Mucizelere imza atan dünyaca ünlü merkezimiz: METÜM
"METÜM" diye bir merkez adı duymuş muydunuz? Dünya çapındaki devlet kuruluşunun başarılarının farkında değilsek bu hepimizin ayıbı. Yaralanma sonucu kafatasında inanması güç boşluklar olan Azeri Yaşar Ağayev'in mucizesini hatırladıysanız hem bunu yaratan merkezin hem de uygulamayı yapan hekimlerin değerini daha iyi anlayacaksınız. Onlar, yok olanı var edip "olmaz" deneni "olur" yapıyor ve tarihe iz düşüyorlar. Ceyda Erenoğlu'nun özel haberi...
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Medikal Tasarım ve Üretim Merkezi (METÜM) ülkemizin dünya çapındaki gururlarından biri. Onlar ateşli silah yaralanması nedeniyle kafatası parçalananların çaresi. Bu merkez, beyin cerrahisinden göğüs cerrahisine, yüz deformitelerinin düzeltilmesinden diş tümörlerine ve gözle ilgili sorunlara kadar hayal bile edilemeyecek şeyleri gerçek hale getiriyor. Kafasında, kolunda, bacağında, göğsünde kayıplar bulunan, vücudunda tümörler olan, bakmaya bile korkulan kötü görüntülü hastalıklar taşıyanlar ve geçirdikleri kazalarda uzuv kaybına uğrayanların kurtarıcıları onlar. Merkezin Müdürü Doç. Dr. Simel Ayyıldız, “Burası kişiye özel implantların üretiminin yapıldığı ve özellikle sert doku kayıplarının titanyumdan karşılandığı devlete ait bir merkez. Bu merkezde üretimler tamamen kişiye özel olarak gerçekleştiriliyor. Bunu yapmak için kişinin eksiği, bir tomografi üzerinden değerlendirildikten sonra tarafımızdan hastanın ihtiyacına göre özel olarak tasarlanıyor ve üretilen parça hastaya takılıyor. Yaptığımız üretimler SGK tarafından da karşılanıyor” diyor.
TRAFİK KAZALARINDAN ATEŞLİ SİLAH YARALANMASINA HER SORUNA ÇARE
Bu merkezde; tümör, trafik kazaları ve ateşli silah yaralanması nedeniyle meydana gelen kafatası kayıpları, göğüs kafesindeki sorunların giderilmesi, ortopedide skolyoz vakalarında tanı amaçlı plastik model üretilmesiyle ameliyat süresinin yarıya düşürülmesi, tümör cerrahileri öncesi tümörün yerinin ve şeklinin tam olarak belirlenip dokudaki anatomik bölgeye yakınlığının tam olarak anlaşılması için hekime kılavuzluk yapılması ve hata payının en aza indirilmesi gibi işlemler gerçekleştiriliyor.
200’E YAKIN KİŞİYE ÖZEL ÜRETİM
Doç Dr. Simel Ayyıldız, bugüne kadar 200’e yakın üretim yaptıklarını söylüyor ve “Ürünlerin tümü kişiye özel olup biri diğerine hiç benzemiyor. Bu ürünler kimi hastanın kafatasına, kiminin göğüs kafesine, kiminin koluna, kiminin de çenesine yerleştiriliyor. Beyin cerrahisine, göğüs cerrahisine plastik cerrahiye yüz deformite düzeltilmesine yönelik yapılan üretimler bunların en önde gelenleri arasında bulunuyor. Çalışmalar sadece bununla da kalmıyor ve genel cerrahiye pankreas tümörünün modellemesi de (tanı modeli) gerçekleştiriliyor. Bu, doktorun MR’ını görüp, “Ben bu hastanın ameliyatını yapamam” dediği vakalarda aynı MR’ın, 3 boyutlu modellemesiyle doktorun aynı hasta için verdiği kararı değiştirip operasyon kararı almasına neden oluyor. Kısaca, “ameliyat edilemez!” denen hastalar bu modelleme ile ameliyat edilebiliyor ya da “ameliyat edilebilir” denen hastaların ameliyat edilmemesi gerektiğinin gösterilmesi hayat kurtarıcı olabiliyor. (3 boyutlu ameliyat planlama modeli)
İŞLEMİN ADIMLARI
* Hastanın sorununu gösteren ince kesit kemik tomografisi çekiliyor.
* Bu özel yazılım programıyla, “segmentasyon” adı verilen işlem gerçekleştirilip 3 boyutlu hale getiriliyor.
* Vakanın ne olduğu ve ihtiyacı olduğu belirlendikten sonra hekimden talebi öğreniliyor.
* Talep öğrenildikten sonra mühendisler konu üzerinde çalışmaya başlıyor.
* Tasarım üzerinde çıkartılan örnekleme hekime soruluyor ve hekimden onay alınıyor.
* Hekim görüşü alındıktan sonra projeyi üstlenen mühendis gerekli düzeltme ve düzenlemeleri yaparak, yapılan işin olup olmadığını anlamak amacıyla plastik bir model çıkartıyor. Bu modelde hem defektin olduğu hem de yapılacak parça ayrı ayrı üretiliyor.
* Bu sayede hekim; çalışmanın, “olmuş” ya da “olmamış” olduğuna ilişkin sonucu söylüyor.
* Son revizyonlardan sonra finalde 3 boyutlu yazıcılarla titanyumun üretimine geçiliyor. (Titanyumun tercih edilme nedeni, biouyumlu bir malzeme olmasından kaynaklanıyor.)
NOT: Kişi bazlı giden bu işlemde mühendisin mühendislik bilgisi, programı kullanan kişinin bu konudaki yeteneği, hekimin ne istediğini çok iyi bilmesi ve ameliyat konusundaki deneyimi çok önemli görülüyor.
SIRA HAREKETLİ EKLEMLERDE
Doç Dr. Simel Ayyıldız, “Diz ekleminde kişiye özel implantlarda hazır parçalarla giderilemeyen özel vakalarda, el bilek kemiği, parmak kemikleri, organ transplantasyonlarında önden rehberlik yapıp hekimin buna göre organ nakli yapmasını gerçekleştirebiliriz. (El, ayak kopmaları vb) Doktorlara hazırlanan altyapıyı sağlayıp dokuyu ördüğümüzde işler kolaylaşmış oluyor. Bu konuda da çalışmalarımız olsun istiyoruz. Biz burada dış doku olarak (kemik yapı ) bir insanı baştan yaratsak da yumuşak dokuda henüz böyle bir çalışmamız yok. Burası arkeolojik ve antropolojik çalışmalara da yardımcı olabilecek bir merkez.
15 KİŞİLİK DEV KADRO
METÜM’de gerçekleştirilen bu gurur veren çalışmaları 15 kişilik dev kadro gerçekleştiriyor. Burada merkezin müdürü Simel Ayyıldız dışında müdür yardımcısı bir hekim ile her biri farklı alanlardan 8 mühendis, 4 üretim teknikeri ve 1 torna tesviyeci görev yapıyor.
DÜNYANIN EN İYİLERİNDEN
Doç Dr. Simel Ayyıldız, “Biz METÜM olarak Avrupa’da Belçika ve Almanya’dan sonra kurulan 3. merkeziz. Avrupa’da içinde bizim de olduğumuz 5 merkez var. Dünyada bu işi yapan merkez sayısı ise 8-10 civarında. “Bizim büyüklüğümüzde hem tasarımın hem üretimin aynı yerde yapıldığı ve aynı yerleşkede hastanın uygulamasının doktorlarla ortak takip edildiği merkez sayısı ise henüz 5’i geçemedi” diyor.
3D YAZICI NEDİR?
BU VAKALARIN YAŞAMLARINA DOKUNDULAR
*Pizza kuryesi olarak çalışırken motosikletiyle geçirdiği trafik kazası sonucu hastanın kafatasının iki yanında bulunan bazı kemikler parçalanıyor. Yoğun bakım ve rehabilitasyon süreci sonrası kişiye özel üretilen titanyum parçalarla (titanyum kraniyal implant) eksik doku kapatılıyor. (Ankara SBU Gülhane Eğitim Araştırma Hastanesi Beyin Cerrahisi A.D. – Doç. Dr. Özkan TEHLİ)
*Erken yaşta hastanın alın bölgesinde kemik doku kaybı meydana geliyor. Bu bölge önce standart yöntemlerle kapatılsa da çocuk büyüdükçe kozmetik sorunlar ve buna bağlı psikolojik problemler ortaya çıkıyor. Okula başlamadan önce hastaya merkezde kişiye özel titanyum implant üretilerek, tek seferde eski implantının çıkartılıp yeni i implantının yerleştirildiği bir ameliyat yapılıyor (İzmir Tepecik Eğitim Araştırma HastanesiBeyin ve Sinir Cerrahisi Ana Bilim Dalından Op. Dr. Dilek Arslan)
*Daha önce 3 kez standart kalça protezi yerleştirilen ancak protezi kırılmış,tam oturmamış veya tutmamış olan hastaya merkezde kişiye özel asetabular / kalça eklem protezi üretilmiş. Ameliyat öncesi hareket kısıtlılığı bulunan hasta ameliyat sonrası hareket edebilir hale getirilmiş. (İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’ndenDoç. Dr. Cemil Ertürk)
*Goldenhar Sendromu nedeniyle orta yüz bölgesinde deformasyonla doğan çocuğa standart gözlükleri kullanamadığı için ihtiyaçlarını karşılayan ve yüz anatomisine uygun bir gözlük tasarlanmış ve üretimi gerçekleştirilmiş. Bu sayede görüş yeteneği geliştirilmiş ve okul aktivitelerine katılımı artmış. (Ankara SBU Gülhane Eğitim Araştırma Hastanesi Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalı’ndan Op. Dr. Önder Ayyıldız)
