Engelliler yaşa bakılmaksızın nasıl emekli olur?

Sigortalı çalışırken çalışma gücünün veya iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az yüzde 60’ını kaybedenlere, en az on yıl sigortalı olmaları ve 1800 gün prim ödemeleri koşuluyla malul aylığı bağlanıyor. Çalışmaya başlamadan önce çalışma gücünü yüzde 60 ve üzerinde kaybedenler ile işe başlamadan önce veya sonra yüzde 40 ve üzeri engelli olanlara ise belli koşulları yerine getirmeleri halinde yaşa bakılmaksızın emekli aylığı bağlanıyor.

Engellilerin yaşa bakılmaksızın emeklilik koşulları işe giriş tarihine ve çalıştıkları statüye göre değişiyor.

1 EKİM 2008 TARİHİNDEN SONRA İŞE GİRENLER

SSK ve BAĞ-KUR’lular ile 1 Ekim 2008’den sonra çalışmaya başlayan 4/c’liler, ilk defa sigortalı çalışmaya başlamadan önce yüzde 60 ve daha fazla oranda çalışma gücü kaybı bulunanlar 15 yıl sigortalılık ve 3960 gün ile yaşlılık aylığına hak kazanırlar.

Çalışmaya başlamadan önce en az yüzde 60 oranında maluliyeti bulunan 4/a’lılar için prim gün sayısı işe giriş tarihlerine göre kademeli uygulanıyor. Bunların, işe giriş tarihine göre tabi oldukları prim gün sayısı şöyle:

1 Ekim – 31.12.2008 tarihi arasında işe girenler: 3700

2009 yılında işe girenler: 3800

2010 yılında işe girenler: 3900

1 Ocak 2011’den sonra işe girenler: 3960

Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce veya sonra çalışma gücündeki kayıp oranı yüzde 50-59 arasında olanlar 16 yıl sigorta ve 4320 prim günüyle; yüzde 40-49 arasında olanlar ise 18 yıl sigorta ve 4680 prim günüyle emekli olabilirler. Bunlar için de prim gün sayısı bakımından kademeli geçiş kuralları uygulanıyor. Prim gün sayıları, işe girdikleri tarihe göre belirleniyor.

1 EKİM 2008 ÖNCESİ İŞE GİREN SSK’LILAR

1 Ekim 2008 tarihinden önce işe girip, işe girmeden önce malûl sayılmayı gerektirecek derecede (2/3 oranında) hastalık veya engeli bulunanlar 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günüyle emekli olabilir.

1 Ekim 2008 tarihinden önce işe giren ancak, bu tarihten önce veya sonra engelliliği dolayısıyla vergi indiriminden yararlanmaya hak kazananların emeklilik için gerekli prim gün sayıları rapor oranı ve işe giriş tarihine göre değişiyor. 5 Ağustos 1991 tarihinden önce işe giren ve engellilik oranı yüzde 40 ve üzeri olanların tamamı 15 yıl sigortalılık, 3600 prim günüyle emekliliğe hak kazanır. Engellilik oranı yüzde 80 ve üzeri olanlar da işe girdikleri tarihe bakılmaksızın 15 yıl sigortalılık, 3600 prim gününe tabi olurlar.

1 Ekim 2008 öncesi işe girenler engellilik nedeniyle emekli olabilmek için vergi indiriminden yararlanıyor olmaları gerekir. Bu nedenle öncelikle işyerinin bağlı olduğu vergi dairesinden vergi indirimi belgesi almalılar. Vergi indirim belgesi almak için bir işyerinde çalışıyor olmak ve en az yüzde 40 oranında engelli raporu bulunması gerekiyor.

1 Ekim 2008 sonrası işe girmiş olanların vergi indirim belgesi almaları gerekmiyor. Onlar için sağlık kurulu raporu yeterli.

SSK’LILARIN AYLIĞI EN AZ 5400 GÜN ÜZERİNDEN BAĞLANIR

SSK statüsünde emekli olanların aylığı, en az 5400 gün üzerinden bağlanır. Çalışma süreleri daha fazla ise normal prim günleri üzerinden emekli aylığı alırlar.

1 EKİM 2008 ÖNCESİ İŞE GİREN DEVLET MEMURLARI

Engelli kadrosuyla işe başlayan memurlar ile engelli kadrosunda olmamakla birlikte memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranda engelli raporu bulunanlar 5400 gün hizmetleri varsa emekli olabiliyorlar.

1 Ekim 2008 tarihinden önce Emekli Sandığı’na tabi olarak çalışmaya başlayan ve çalışmaya başlamadan önce en az yüzde 40 oranında engelli raporu alanlar ile en az yüzde 40 oranında doğuştan engelli olanlar da aynı şekilde 5400 gün hizmetle emekli olabilirler.

Çalışmaya başladıktan sonra çalışma gücündeki kayıp oranı yüzde 50-59 arasında olanlar en az 5760 günle; yüzde 40-49 arasında olanlar en az 6480 günle emeklilik hakkı elde ederler.

ENGELLİLERE VERGİ İNDİRİMİ

Çalışma gücünün asgari yüzde 80’ini kaybedenler birinci derece; yüzde 60’ını kaybedenler ikinci derece; yüzde 40’ını kaybedenler üçüncü derece engelli sayılıyor. Engelli raporu alan kişilere, çalışma gücündeki kayıp derecesine göre vergi indirimi uygulanıyor. 2019 yılındaki aylık kazançlarından birinci derece engellilerde 1200 TL, ikinci derece engellilerde 650 TL, üçüncü derece engellilerde ise 290 TL indirim yapılıyor. Bu indirim sonucu sırasıyla 2 bin 160 TL, bin 170 TL ve 522 TL yıllık vergi avantajı elde ediliyor.