“Yüzde 30 yağmur” ne demek? Çoğumuzun yanlış bildiği hava tahmini gerçeği
Gün içinde yanınıza şemsiye alıp almama kararınız, çoğu zaman yanlış yorumlanan bir yüzdeye dayanıyor olabilir. İşte yağış olasılığının arkasındaki gerçek matematik…
Yüzde 40’lık bir yağmur ihtimali, bazen tüm şehir için risk anlamına gelebilir. Aynı oranla ifade edilen farklı senaryolar, hava tahminlerinin neden çoğu zaman yanlış anlaşıldığını açıkça ortaya koyuyor.
YAĞIŞ OLASILIĞI NEDİR?
Günlük yaşamımızı planlarken yerel hava durumu tahminleri önemli bir rehberdir. Fakat örneğin “yağmur yağacak mı?” diye bakarken, hava raporlarında genellikle “evet” ya da “hayır” ifadesi görmeyiz. Bunun yerine, yağış olasılığı çoğunlukla yüzde cinsinden verilir. Peki bu yüzde tam olarak neyi ifade eder?
Meteorolojide yağmur veya kar ihtimaline Yağış Olasılığı (POP) denir. ABD Ulusal Hava Durumu Servisi’ne göre bu oran, belirli bir noktada en az 0,01 inç (yaklaşık 0,25 mm) yağış düşme olasılığını gösterir. Örneğin, “Salı günü Atlanta’da %30 yağış ihtimali” demek, o gün Atlanta’da bu miktarda yağışın görülme olasılığının %30 olduğu anlamına gelir.
Bu oran günün %30’unda yağmur yağacağı, kentin %30’unun yağış göreceği ya da yağmurun şiddeti hakkında bir bilgi vermez. Yalnızca o süre içinde yağış gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine dair olasılıktır.
YANLIŞ ANLAŞILAN YÜZDELER
Birçok kişi cep telefonundaki hava durumu uygulamasında “%30 yağmur” ifadesini görünce, bu zaman aralığı içinde bir ara yağmur yağma ihtimali olduğunu düşünür. Buradan yola çıkarak, “%30 yağarsa, demek ki %70 yağmaz” sonucuna varır. Bu her ne kadar sezgisel görünse de, teknik tanım biraz daha farklıdır.
2015 yılında The Washington Post’un yaptığı bir ankette, katılımcıların çoğu “%30 yağmur ihtimali”ni bölgenin %30’unun yağmur alacağı şeklinde yorumlamıştır. Oysa bu doğru değildir.
Yağış olasılığı, benzer hava koşullarının yaşandığı geçmiş günlerden elde edilen verilere dayanır: Geçmişte benzer durumlarda yağış görülen günlerin oranı yaklaşık %30 ise, meteorolog da o gün için %30 yağış ihtimali verir.
YAĞIŞ OLASILIĞININ HESAPLANMASI: KAPSAM × GÜVEN
Meteorologlar bu oranı çoğu zaman şu basit formülle açıklar:
Yağış Olasılığı = Kapsam × Kendine Güven
Kapsam: Yağışın etkileyebileceği alanın tahmini oranı
Kendine Güven: Bu tahmin yapılırken meteoroloğun duyduğu güven
Örneğin bir meteorolog, İstanbul’un %50’sinde yağış olacağına %100 emin ise, yağış olasılığı %50 olarak verilir:
1,00 × 0,50 = 0,50 → %50 yağış ihtimali
Eğer aynı meteorolog yağmurun kentin yarısına düşeceğinden %80 emin ise bu kez hesaplama:
0,80 × 0,50 = 0,40 → %40 yağış ihtimali
Bu, sabit bir noktada duran bir kişi için yağmurun o noktaya düşme olasılığıdır. Ancak şehir içinde dolaşıyorsanız, yağmura yakalanma ihtimaliniz doğal olarak artar.
AYNI YÜZDE, FARKLI SENARYOLAR
Diyelim ki yarın için %30 yağış olasılığı verildi. Bu yüzde farklı durumları temsil edebilir:
Tahminci yağmurun yağacağına %90 güveniyor, ancak yağmurun sadece kentin üçte birini etkilemesini bekliyor.
Tüm kentin yağış alacağına dair güven %30.
Yağış getirme potansiyeli yüksek bir hava sistemi var ancak sistemin gerçekten yağış bırakma ihtimali %30.
Benzer şekilde %40 yağış ihtimali şu senaryoların hepsiyle uyumlu olabilir:
Bölgenin %40’ında yağmur yağacağına tam güven (%100)
Bölgenin %50’sinde yağmur bekleniyor, bu tahmine güven %80
Tüm bölgenin yağış alması ihtimaline güven %40
Bölgenin %80’i için yağış olasılığı var, güven %50
Görüldüğü gibi aynı yüzde, farklı “kapsam” ve “güven” kombinasyonlarını ifade edebilir.
DÜŞÜK VE YÜKSEK YAĞIŞ OLASILIKLARINI YORUMLAMAK
Genellikle %30–%40 gibi düşük oranlar, yağmurun muhtemelen yağmayacağı, ancak yine de ihtimalin tamamen göz ardı edilemeyeceği anlamına gelir. Uzun süre dışarıda kalacaksanız bir şemsiye almak akıllıca olabilir.
Çizelgeye dikkat edildiğinde, yağış ihtimalinin %70’in üzerine çıkması için tahmin edilen kapsamın veya güvenin %70’ten fazla olması gerektiği görülür. Bu da iki şeyden biri demektir:
Ya yağış geniş bir alanı etkileyecektir,
Ya da meteorolog tahmininden yüksek derecede emindir.
Her iki durumda da yağış ihtimali ciddidir ve şemsiyesiz dışarı çıkmak risklidir.
Görsel Kaynak: shutterstock
