Yapay zekanın sağlığımıza yönelik uygulamaları
Kalp krizi vakalarında bir yazılım aracılığıyla arayan kişinin arka plan sesleri dinlenerek olası kalp krizi vakasının tahmin sonuçları veriliyor. Sonuçlar azımsanmayacak kadar başarılı. Kopenhag'da 170 bin çağrıya telefon desteği veren sağlık görevlilerinin, olası bir kalp krizini tanıma oranı yüzde 73 iken söz konusu yazılımın başarısının yüzde 95 oluşu da bunu gösteriyor. Bu, yapay zekanın sadece sağlık alanında değil yaşamın tüm alanlarında ne kadar etkili olmaya başladığının bir örneği...
Yakın gelecekte yaşamımızın büyük kısmında etkili olacak yapay zekâ teknolojileri sağlık alanında da büyük bir değişim yaratacak gibi görünüyor. Yapay zekâ teknolojisi, İnsanı insan yapan bilişsel becerilerin öğretilerek yazılımsal olarak tekrarlanması ve bunun dış etkenlerden bağımsız bir biçimde geliştirmesine olanak sağlanması anlamına geliyor. En basit haliyle ise makinelerin (ya da yazılımların) belirli algoritmalar ile çalışmasının dışında insan gibi düşünebilmesi olarak tanımlanıyor. Bu genel tanımdan hareket eden teknoloji 1950’lerden beri gelişerek yapay zekâ olarak adlandırılan yapıyı üretmeye çalışıyor. Habertürk’ten Ceyda Erenoğlu’nun haberine göre uygulamalı yapay zekâ örnekleri tüketicilere yönelik elektronik cihazların artışı ile daha da göz önünde bulunmaya başladı. Büyük kırılmanın, hayatımıza hızla yerleşen internet ve bununla ortaya çıkan devasa verilerle olduğu belirtiliyor. Peki bu nasıl gerçekleşiyor?
YAPAY ZEKANIN TEMELİ
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Acil Tıp Anabilim Dalı Uzm. Dr. Altuğ Kanbakan, yapay zekada ilk yaklaşımın biçimsel mantık yani sembolizm olduğunu söylüyor ve bunu örneklerle açılayarak, “Eğer sağlıklı bir erişkinin ateşi varsa grip olabilir deniyor. Kanıta dayalı tıp temelli pek çok tanısal algoritmada kullanılan Bayesci yaklaşım ile ‘başvuran bu hastanın ateşi varsa grip olma olasılığı şu ila bu arasındadır’ deniyor. Bu örnek diğer gelişmiş bir yaklaşımla başvuran hastaya benzer geçmiş hastaların kayıtları (ateş, semptomlar, yaş ve diğer faktörler) inceledikten sonra, hastanın grip olma olasılığı şudur şekline dönüşebiliyor"diyor. Bu basit örneklerin yapay zeka uygulamalarının temelinde yer aldıkları ve konuyu anlamaya yakınlaştırdıkları belirtiliyor. Sağlık hizmetleri sunumunda yapılan işlemlerin dijital ortama kaydedilerek toplandığı çağımızda, artan bu sağlık verileri ve gelişen analiz teknikleri yaklaşım değişikliklerine neden oluyor. Yapay zekadaki hızlı yükseliş ile eldeki büyük veri (big data) birleştiğinde karşımıza otomatize olmuş tanısal sistemler, hasta temelli tedavilerin daha kolay biçimde uygulanması ve sınırlı kaynaklar ile maksimum etkinlikte çalışma gibi olanaklar çıktığı belirtiliyor.
KALP KRİZİ RİSK TAHMİNİ YAPAN YAZILIM
Konuyla ilgili verilecek çarpıcı örnekler var. Örneğin “Corti” adlı bir yazılım, sağlık görevlileri arandığı sırada arayanı ve arka plan seslerini dinleyerek olası bir kalp krizi vakasını tahmin etmeye çalışıyor. Sonuçların azımsanmayacak kadar başarılı olduğu belirtiliyor. Kopenhag’da 170 bin çağrıya telefon desteği veren sağlık görevlilerinin, olası bir kalp krizini tanıma oranı yüzde 73 iken bu yazılımın başarısının yüzde 95 oluşu da bunu gösteriyor. Bu yazılımsal desteğin önümüzdeki yıllarda diğer Avrupa ülkelerinde de kullanılması planlanıyor.
KRONİK BÖBREK HASTALARINA İYİ HABER
Diğer örnek ise acil hekimlerini ilgilendiriyor. Yaşamı tehdit eden sorunlar arasında olan ‘hiperkalemi’ tanısını, kan almadan evdeyken dahi tespit edebilecek bir sistem hayata geçiyor. “KardiaMobile” isimli sistem bir aparat ile telefon ve tablet gibi cihazlarla çalışıyor. Kullanılan yapay zekâ ile her yerde EKG çekebilen bu cihazın aynı zamanda oldukça hassas bir monitör olduğu belirtiliyor. Kan potasyum seviyesinin değişimi ile meydana gelen kalp ritim bozukluklarını hızlı ve etkili saptaması nedeniyle bu yazılımın Amerika’da ilaç ve tıbbi cihazlar için onay kurumu olan FDA tarafından hızlı bir şekilde onay alarak "tıbbi cihaz" kategorisinde satışa sunulduğuna dikkat çekiliyor. Bu, özellikle kronik böbrek yetersizliği hastalarında hayati öneme sahip potasyum düzeyinin yakın takibi için büyük bir gelişme olarak tanımlanıyor.
SAĞLIK HİZMETİ ALAMAYANLARA MÜJDE
Birinci basamak sağlık hizmetleri, toplum sağlığı açısından hastalıklar henüz ortada yokken önleyici araç ve uygulamalar için en önemli basamak. Amerika gibi sağlık hizmetinin tamamen özelleştirilmiş olduğu ülkelerde toplumun büyük bölümü doktora başvuramıyor. Ülkemiz özelinde durum farklı olsa da, kolay tanı alınacak bazı sorunlar için sağlık hizmeti alamayan ya da doğru alana başvuramayanlar var. “Babylon Health” ise tam olarak bu boşluğu doldurmayı hedefliyor. Bir hekimin görüşünü yansıtmasa da bu yazılımın sorduğu sorulara vereceğiniz yanıtlar ile kullanıcının olası tanı ve şikayetleri için yapılabilecekler gösteriliyor.
YAKIN GELECEKTE BÜYÜK DEĞİŞİMLER BEKLENİYOR
Bu uygulamalar ve temel alınan veriler henüz sadece belirli bölge ya da grupları kapsadığı için tüm dünyanın bu sistemleri aynı etkinlikte kullanabilmesi mümkün görülmüyor. Özellikle hastaneler özelinde düşünüldüğünde elektronik kayıt sistemlerinin ortak bir yapıda olmaması sorunu oldukça zorlaştırıyor. Ancak artan yapay zekâ modellemeleri, uygulamaları ve gelişen elektronik kayıt sistemleri ile yakın zamanda sağlık alanında büyük değişimler yaşanacağına kesin gözüyle bakılıyor.
