Göreve iade edilen memurlara yüksek vergi şoku

.png

Kaçak yabancı işçi çalıştıran işverenlere yönelik 25 Ağustos’tan sonra denetimlere başlanacak. Denetimler öncesi sosyal güvenlik denetmenleri, İstanbul genelinde işyerlerini ziyaret ederek, rehberlik hizmeti kapsamında kaçak yabancı işçi çalıştıranlara yönelik yaptırımlar konusunda işverenleri bilgilendirdiler. Soruları yanıtlamaya başlamadan önce, hem sosyal güvenlik denetmenlerinin bu özverili çalışmalarına dikkat çekmek, hem de işverenlerimizi kaçak yerli ve yabancı işçi çalıştırma konusunda yaptırımlara karşı uyarmak isterim. Önümüzdeki günlerde, özellikle yabancı kaçak işçi çalıştıranlara yönelik yoğun bir denetim faaliyeti yürütülecek.

GÖREVE İADE EDİLEN MEMURLAR YÜKSEK VERGİDEN MAĞDUR OLUYOR

Soru: Ben devlet memuruyum. Bir soruşturma dolayısıyla bir süre açıkta kaldım ve kurumum ocak ayında yeniden göreve başlattı. Mahkemelik bir durumum hiç olmadı.Ocak maaşımı yüzde 15’lik vergi diliminden aldım. Daha sonra kurum,açıkta gecen birikmiş maaşıma karşılık 65 bin TL ödedi. Bu paradan da gelir vergisini kesti. Şubat maaşımı yüzde 27 vergi diliminden ödedi. Yüzde 35’lik dilime girmem an meselesi. Bu tür durumlarda devlet memuru maaşı için Maliye’nin gelir vergisi hesaplamasında bir kolaylık var mı? Zaten açıkta geçen dönemde sıkıntı yaşamıştım. Toplu paradan da alacağını aldı. Bu yıl içindeki maaşlarımdan bu kadar yüksek vergi kesilmesi adil mi? (Resul K.)

Yanıt: Resul Bey, kanun hükmünde kararnameler (KHK) ile ihraç edilip, mahkeme kararıyla göreve başlayan sizin durumunuzda olan çok kişi bulunuyor. Bu konuda Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı’nca 21 Ekim 2010 tarihinde bir özelge hazırlandı. Vergi dairesine başvuran bir memur, 2009 yılı ocak ayında memuriyetten çıkartılıp, 2010 nisan ayında da mahkeme kararıyla görevine döndüğünü, toplu ödeme dolayısıyla yüksek gelir vergisi dilimine girmesinin yasal olup olmadığını sordu. Özelgede, mahkeme kararı ile görevine dönen şahsa yapılan maaş ödemeleri geçmişe yönelik olarak yapılsa dahi tahakkuk ve ödemesi 2010 yılında yapıldığından, 2010 yılı ücreti olarak kabul edilerek o yıl için belirlenen gelir dilimleri üzerinden gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacağı belirtildi. Maaş ödemesine ilişkin düzenlenen kâğıtların ise 2010 yılında düzenlenmesi nedeniyle binde 6.6 oranında damga vergisine tabi tutulması gerektiği vurgulandı.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 31/01/2012 tarihli özelgesinde ise mahkeme kararıyla göreve iade olan personelin çalışmadığı sürelere ait ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi tevkifatının yapılması gerektiği belirtildi. Özelgede, geç ödeme nedeniyle verilen faizlerden stopaj kesintisi yapılamayacağı ancak faiz gelirinin de menkul sermaye iradı olarak yıllık beyanname ile verilmesi gerektiği kaydedildi.

Kamu Denetçisi Kurumu (Ombudsman) ise 26 Kasım 2015 tarihinde Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’nda çalışan bir kişinin başvurusu üzerine, açıkta geçen süreler için ödenen maaştan kesilmiş olan vergilerin iade edilmesi yönünde tavsiye kararı aldı.

Mevcut uygulama kapsamında önemli bir kayba uğradığınız açık. Mağduriyetinizin giderilmesi için idare mahkemesinde dava açabilir veya Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvuruda bulunabilirsiniz.

ZAMSIZ ÇALIŞMANIN ÇÖZÜMÜ SENDİKALAŞMA

Soru: 2005 yılında bankadan emekli oldum, halen finans sektöründe çalışmaya devam ediyorum. Yaklaşık on yıldır aynı şirkette çalışıyorum. Kıdem tazminatımı alabilir miyim? Emekli maaşımı artıracak bir yöntem var mı? Emekli maaşımı kaç yıl kestirmeliyim ki yeniden aylık bağlattığında yüksek maaş alabileyim?

Bir diğer sorum da şu: Çalıştığım şirket personeline yıllardır zam yapmamakta, işten de çıkartmamakta. İş Kanunu’nda işverenin zam yapma sorumluluğu olmamasına rağmen; finans hassas bir sektör olduğu için özel bir kanun veya yöntem var mıdır? (Gürhan Ş.)

Yanıt: Gürhan Bey, emekli aylığı alarak çalışmaya devam ettiğiniz şirketten çıkartıldığınızda kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Kendi isteğinizle ayrıldığınızda ise alamazsınız. Siz ayrıldığınızda alabilmeniz için emekli aylığını bir ay kestirip normal çalışmaya geçip, ertesi ay tekrar emeklilik dilekçesi vererek işverenden kıdem tazminatınızı alıp ayrılabilirsiniz.

Emekli aylığınızı artırabilmek için de aylığı kestirip normal çalışmaya geçmeniz gerekir. Ancak, bu şekilde elde edeceğiniz artış, o sürede mahrum kalacağınız emekli aylığını karşılamaktan uzak kalır.

Son sorunuza gelince, sözleşmede bir hüküm yoksa, gerek İş Kanunu, gerekse yargı kararlarına göre işveren ücrete zam yapmak zorunda değil. Her yıl ilan edilen asgari ücretin altında kalmadığı sürece işverenin ücrete zam yapma mecburiyeti bulunmuyor.Kıdem tazminatını yakmamak için çalışanlar düşük ücrete katlanmak zorunda kalıyor. Son yıllarda bu durum tüm sektörlerde görülüyor.Bunun tek çözümü sendikal örgütlenmede.

MEMUR KAMU DIŞINDA İŞ GÜVENLİĞİ HİZMETİ VEREMEZ

Soru: Bir kamu kurumunda sözleşmeli uzman olarak çalışmaktayım. Aynı zamanda A Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sertifikam da bulunmaktadır. Sahip olduğum bu sertifika ile özel sektörde herhangi bir işte çalışabilir miyim? (Mehmet Ş. A.)

Yanıt: Mehmet Bey, mülga Devlet Personel Başkanlığı’nın daha önce bu konuda kamu kurumlarından yapılan başvurular üzerine vermiş olduğu görüşler bulunuyor. Buna göre, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip kişiler, asli görevlerinin yanında sadece çalışmakta oldukları kurumlarda veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarında iş güvenliği uzmanı olarak görevlendirilebilirler.

Ancak, kamuda görev yapan iş yeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesine sahip olan personel, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin eğitimlerini vermek üzere yetkilendirilen özel sektör niteliğindeki eğitim kurumlarında mesai saatleri dışında, kurumunun izniyle haftada 10 saati geçmemek üzere ders verebilir.

İADE EDİLMEYEN VERGİ İÇİN DAVA AÇABİLİRSİNİZ

Soru: 29.04.2016 tarihinde, 6 sene çalışmış olduğum işyerimden karşılıklı anlaşarak ayrıldım. Çıkış evraklarım ektedir. Ödenen tazminattan kesilen vergilerin iadesi için İnteraktif Vergi Dairesi'nden başvurumu yaptım. Şu ana kadar bir cevap alamadım, ne yapmalıyım? (Volkan Aktaş)

Yanıt: Volkan Bey, her ne kadar bir ikale sözleşmesi yapılmamış olsa da size ödenen para ikale tazminatı niteliğinde. Dolayısıyla, bu tazminat için ödediğiniz verginin iadesini alabilirsiniz. Vergi dairesiyle görüşün, sizden vergi ödeme dökümlerini isteyebilirler. Bu bilgileri başvuru sırasında vermedi iseniz işlemleriniz gecikmiş olabilir. Dilekçenize cevap alamazsanız 29 Nisan 2016’dan itibaren 5 yıllık zaman aşımı süresi dolmadan idare mahkemesinde dava açmalısınız.

KAZANCINIZIN EKSİK GÖSTERİLMESİ GELECEĞİNİZDEN ÇALMAK DEMEKTİR

Soru: 1978 doğumluyum. Sigorta girişim 2002. 3300 prim günüm bulunuyor. Aldığım maaş maalesef bordroda düşük gösteriliyor. Gerçek kazancım 19.000 TL olduğu halde, bordroda 6000 TL gösteriliyor. Emekli olduğumda kabaca ne kadar maaş kaybım olur? (İsmi saklı)

Yanıt: Emekli aylığı bağlama oranları önce 2000’de, sonra da 2008 yılında düşürüldü. Kabaca, 25 yıl prim ödeyen SSK’lılar için aylık bağlama oranı 2000 öncesinde yüzde 76 iken, 2000’de yüzde 65’e, 2008 yılında da yüzde 50’ye düşürüldü. Emekli aylığını doğrudan etkileyen bir başka unsur olan, prime esas kazançların güncel değerinin hesaplanması konusunda dakayıplar yaşandı. Sigortalıların bu konudayapabileceği bir şey bulunmuyor. Emekli aylığını yükseltmek için sigortalıların elindeki en önemli koz, olabildiğince yüksek kazanç üzerinden prim ödenmesini sağlamak. Bu amaçla kazancın bordroda eksiksiz gösterilmesi gerekiyor.

Asgari ücretin 7.5 katına kadar kazançlar için prim ödenebiliyor. Bu da 2019 yılı için 19 bin 200 liraya ulaşıyor. Brüt kazancınızın tamamı üzerinden prim ödenmesi gerekir.

Eksik yatırılmasının nasıl bir kayba yol açtığını örnekle anlatayım. Tüm çalışma sürenizin 2008’den sonra geçtiğini varsayalım. Prim gün sayınız dikkate alındığında zaten durumunuz da aşağı yukarı böyle görünüyor. Prime esas kazancınızın yüzde 50’si üzerinden aylık bağlandığında, bordroda kazancınız 19 bin lira gösterilirse 9 bin 500 liraya kadar emekli aylığı alabilirsiniz.Ancak, kazancınız 6 bin lira gösterilirse, emekli aylığınız da 3’te 1’e iner ve 3 bin lirada kalır.

Kazançlarınızın bordroda eksik gösterilmesi devletin vergi, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun da prim kaybına yol açarken, sizin de geleceğinizden çalmak demektir.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

Soru: 13.09.1978 doğumluyum. İşe giriş tarihim 01.11.1998. 2014 yılı nisan ayına kadar primlerim kesintisiz yatırıldı. SGK’nın internet sitesinden baktığımda 4 ay daha prim yatırmam gerekiyormuş. Bu şartlarda kaç yaşında emekli olabilirim? (Nurten Tuncer)

Yanıt: Nurten Hanım, işe giriş tarihiniz itibarıyla SSK’dan normal emeklilikte 20 yıl sigorta, 5975 prim günüyle 55 yaşa tabi bulunuyorsunuz. Eksik prim gününüzü tamamladığınızda, 13 Eylül 2033 tarihinde emekliliğe hak kazanırsınız.

Soru: 1975 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 1993. Bugün itibarıyla 7500 prim günüm var. Primlerim bütün çalışma hayatım boyunca tavan ve tavana yakın oranlardan ödendi. Artık çalışmak istemiyorum. Bugün itibarıyla işten ayrılıp emekli olacağım yaşa kadar prim ödemesi gerçekleşmese ve emekli olmayı beklesem alacağım emekli maaşında negatif bir durum olur mu? (Hasan Bozkurt)

Yanıt: Hasan Bey, SSK’dan normal emeklilik için prim gününüzü doldurmuş bulunuyorsunuz ama emeklilik için 55 yaşınızın dolacağı 2029 yılına kadar bekleyeceksiniz. Emekli aylığını prime esas kazanç tutarının yanı sıra prim ödenen süre de etkiliyor. Prim ödeme süresi arttıkça aylık bağlama oranı (ABO) da yükselir. Asgari ücret üzerinden çalışmaya devam etmek zorunda kalırsanız emekli aylığınız olumsuz etkilenir ama brüt asgari ücretin iki katı ve daha fazlası üzerinden prim ödemeleriniz devam ederse emekli aylığınız artar. Çalışmayı bırakıp on yıl emeklilik tarihini beklemeyi tercih ederseniz, bugüne kadarki çalışmalarınız üzerinden aylık bağlanacağı için emekli aylığınız olumsuz etkilenir.