Habertürk okurlarımızın sorularını yanıtladı

KISA ÇALIŞMA ÖDEMELERİ NE ZAMAN BAŞLAYACAK?

Firmamız kısa çalışma ödeneği için başvurdu fakat şu ana kadar herhangi bir ödeme de bilgi de alamadık. Bu ödeneği hiç alan var mı? Bizim işyerinde mi problem var yoksa ilk ödemeler 5 Mayıs’ta mı başlayacak? (Gürkan A.)

Gürkan Bey, kanun gereği kısa çalışma başvurusunun öncelikle iş müfettişlerince incelenmesi gerekiyor. Kanundaki bu zorunluluk dolayısıyla şu ana kadar koronavirüs (KOVİD – 19) tedbirleri kapsamında faaliyetine / üretimine ara veren iş yerlerinde çalışanlar için kısa çalışma ödeneği verilemedi. Ancak, dün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren kanun ile kolaylık sağlandı. Artık işverenin beyanı esas alınarak, inceleme sonucu beklenmeden ödeme yapılacak, inceleme ise sonradan tamamlanacak. İnceleme sonucunda yersiz ödeme yapıldığı anlaşılır ise ödenmiş olan paralar işverenden faiziyle geri alınacak.

İlk ödeme, mart ayında kısa çalışma yapılan iş yerlerinde çalışanlar için gerçekleştirilecek. Kanun gereği kısa çalışma ödeneği, iş yerinde işin durduğu tarihi izleyen ikinci haftadan itibaren yapılıyor. Bu nedenle mart ayında faaliyeti iki hafta durmuş olan iş yerleri için, ilk etapta bir haftalık kısa çalışma ödeneği verilecek. Nisan ayının kısa çalışmalarına ilişkin ödeneğin ise 5 Mayıs’ta verilmesi bekleniyor.

İŞTEN ÇIKARMA YASAĞI DAHA ÖNCE ÇIKARTILANLARI KAPSIYOR MU?

İşverenim 31 Mart’ta virüs nedeniyle ücretsiz izne çıkarmak zorunda olduğunu belirtip evime gitmemi söyledi. 10 Nisan günü de e-mail atarak iş akdimi sona erdirdiğini bildirdi. İşten çıkış belgelerimi imzalayarak göndermemi istedi. E-Devlet’e baktığımda, 31 Mart’ta iş çıkışımın verildiğini gördüm. 10 Nisan tarihine kadar e-Devlet’te işten çıkış görünmüyordu. Üç ay işten çıkarma yasağı, yasa çıktığı andan itibaren mi geçerli olacak, yoksa geriye dönük işten çıkartılanlara da uygulanacak mı? (Mustafa Ç.)

Mustafa Bey, 31 Mart’ta iş yerinizde işin durdurulmasıyla iş sözleşmeniz askıya alınmış olur. İş sözleşmesinin askıya alındığı dönemde işveren ücret ve sigorta primi ödemez. İşveren, geriye dönük işten çıkış işlemi de yapamaz.

Üç aylık işten çıkarma yasağı, yasanın Resmi Gazete’de yayımlandığı 17 Nisan 2020 Cuma gününden itibaren uygulanmaya başlandı. Koronavirüsten etkilenen işverenlerce bu tarihe kadar işten çıkartılmış olanlar işten çıkarma yasağından yararlanamayacak. Maalesef özellikle yasal düzenleme yapılacağına dair haberler çıktıktan sonra sizin gibi çok sayıda kişi, yasa çıkmadan önce işten çıkartıldı.

KENDİ ADINA İŞ YERİ OLAN 4/A’LILAR KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLİR Mİ?

SSK’lı çalışıyorum, aynı zamanda üzerimde kendi adıma iş yeri kaydı bulunmaktadır. Şu anda hem SSK’lı olarak çalıştığım kurum, hem de adıma kayıtlı olan işyerim koronavirüs tedbirleri kapsamında kapatıldı. SSK’lı olarak çalıştığım kurum kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Üzerime kayıtlı bir iş yeri olması ödeneği almamda engel teşkil eder mi? (Rıza B.)

Rıza Bey, kısa çalışma ödeneği, İşsizlik Sigortası Fonu için prim kesilen 4/a’lı (SSK) çalışanlara verilir. Üzerinize kayıtlı bir iş yeri bulunması, 4/a’lı çalışmanızdan dolayı hakkınız olan kısa çalışma ödeneği almanızı engellemez.

ÜCRET DESTEĞİ İÇİN BAŞVURU YAPILACAK MI?

Garson olarak çalıştığım restoran 12 Mart’ta kapandı. İşe 28 Şubat’ta girdiğim için muhasebe kısa çalışma ödeneğinden faydalanamayacağımı söyledi. Benim gibi işsizlik maaşından faydalanamayanlar için müracaatlar kime, ne zaman başlayacak? Ödemeler ne zaman gerçekleşecek? Bir aydır evdeyiz, hiçbir gelirimiz yok. (Turgay Ü.)

Turgay Bey, kısa çalışma ödeneği alabilmek için son 3 yılda 450 gün prim ve son 60 gün hizmet akdi bulunması gerekiyor. 450 gün priminiz bulunsa bile son iş yerine girmeden önce geriye doğru 60 günü tamamlayacak şekilde başka işveren ile hizmet akdiniz yoksa kısa çalışma ödeneği alamazsınız.

Sigortalı çalışmakta iken kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayanlara, herhangi bir koşul aranmadan ayda 1.168 TL ücret desteği verilecek.

Ücretsiz izne çıkartılan çalışanlar ile ilgili bilgiler işverende bulunuyor. Başvurular da işveren üzerinden yapılacak. Nakdi ücret desteğine ilişkin usul ve esaslar Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından önümüzdeki günlerde ilan edilecek. Ayrıntılar da o zaman netleşecek.

EMEKLİ ÇALIŞANLARA BİR ÖDEME YAPILACAK MI?

Engelli emekli çalışanım. Ücretsiz izne çıkartıldım. Ciddi anlamda mağdurum, 2 çocuk okutuyorum. Yeni yasada benim gibiler için de İŞKUR’danişsizlik maaşı gibi imkan var mı? (Hasan K.)

Hasan Bey, aylık 1.168 TL tutarındaki nakdi ücret desteğinden yararlanabilmek için işçinin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaması gerekiyor. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden işçiler kısa çalışma ödeneği ve işsizlik maaşından da yararlanamaz. Yeni kanunda emekli işçilere yönelik ayrıca bir düzenleme yapılmadı.

İŞTEN ÇIKARMA YASAĞI BELİRLİ SÜRELİ SÖZLEŞMELERE DE UYGULANACAK MI?

KOVİD -19 tedbirleri kapsamında işten çıkarma yasağı getiren kanunda 3 aylık süre içinde iş sözleşmesi doğal olarak bitecek olanlar ile ilgili bir hüküm bulunmuyor. Bunu nasıl yorumlamalıyız? Örneğin süresi 30 Mayıs olarak belirlenen sözleşme bu tarihte mi sona erecek, yoksa yasak sonuna kadar devam mı edecek? (Abdullah İ.)

Abdullah Bey, sizin de belirttiğiniz gibi kanunda belirli süreli sözleşmeler ile ilgili herhangi bir hüküm bulunmuyor. İşten çıkarma yasağı, İş Kanunu’na tabi olsun olmasın her türlü iş ve hizmet sözleşmesini kapsıyor. Eğer belirli süreli sözleşme koronavirüs tedbirlerinden etkilenmiş ise yani bu dönemde sözleşme kapsamındaki iş yapılamamış, ücret ödenmemiş ise işten çıkarma yasağının uygulanması gerekir. Şayet, koronavirüs sürecinde sözleşmenin gereği olan iş ve hizmet devam etmiş, ücret de aksamadan ödenmiş ise süre bitiminde sözleşmenin sona ermesi yasanın ruhuna ve amacına uygun olur.

İŞSİZLİK MAAŞI ALMIŞ OLANLAR KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ALABİLECEK Mİ?

2018 yılında 4 ay, 2019 yılında 4 ay olmak üzere iki defa işsizlik maaşı aldım. Bu durumda ben kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilir miyim? (Hakan S.)

Hakan Bey, kısa çalışma ödeneğinden faydalanıp faydalanamayacağınız 2018 yılında işsizlik ödeneği almaya hak kazandığınızda kaç aylık ödenek hakkınız olduğuna bağlıdır. Toplam on aylık işsizlik ödeneği hakkınız var idiyse 8 ayını kullandığınıza göre, iki aya kadar kısa çalışma ödeneği alabilirsiniz. Toplam işsizlik ödeneği hakkınız 8 aydan ibaret ise kısa çalışma ödeneği alamazsınız. Bununla birlikte, 2018’de ilk işsizlik maaşı aldığınız tarihten sonraki prim günleriniz 450’ye ulaştı ise bu durumda da kısa çalışma ödeneği alabilirsiniz.

ÜCRETSİZ İZNE ÇIKARTILAN HAMİLE İŞÇİ RAPOR PARASI ALABİLİR Mİ?

Özel bir şirkette çalışıyorum, gebelik durumum var. Şirket kısa çalışma başvurusunda bulundu. Biz bu sürede ücretsiz izinde olacağımız için prim yatmayacak. Beş ay sonra doğum yaptığım zaman rapor aldığımda, iş göremezlik ödeneği alma hakkım olacak mı? (Hanife D.)

Hanife Hanım, kanuna göre, analık halinde geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanabilmek için, rapor aldığınız tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta priminizin bildirilmiş bulunması ve çalışıyor olmanız gerekir. Zorlayıcı sebeple işin durdurulması nedeniyle primin ödenmediği dönemde iş sözleşmesi sona ermez, askıya alınır. İş akdiniz devam ettiği takdirde, kısa çalışma ödeneği almanız, halk arasında rapor parası olarak adlandırılan, doğum izni döneminde geçici iş göremezlik ödeneği almanıza engel teşkil etmez.

KRONİK HASTA OLDUĞU İÇİN İŞE GİDEMEYEN İŞÇİ ÜCRET ALABİLİR Mİ?

Eşim kronik hipertansiyon ve kalp hastası, ilaç kullanıyor ve raporu var. Kronik hastalar için yasak geldiğinden beri işe gitmiyor. İş yerinden, sağlık ocağından istirahat raporu alması istendi. Ancak, gittiğimiz aile hekimi zaten kronik rahatsızlığı olduğu için istirahat vermiyor. İş yeri faal durumda çalışıyor. 15 gündür herhangi bir işlem yapılmadı. İş yeri maaş ödemeye devam etmeli mi? Ücretsiz izne çıkartılırsa 1.170 TL aylık mı bağlanır? (Ebru A.)

İşverenin, işçinin sağlığını gözetme borcu gereği, mümkünse öncelikle evden çalışmaya yönlendirmesi gerekir. Evden çalışması mümkün değil ise ücretli izin veya mazeret izni kullandırabilir.

Karantina uygulamasının bir süre daha devam edeceği anlaşılıyor. Bu sürenin bir kısmında mazeret izni veya ücretli izin verilse bile, çalışamadığı sürenin bir kısmı için de olsa rapor alma konusunda ısrar etmenizde yarar bulunuyor.

Aile hekimleri sağlık raporu konusuna sıcak bakmıyor. Raporun hastanelerden alınması daha doğrudur. Eşiniz rapor aldığı takdirde, raporlu olunan günlerde evde olacağı için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından brüt ücretinin 3’te 2’si oranında geçici iş göremezlik ödeneği verilir.

YENİ İŞE GİRENLER ÜCRET DESTEĞİ Mİ İŞSİZLİK MAAŞI MI ALACAK?

Eşim 27 Ocak’ta işten çıkartıldı ve işsizlik maaşına hak kazandı. Sonrasında 17 Şubat’ta yeni bir işe başladı. İşe başladığı iş yeri 23 Mart’ta kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Bu durumda eşim 1170 TL mi alacak, işsizlik maaşını mı? (Osman P.)

Osman Bey, iş yeri kısa çalışma ödeneğine başvurduğu için eşiniz normalde kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilirdi. Ancak, prim günü fazla olmasına rağmen son 60 gün hizmet akdi koşulunu yerine getiremediği için kısa çalışma ödeneğinden yararlanamaz. 17 Nisan Cuma gününden önce işten çıkartılmış olsaydı işsizlik ödeneği alabilirdi, ama işten çıkartılmadığı için ondan da yararlanamaz. Bu durumda eşiniz aylık net 1.168 TL tutarındaki ücret desteğinden yararlanabilir.