EYT'de askerlik borçlanması: Askerlik borçlanmasıyla EYT'li olunur mu?
EYT'de askerlik borlanması son dakika... Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Beştepe zirvesinde yaptığı açıklamalar sonrasında EYT'de yaş şartı kesinlik kazanırken borçlanma tartışması gündeme geldi. EYT ile askerlik borçlanması hakkında merak edilenleri haberimizde derledik. İşte detaylar...
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son dakika açıklamaları ile gündeme gelen EYT düzenlemesinin detayları açıklandı. Açıklamalar sonrasında yaş şartının yanı sıra borçlanma konusu da gündeme geldi. Peki, askerlik borçlanması emekli maaşını yükseltir mi ve askerlik borçlanmasıyla EYT'li olunur mu? İşte Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın yazısı ile konuyla ilgili merak edilen sorular ve yanıtları..
BORÇLANMA EYT’DEN YARARLANMAK İÇİN SİGORTA GİRİŞİNİ ÖNE ÇEKER Mİ?
Bakan Bilgin'e atfen gündeme gelen, askerlik, doğum borçlanması veya yıpranma hakkı ile sigorta başlangıcının 8 Eylül 1999 öncesine çekilemeyeceğine ilişkin haberler kafaları karıştırdı. Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 66. maddesinde, "Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için (5510 Sayılı) Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b), (d), (e), (h) ve (j) bentlerine göre borçlandırılması hâlinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür" deniliyor. Yönetmeliğin atıf yaptığı kanun maddesindeki bentler şöyle:
“b) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreleri,
d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
j) Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.”
Sigortalı çalışmaya başlamadan öncesine ait yukarıda sayılan süreler için borçlanma yapıldığında, sigorta başlangıç tarihi borçlanma yapılan gün kadar geriye çekiliyor. Halen uygulama bu şekilde.
Doğum borçlanması ise normalde sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılıyor. Bununla birlikte staj sigortası bulunan kadınlar, bu tarihten sonra doğan çocukları için de borçlanabiliyorlar.
2013/11 Sayılı Sigortalılık İşlemleri Genelgesinde, “Sigortalılığı ilk defa kısa vade sigorta kollarına tabi prim bildirilerek başlayan kadın sigortalıların bu tarihten sonra doğum borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıç tarihi uzun vade primi bildirilen tarihten geriye doğru gidilerek tespit edilecektir” denilmektedir. Burada kısa vade sigorta kollarından kastedilen staj sigortasıdır. Genelgede yer alan, tam da EYT’lileri ilgilendiren örnek ise şöyle:
"Örnek 8: 3/4/1996 tarihinde 506 sayılı Kanun kapsamında stajyer olarak çalışması nedeniyle tescil edilmiş ve adına kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olan sigortalı 12/12/1997 tarihinde yapmış olduğu doğum nedeniyle Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi statüsünde borçlanma yapabilecektir. Bu sigortalının 18/1/2000 tarihinde ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başladığı varsayıldığında sigortalılık süresi başlangıcı 18/1/2000 tarihinden geriye doğru borçlanılan süre kadar gidilerek tespit edilecektir."
Söz konusu örnekteki kadın iki yıllık doğum borçlanması yaptığında 18 Ocak 2000 olan sigorta başlangıcı 18 Ocak 1998 tarihine çekilecektir.
Yürürlükteki mevzuata göre, sigortalı çalışmaya başlamadan önceki söz konusu süreler için borçlanma yapıldığında, sigorta başlangıcı borçlanma yapılan süre kadar geri çekiliyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in açıklaması, EYT kanunu çıkartılırken, bu hakkı geçersiz kılacak yeni bir düzenlemeye mi işaret ettiği sorusuna yol açtı. Ancak, böyle bir düzenleme yapılırsa büyük bir karga ve hak ihlali ortaya çıkacak. Muhtemelen yapılan düzenleme Anayasa Mahkemesi’nden dönecektir.
ASKERLİK BORÇLANMASI EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRIR MI?
Borçlanmaların emekli aylığına etkisi kişiden kişiye değişiyor. Kimilerinde emekli aylığını artırabiliyor, kimilerinde ise azaltıcı etkisi olabiliyor. O nedenle sadece emekli aylığını artırma amacıyla askerlik veya doğum borçlanması yapanlar zararlı çıkabilir. Askerlik, doğum veya diğer borçlanmalar eksik prim günlerini tamamlamak gerektiğinde ya da emeklilik yaşını öne çekme imkânı sağladığında anlamlıdır. Askerlik süresinin tamamı için 540 gün borçlanma yapıldığında tabandan prim ödendiğinde dahi bugün için 37 bin lira ödeme yapılması gerekecek. İki çocuk için dört yıllık doğum borçlanması en düşük primden yapıldığında 100 bin lira ödenir.
Bu borçlanma sonucunda emekli aylığında elde edilecek olası bir artış yatırılan borçlanma tutarına değmeyecektir.
