Emekli olmadan kıdem tazminatı nasıl alınır?
Yaş dışındaki kısmi emeklilik koşullarını yerine getirenler kendi istekleriyle ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler. Kısmi emeklilik koşulları sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre değişir. Bu yolla kıdem tazminatı almayı planlayanların öncelikle SGK'dan kıdem tazminatı yazısı alarak işverene sunması gerekir. Aksi takdirde kıdem tazminatı alma haklarını kaybederler. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
2008 SONRASI ÇALIŞMAYA BAŞLAYANLAR KIDEM TAZMİNATINI NASIL ALABİLİR?
İlk defa sigortalı çalışmaya 2010 yılında başladım. Kendi isteğimle ayrıldığımda kıdem tazminatını nasıl alabilirim? (Çağrı Ç.)
İş akdini haklı bir sebeple feshetmeden Kendi isteğiyle işten ayrılanlar kıdem tazminatı alamazlar. Ancak, 1475 Sayılı eski İş Kanunu’na 1999 yılında eklenen fıkra uyarınca, kısmi emeklilik için gerekli olan yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler. Bunun için önce SGK’dan kıdem tazminatı yazısı almak, sonra bu yazıyı işverene vererek talepte bulunmak gerekir. SGK’dan yazıyı alıp işverene sunmadan işten ayrılanlar, istifa dilekçesi verenler kıdem tazminatı haklarını kaybederler.
Kısmi emeklilik için gerekli olan yaş dışındaki koşullar sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre değişiyor. Emekli olmadan kıdem tazminatı alabilmek için gerekli koşullar, sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre şöyle:
8 Eylül 1999 ve öncesinde çalışmaya başlayanlar: 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününün birlikte sağlanması gerekir.
8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar: 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününün birlikte sağlanması ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününün tamamlaması gerekir.
30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar: Bu gruptakilerde sigortalılık süresi aranmaz. İşe başlama tarihine göre aranan kademeli prim günü ise şöyle:
01.05.2008 – 31.12.2008 4600
01.01.2009 – 31.12.2009 4700
01.01.2010 – 31.12.2010 4800
01.01.2011 – 31.12.2011 4900
01.01.2012 – 31.12.2012 5000
01.01.2013 – 31.12.2013 5100
01.01.2014 – 31.12.2014 5200
01.01.2015 – 31.12.2015 5300
01.01.2016 ve sonrası 5400
Siz 2010 yılında çalışmaya başladığınız için 4800 prim gününe tabisiniz. 4800 günü tamamladıktan sonra SGK’dan kıdem tazminatı yazısı almak suretiyle istediğiniz zaman işten ayrıldığınızda kıdem tazminatı almaya hak kazanırsınız.
Tablolardan anlaşılacağı gibi, 30 Nisan 2008 tarihinden sonra sigortalı çalışmaya başlayanlar 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlara göre daha avantajlılar. Çünkü 1999 – 2008 arasında çalışmaya başlayanların 4500 prim gününün yanı sıra 25 yıl sigortalılık süresini de doldurması şartı aranırken, 30 Nisan 2008 sonrasında başlayanlarda sigortalılık süresi aranmıyor. Prim gününü doldurmaları yeterli bulunuyor.
MAAŞ ZAMMI MEMURLARIN EMEKLİ İKRAMİYESİNE NASIL UYGULANIR?
01.01.2024 tarihinde 65 yaşımı doldurarak öğretmenlikten emekli olacağım. Emekli ikramiyesi hesaplanırken 15 Ocak 2024 zammından faydalanabilir miyim yoksa 15 Aralık 2023 maaşım üzerinden mi hesaplanır? (Ahmet B.)
Kamu görevlilerinin emekli ikramiyeleri normalde emekli oldukları tarihteki katsayılar üzerinden hesaplanır. Memurların emekliliklerinde aylık başlangıcı ise hizmet aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşıdır. 1 Ocak 2024 tarihinde emekli olacağınıza göre sizin için aylık başlangıcı 1 Şubat olacaktır. Emekli ikramiyeniz 2024 yılı ocak ayı için belirlenecek memur maaş katsayısı üzerinden hesaplanır. Buraya kadar anlattıklarım, kendi isteğiyle emekli olan tüm memurlar için geçerlidir.
Siz yaş haddinden emekli olduğunuz için 1 Ocak’ta değil 1 Aralık’ta emekli olsaydınız da emekli ikramiyesi bakımından ocak ayındaki memur maaş katsayısından faydalanırdınız. Çünkü, 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na göre, kadrosuzluk veya yaş haddi sebebiyle emekliye sevk edilmiş olanlara, vazife malulü aylığı bağlananlara veya ölüm sebebiyle aylık bağlanan hak sahiplerine istisna uygulanmaktadır. Bu kişiler, emekliliğe hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay içinde, üç ay içerisinde değişiklik olmaması halinde takip eden altı ay içinde, emekli ikramiyesinin hesabında esas alınan katsayılarda meydana gelecek artış nedeniyle ikramiye farkı alırlar.
GEÇ YAŞTA ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN NASIL EMEKLİ OLABİLİR?
Kayınvalidem 1963 doğumlu olup, 2008 yılı mart ayında SSK’lı olarak çalışmaya başladı. Şu an yaklaşık 5600 prim günü bulunmaktadır. Emekli olması için acaba nasıl bir yol izlememiz doğru olur? (Ahmet N. D.)
Sosyal güvenlik sisteminde sık sık yapılan kanun değişiklikleri sonucu ortaya çıkan adaletsizliklerden biri kayınvalidenize isabet etmiş bulunuyor. Kayınvalideniz 2008 yılı mart ayında değil de 1 Mayıs 2008 ve sonrasında ilk defa çalışmaya başlamış olsaydı şu an prim gününü tamamlamış sayılacak ve 2024 yılında 61 yaşını doldurduğu andan itibaren emekli olmaya hak kazanacaktı.
İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında başlayan kadınlar ya 4500 prim günü ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayarak ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününü tamamladıklarında emekliliğe hak kazanırlar. Kayınvalideniz 2030 yılında 25 yıllık sigortalılık süresini doldurduğunda veya 7000 prim gününü tamamladığında emekli olabilir.
Bu durumda önünde iki seçenek bulunuyor. Birincisi, bundan sonra hiç çalışmaz veya prim ödemez. 2030 yılı mart ayı geldiğinde emeklilik dilekçesi verir.
İkinci seçenek ise 47 ay daha çalışıp veya sadece 5 ay çalışıp kalan 42 ay isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek prim gününü 7000’e tamamlayacağı 2027 yılında emekli olabilir.
