Çek elini oradan çocuğum!

IŞIL CİNMEN

icinmen@haberturk.com

HABERTURK.COM

Çocuk bir kaşiftir.

Durmadan keşif yapar.

Merak eder.

Soru sorar.

Bazen çok zor sorar.

Çocuğunuz kendi bedenini tanımaya, cinsellikle ilgili sorular sormaya başladığında panik olmayın.

Hangi yaşta, hangi soruya, nasıl cevap vereceğinizi bilin, yeter!

Klinik Psikolog Şeniz Pamuk'la konuşmaya kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Pamuk dün çocukların cinselliğe duydukları merakın iki yaşında başladığını söylemişti.

"Çevreyi ve kendi bedenini keşfetmek onun için çok önemlidir. Bu yaşta bedenini merak etmeye, ona dokunmaya başlar. Bu noktada, genital bölgesinin farkına varması da son derece doğaldır. Bu merak, çocuğun mastürbasyonu keşfetmesini tetikleyebilir."

Unutmayın çocuk dünyasında yetişkin kodları yoktur.

Çocuk, keşfeder ve haz alır.

Bunun yetişkinlerde olduğu gibi fantezilerle ya da üreme isteğiyle bir ilgisi yok.

Devam ediyoruz!

Anne ya da baba, çocuğu mastürbasyon yaparken yakaladığında…

Genellikle panik olur.

“Çek elini oradan!” paniği… Anlamsız mı?

Evet, çünkü onların kafasındaki cinsellik ile çocuğun dünyasındaki cinsellik aynı değil. Bu panik yüzünden, ilk akla gelen çocuğun mastürbasyondan vazgeçirilmesi gerektiği ve bunun nasıl yapılacağı oluyor.

Çocuk bu dönemde tamamen rahat mı bırakılmalı?

Bu noktada dikkat edilmesi gereken birkaç önemli nokta var. Eğer çocuk, duygusal olarak ihtiyacı olan doyumu alıyorsa, yani anne ve baba onun ihtiyaçlarını doğru algılayıp varlıklarını çocuğa hissettirebiliyorsa mastürbasyonun kalıcı olma olasılığı zaten düşüktür. Çocuk, yeni bir şey keşfetmenin heyecanıyla bir süre devam eder fakat sonra keşfedeceği yeni alanlar, yeni heyecanlar onu başka yerlere yöneltir.

Kalıcı olması ne anlama geliyor?

Mastürbasyonun kalıcı olması, çocuğun bu keşfinin ona ailesinden aradığı yatıştırılmayı ve tatmini sağlamaması sonrasında ortaya çıkar. Anne-babanın çocuğu yeterince sakinleştiremediği, ona yeterli zaman ayıramadığı, fazlasıyla kurallar koyduğu, beklentilerinin yüksek olduğu, aşırı koruyucu davrandığı, çocuğa özgür olabileceği bir alan bırakmadığı durumlarda kalıcı olabilir.

ÇOCUĞUN MERAKINA SAYGI GÖSTERİLMELİ

Çocuk o zaman mastürbasyonu “kendine ait alan yaratma yöntemi” olarak kullanır, değil mi?

Evet, bu noktada mastürbasyon can simidi gibi imdada yetişir çünkü çocuk kendine ait bir alan yaratmak ve kaygısını kendi kendine yatıştırmak zorunda kalır.

Yakaladık çocuğu diyelim. Anne babanın tavrı ne olmalı?

Bu dönemde anne, babanın ne tavır takındığı çok önemli. Durumu tümüyle görmezden gelmek doğru değil ancak acilen halledilmesi gereken bir konuymuş gibi yaklaşmak da bir o kadar yanlış. Çocuğun merakına saygı göstermek gerekiyor.

Ya herkesin ortasında yapmaya başlarsa?

İşte önemli konuşma burada başlıyor. Çocuk zaten bedenimizle ilgili bazı şeyleri herkesin ortasında yapmadığımızı bilir. Nasıl ki tuvaletini herkesin ortasında yapmıyor, bunu da yapamayacağı kendisine anlatılır. O yüzden de mastürbasyon yapmak istediğinde, onu kendi odasına yönlendirmek uygun olur. Bir süre sonra da çocuğa çekici gelecek bir aktiviteyle, çocuğun dikkati yeniden dışarıya yönlendirilmelidir.

Mastürbasyona ne deniyor halk arasında?

Onun “kuku, pipi” gibi bir karşılığı yok. Küçük çocuklar için, mastürbasyonlarına kendilerinin bir isim bulması istenebilir. Çocuklar bu eylemi, “yastık”, “tavşan”, ıh ıh” gibi kendi sözcükleriyle tanımlayabiliyor.

"KIZLARIN NEDEN PİPİSİ YOK?"

Kız ve oğlan çocukları birbirlerinden farklı olduklarını kaç yaşında fark eder?

Çocuk, çok küçük yaşlarda kendisini “kız” veya “erkek” olarak tanımlayabilir, ancak bu daha çok dış görünüş üzerinden bir tanımlamadır. Yaklaşık 3 yaşından itibaren ise cinsel organlarının farklı olduğunu anlarlar.

Ne düşünürler o zaman?

Birçok kız ve erkek, kızların penislerinin düştüğünü bile düşünebilir. Ve bu noktada ilk cinsel içerikli sorular başlar.

Soruyorum: Kızların neden pipisi yok, babamın neden memesi yok?

İnsanlar dünyaya, genellikle, ya kız ya da erkek olarak gelir. Kızların ve erkeklerin vücutları farklıdır.

Neden?

Meraklı bir 6 yaş hahaha. Çocukların ısrarlı “Neden?” sorularını geçiştirmemek gerekiyor. “Neden?” diye sorduğunda, kızların ve erkeklerin böyle olduğunu ve bunun daha farklı bir nedeni olmadığını, doğanın böyle olduğunu tekrarlamak yeterlidir.

“İleride memelerin büyüyecek” açıklamaları yapılmalı mı?

Hayır. Küçük bir kız çocuğuna, “İleride göğüslerin büyüyecek” ya da bir erkek çocuğuna, “İleride her yerin kıllı olacak” demeye bu dönemde gerek yok.

UTANIYORSANIZ KISA VE NET CEVAP VERİN

Çocuklar cinsellikle ilgili soru sorarken sorularına ahlaki yargı yüklerler mi yoksa doğal olarak mı sorarlar?

Çocuğun sorduğu soru genellikle sadece merak içerir. Cinselliğin ahlak boyutu, kültürel olarak gelir; 5-6 yaşlarındayken oluşmaya başlar. Annenin ve babanın, çocuklarının cinsel içerikli soruları karşısında soğukkanlı kalmayı başarması çok önemli.

Doğal sorularına ahlaki olarak yüklü cevaplar mı vermemiz doğru yoksa onların soruları kadar doğal cevaplar mı?

Çocuk için ayıp yoktur, merak vardır. O soru sorarken, seks, cinsellik ya da cinsel organ “ayıp” değildir. Buna göre cevap verilmesi gerekir.

Ya anne ya da baba çok utanıyorsa ne olacak?

Sordukları sorulara 1-2 cümlelik kısa ve net cevaplar vermek yeterli. Hatta, çocukları cinsellik konusunda bilgilendirmeyi hedefleyen birkaç kitap satın alınıp gereken durumlarda, çocuklara görsel olarak da bilgi vermek gerekli olabilir.

Ebeveyn başaramazsa, çocuğu terslerse…

Soruları cevaplamakta isteksiz, kaygılı ya da çekingen davranırsanız, çocuk başka kaynaklara yönelir. Burada fısıltı gazetesi, internet, çevrede bulunan abi-ablalar devreye girer.

O zaman ne olur?

Bu durumlarda, çocuklar çoğunlukla çok abartılı, sıradan olmayan görüntü ve bilgilerle karşılaşırlar. Cinselliği kafalarında daha uç bir şekilde kurgulayıp terdirgin olabilirler. Artık, cinselliğin doğallığının yerini performans ve bir takım uç imgeler almaya başlar.

"BEN BABAMLA EVLENECEĞİM!"

Ahlak boyutunun kültürel olarak geldiğini söylediniz. Bunu açalım mı?

Çocuk 5 yaşlarındayken artık kendisinin kız ya da erkek olduğunu bilmenin yanında bir de cinsel kimlik oluşturmaya başlar. Bunun için, kendi cinsinden olan ve karşı cinsten olan rol modeli incelemeye alır. Onun nasıl giyindiği, nasıl davrandığı, anne ve babanın birbirine karşı nasıl davrandığı önem kazanır.

Merhaba Freud!

Evet. “Ben büyüyünce annemle/babamla evleneceğim” cümlesi tipiktir. Çocuk, genellikle kendi cinsinden olan ebeveyne karşı hem hayranlık duyar ve onu model almaya çalışır; hem de onunla gizli veya açık rekabete girer.

“Ben babamla evleneceğim”i sağlıklı bir şekilde nasıl aşacağız?

Çocuğun, okul öncesi dönemde içselleştirmesi gereken önemli konulardan biri, anne ve babayla kendisi arasında bir hiyerarşi olduğu ve onlarla eşit olmadığıdır. Baba, eş olarak kızını değil, annesini seçmiştir. Anne de, eş olarak oğlunu değil, babasını seçmiştir. Bu bilgi çocuğa kırıcı, ezici bir şekilde değil; onun da gönlünü alarak, ancak sınırları da net bir şekilde hissettirilerek aktarılmalıdır. Çocuk, ancak bu şekilde kendi akranlarına yönelmeye başlayabilir.

Aşırıya kaçılırsa çocuk kendini dışlanmış hissedebilir mi?

Babanın oğlunu, annenin kızını beğenmesi, ona buna hissettirmesi, çocuğa kadınlığı/erkekliği aktarması çok değerli. Ama çocuğa kendi ailesinden biriyle beraber olamayacağı, kendisinin de ileride çok seveceği, birlikte olmaktan çok keyif alacağı birisiyle tanışacağı aktarılmalı. Bu bilgi doğrultusunda çocuğun yuvadan bir arkadaşıyla evlenmeyi planlamasına da sık rastlanır.

"DOKTORCULUK" DÖNEMİ

“Doktorculuk” oyunları da bu dönemde artıyor, değil mi?

Bu dönemde, gizlice odaya kapanmak, “doktorculuk” oynamak, anne/babayı çıplak yakalamak ya da açık açık bakmak istediğini söylemek sıkça rastlanan durumlardır.

Çünkü merak ediyorlar!

Evet, bu dönemde çocuğun cinsel ilgisi artık genital bölgededir. Medya ve internet üzerinden maruz kalınan görüntüler, abla, abi ve yetişkinlerin konuşmaları… Cinselliğe ait her bilgi çocuk için heyecan vericidir. Gördükleri, merak ettikleri şeyleri birbirlerinin bedenleri üzerinde deneyimlemek isterler.

“Doktorculuk” türevi oyunlara ne tepki verilmeli?

Bu şekilde “yakalandıklarında” meraklarının doğal olduğu anlatılmalı ancak herkesin kendi bedeninin kendine ait olduğu ve çok özel olduğu da mutlaka vurgulanmalı. Sorular artabilir; duydukları bazı kelimelerin anlamını öğrenmek isterler. Onlara merak ettikleri her şeyi size sorabilecekleri güveni vermelisiniz.

EYVAH YAKALANDIK!

Hep çocuk “yakalanacak” değil ya, çocuk anne ve babayı yakaladı. Ne yapmalılar?

Çocuk, anne ve babasının cinselliğine dair bir takım ipuçlarına rastlayabilir. Örneğin, anne-baba sevişirken onları görebilir, ses duyabilir, evde bir prezervatif ya da pornografik bir film bulabilir ya da biri izlerken görebilir. Böyle durumlar, doğal olarak anne-babayı hem kaygılandırır hem de utandırır. Ancak, çocuğun sorularından kaçmak yerine, bu durumu kabullenici davranmak gerekir. Böyle bir durumda “sevişmek”, “seks” gibi sözcükleri kısaca kullanarak, bunun yetişkinlerin birbirlerine sevgilerinin bir ifadesi olduğu belirtilmeli. Sevişmek için bedenlerin ve yaşın büyümesinin gerektiği mutlaka vurgulanmalı.

İlkokulla birlikte cinselliğe ilgi artar mı, azalır mı?

Azalır. Okulla ilgili konular ve arkadaşlık, doğrudan cinsellikle ilgili meraklarını biraz daha arka plana iter. Çocuklar daha çok kendi cinslerinden arkadaşlarla oynamayı tercih ederler.

Ne zaman geri gelir?

4. sınıftan itibaren “ön ergenlik” olarak nitelendiren dönemde dış görünüş yeniden önem kazanır. Özellikle 11-12 yaşından sonra karşı cinsi uzaktan izlemek, yüzeysel flörtler başlar.

GERİSİ ÇOCUĞUNUZA KALMIŞ!

Korunma yolları, hamilelik riski ve hastalıklar konusunda çocuklarla ne zamandan itibaren konuşulmaya başlanmalı?

12-13 yaşından sonra, bir çocuğun cinselliğe bakışı artık bir yetişkinin cinselliğe bakışına benzemeye başlar. Çocuğun yetişkinlikte sergileyeceği cinsellik ergenlikle beraber şekillenir. Bu dönemde, okullarda da cinsellikle ilgili aşamalı eğitimler veriliyor. Çocuklar, artık cinsel organları bilmenin tanımanın ötesinde, fonksiyonlarını, korunma yöntemlerini de yavaş yavaş öğrenmeye başlıyor.

İlk sevgilisi olduğunu söylediğinde…

Çocukluktan gençliğe geçilen dönemde, çocuğun ilk yakın ilişkisi olduğunda, cinsellik konusu bir kez daha gündeme getirilip, cinsel ilişki yoluyla bulaşabilen hastalıklar olduğu, aralarında ölümcül olanların da bulunduğu yumuşakça anlatılmalı. Bunun dışında istenmeyen gebelikler konusunda da bilgilendirilmeli. Genç, ilk cinsel deneyimini, bunun ruhsal sonuçlarını da tartabileceği biriyle yaşamalı.

Anne ve baba bunu nasıl kontrol edecek?

Bunu genç birey kontrol edecek. Ebeveyn sadece tüm bu bilgilendirme/bilinçlendirme boyunca, cinsellikle birlikte sevginin, bu ilişkinin yaşanacağı kişinin özel olması gerektiğini vurgulayacak. Cinselliği sadece heyecan olsun diye yaşamak yerine gerçekten isteyerek ve korunarak yaşamanın değerli olduğunu anlatacak. Gerisi ona kalmış!