ihaleye çıkılacağını bilmediğimiz zaman, hangi teknolojiye ne kadar yatırım yapacağımız, devam eden data trafiği, kapasite ihtiyacını hangi kaynak stratejisiyle orta ve uzun vadeli planlayacağımız netleşmiyor. Bu da şirketlerin en öne çıkardığı risk unsuru. Ne gün olacağını bilmek hepimizin faydasına. Kaynak kompozisyonumuzu ve yatırım stratejimizi bu belirsizlik etkiliyor." diye konuştu.

'BOŞ FREKANS AÇILIRSA KAPASİTE YÜZDE 20 ARTACAK'

5G'ye geçiş sürecinde, 700 MHz'lik boş frekansın 3 operatöründe kullanımına sunulması talebinde bulunan Aksoy, şöyle devam etti:

"Bu daha fazla kapasite ve daha fazla kapsama demek. Bugün bu frekans tahsis edilse Türkiye'deki kapsama artacak, Türkiye'deki internet kapasitesi en az yüzde 20 artacak. Boş duran frekansın verilmesinden bahsediyorum. 5G'nin başka frekansları var, 700 MHz boş duruyor. Geçiş sürecinde bu kullanıma açılabilir. Deprem sürecinde bu frekans açıldı, kullandık. Trafik şu an sıkışmış durumda, orada boş bir yol var. Bu sadece Vodafone için değil, herkes için geçerli. Bizim istediğimiz her şey kamu yararı içeriyor. Her istediğimiz kamu menfaati içeriyor. Vodafone Türkiye'nin istediği her şey kamu menfaati içindir. Bahsettiğimiz tüm konuların hükümetin radarında olması ve adım atılması lazım. Aslında bu konular devlet ve hükümet planında var ama somutlaşma konusunda adım atılmalı. Bizim söylediğimiz ortak altyapı, fiber gibi politika ve söylemler devletin de söylediği, tüm eylem planlarının içine koyduğu şeyler."

FİBERDE 'ADİL REKABET' VURGUSU

Fiberde ortak altyapı şirketi konusunda da taleplerini yinelen Aksoy, "Özel sektörün önünün açılması ve ortak altyapı şirketinin kurulması gerek. Adil rekabet ortamının sağlanmasını bekliyoruz." dedi.

Aksoy, 2022 hesaplamasına göre, 5G'nin gecikmesinin, ülke adına her yıl 120 milyar TL gelirden feragat edilmesi anlamına geldiğine dikkati çekerek, takvimin belirlenmesi gerektiğinin altını çizdi.

"Uluslararası yatırımda ülkeleri kıyaslarken dijitallik seviyesi fark yaratan unsurlardan oldu." diyen Aksoy, sektörün teşvik konusunda çalışma beklediğini vurguladı.

Süel de teşviklerin yanı sıra yatırımların önünün açılması gerektiğine işaret ederek, "Net talebimiz 3G'nin 4,5G ile güncellenmesi ve bunun için net bir haritanın belirlenmesi. Aynı talebimiz 5G için de geçerli. Ne zaman ihalenin olacağını bilmek yatırımlarımızı planlamamız için çok önemli. 4,5G'den 5G'ye geçişte atıl duran frekansların kullanılabileceğinin, bunların sektöre tahsis edilmesinin önemli olduğunu düşünüyorum. Fiber yatırımların sektörde her oyuncuya eşit şekilde sağlanması gerekiyor. Mobilde olduğu gibi sabitte de teşvik modellerinin oluşturulması çok önemli." değerlendirmesinde bulundu.