Maymun çiçeği öldürür mü?
Monkeypox ya da bilinen adıyla maymun çiçeği virüsü, ortopoxvirüs grubuna ait bir DNA virüsüdür. Peki Batı ve Orta Afrika'ya özgü bir hastalıkken artık tüm dünyanın gündeminde olan bu maymun virüsü hastalığı nedir? Ölümcül müdür? Nasıl bulaşır? Tedavisi var mıdır? Genel Cerrahi-Meme-Tiroid ve Onkolojik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Emin Güneş yazdı
Afrika'ya özgü bir hastalıkken Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 2 haziran 2022' de Amerika ve Avrupa başta olmak üzere tüm dünyada 780 maymun çiçeği vakası bildirilirken, son bir kaç gün önce DSÖ tarafından yayınlanan raporda vaka sayısının 4 bin 300'e ulaştığı bildirildi ve dünya sağlık gündeminin ilk sıralarında yerini aldı. Sağlık Bakanlığımızca da ülkemizde 1 maymun çiçeği vakasının tespit ve izole edildiği bildirildi.
DSÖ tarafından bildirilen vakalarda, endemik olmayan ülkelerde bu hastalığa bağlı ölüm vakası henüz bildirilmedi. Ancak endemik olarak görülen Afrika ülkelerinde bu hastalığa bağlı ölüm oranı yüzde 1-10 arasında devam ediyor. Oysa çiçek hastalığında ölüm yüzde 30 civarında olmuştur ve çiçek hastalığına kıyasla daha az bulaşıcıdır. Dünyada ilk vakaya 1970 yılında Afrika'da Kongo Cumhuriyeti'nde rastlandı. 2022 yılına kadar Avrupa'da insandan insana bulaş hiç raporlanmadı.
Bilimsel indeksin bir göstergesi olan impact faktörü yüksek bulunan Lancet dergisi yayınladığı son raporunda, son aylarda gündeme oturan maymun çiçeği virüs hastalığıyla ilgili çarpıcı detaylarda bulundu. Vakaların çoğu erkek ve ortalama yaş 41 di. Vakaların yaklaşık yüzde 18' inde hiçbir belirti olmaması dikkat çekiciydi. Yorgunluk ve ateşin en çok görülen belirtiler olduğu ortaya konuldu. Yine bu vakaların (ikisi dışında) bilinen bir vaka ile temas etmedikleri ve Afrika'yı ziyaret etmedikleri anlaşıldı. Döküntülerin genellikle genital bölgede görüldüğü rapor edildi.
Çiçek grubu hastalıklardan birisi olan maymun çiçeği hastalığına karşı daha önce çiçek hastalığı aşısı yaptıranlarda aşının etkinliği üzerine araştırma devam ediyor. Ancak eski çiçek aşısının yüksek oranda koruyucu olduğu bildirildi. Bilindiği üzere çicek hastalığı tüm dünyada yapılan aşılanma sonucu son 40 yılda görülmedi. Bu anlamda günümüzde artık 50 yaş altı bireylerde çiçek aşısının olmaması ve maymun çiçeği vakalarının da genç olması dikkat çekici.
MAYMUN ÇİÇEĞİ HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
Hastalık, insandan insana, hayvandan insana (bazı sincap ve fare gibi kemirgenlerden) bulaşabiliyor. Damlacık enfeksiyonu veya vücut salgısı (korunmasız cinsel ilişki) bulaş yollarıdır. Virüs insana cilt çatlaklarından, solunum yoluyla veya mukozalar denilen göz, burun ve ağız yoluyla bulaşır. Damlacık enfeksiyonuyla bulaşta yüz yüze uzun süreli temas gerekir.
BELİRTİLERİ
Virüse yakalanma ve semptomların başlangıç süresi ortalama 1-10 gün arasındadır. Son aylarda görülen vakalarda yorgunluk ve ateş ilk sırada yer almaktadır. Hastalık genellikle;
-Ateş,
-Baş ağrısı,
-Kas ağrısı,
-Eklem ağrıları,
-Yorgunluk,
-Lenf bezlerinde şişme şeklinde başlar.
Bu başlangıç belirtilerinden birkaç gün sonra vücutta yüz dahil döküntüler ve kabuklanmalar görülür. Döküntüler genital bölgede çoğunluktadır. Başlangıç dönemi ve döküntüler dönemi bulaştırıcılığın en yoğun olduğu dönemdir. Bu döküntüler kayboluncaya kadar bulaştırıcılık devam eder. Döküntüler göze kadar ulaşırsa körlüğe neden olabilir. Hastalığın ortalama süresi 2-4 haftadır. Hamile anneden bebeğe geçiş söz konusudur. Hamileler, çocuklar ve bağışıklığı baskılanmış kişiler yüksek risk grubudur.
MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BAŞKA HASTALIKLARA YOL AÇAR MI?
-Beyin iltihabı,
-Akciğer iltihabı,
-Ciltte kalıcı yara izleri,
-Görme kaybı ve ölüme kadar giden ciddi bozukluklara sebep olur.
TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?
Maymun çiçeği hastalığının bilinen bir tedavisi henüz yok. Bağışıklık sistemi yerinde olan kişilerde 2-4 hafta sonra kendiliğinden geçer. Çiçek aşıların bu hastalığa karşı yüksek oranda koruyucu olduğu bildiriliyor. Bazı antiviral ilaçlar deneme aşamasındadır. Salgınla mücadele ve enfekte kişilerin izolasyonu önemlidir. Şu an için destekleyici tedavi ön plandadır.
Sağlıkla kalın.
