Milyarlarca km'lik uzaklıklardan müthiş etkileşim: Kuantum dolaşıklığı
Parçalanmış parçacıkları milyarlarca kilometreye kadar ayırırsanız bile, bir parçacıktaki değişim diğerinde de bir değişime yol açacaktır. Bu ifadeler kuantum dolaşıklığı tarif ediyor. Uzay zamanla ilgili bu tespitler belki günümüzde değil ama gelecekte günlük hayatımızda bile birçok şeyi değiştirebilir. Bilim dünyasını heyecanlandıran kuantum dolaşıklığı ile ilgili merak edilen soruları Sabancı Üniversitesi'nden Prof.Dr.Zafer Gedik, Habertürk için yanıtladı...
ABONE OL
2022 Nobel Fizik Ödülü, kuantum mekaniği alanındaki çığır açıcı çalışmaları nedeniyle Fransız bilim insanı Alain Aspect, Amerikalı bilim insanı John Clauser ve Avusturyalı bilim insanı Anton Zeilinger'e verildi. Üç bilim insanının çalışmalarının, yeni nesil bilgisayarlar ve daha güçlü telekomünikasyon sistemleri geliştirilmesinin önünü açacağı ifade edildi.
Üç bilim insanı, birbirinden ayrıldığında bile tek bir parçacık gibi davranan iki atom altı parçacığın kuantum dolanıklığı olarak bilinen durumlarını kullanarak geleceğe ışık tutacak deneyler yaptı.
Peki tam olarak nedir bu kuantum dolaşıklık? Sabancı Üniversitesi öğretim görevlisi Prof. Dr. Zafer Gedik, Habertürk için yanıtladı;
1- Kuantum dolaşıklık tam olarak nedir? Bizlere en basit haliyle aktarabilir misiniz?
Dolaşıklık, iki ya da daha fazla kısımdan oluşan sistemlerde gözlediğimiz bir kuantum olayı. Örneğin, iki parçacıktan birine ait fiziksel bir büyüklüğü ölçtüğümüzde, ışık hızıyla gitsek bile deney süresince ulaşılamayacak kadar uzaktaki diğer parçacığa ait fiziksel büyüklüğü de öğreniyoruz. İkinci parçacığın yanına gitmeden, orada yapılan ölçümün sonucunu öğrenmeye ihtiyaç duymadan hatta o ölçüm hiç yapılmamış olsa bile yapıldığında ne çıkacağını o andan itibaren biliyoruz. Bu davranışa dolaşıklık deme sebebimiz, bir ipin ya da yün yumağının dolaşmasına, düğümler oluşturmasına benzemesinden kaynaklanıyor. Çözmek için parçacıkları bir anlamda bir araya getirmemiz ya da ipi kesmemiz gerekiyor. Ölçüm yapmak bir anlamda ipi kesmeye karşılık geliyor.