Boğmaca nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri nelerdir? Tedavisi nasıl yapılır?
Özellikle çocuk ve yaşlılarda görülen, bakterilerin neden olduğu bir hastalık olan boğmaca, oldukça bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Tedavi edilmezse ölüme sebebiyet verebilir. Peki boğmaca nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri nelerdir? Boğmaca tedavisi nasıl yapılır?
Boğmaca oldukça hızlı gelişen bir hastalıktır. Yenidoğan ve 10-15 arasındaki yaş grubunu daha çok etkiler. Peki boğmaca nedir? Nasıl bulaşır? Belirtileri nelerdir? Nasıl tedavi edilir?
BOĞMACA NEDİR?
Boğmaca, Bordetella pertussis bakterisinin bakterisinin yol açtığı çok bulaşıcı bir enfeksiyondur. Sonbahar aylarında daha sık görülür. Bebeklerde ölüme veya kalıcı sakatlığa neden olabilir. Hastalık üç dönemde gelişir.
NASIL BULAŞIR?
Enfekte bir kişi öksürdüğünde ya da hapşırdığında, mikrop yüklü küçük damlacıklar havaya püskürtülür ve yakınlarda olan birinin bu damlacıkları soluması sonucunda hava yollarına ulaşarak hastalığa yol açar. Hasta ile yakın mesafeden konuşmak ya da öpüşme gibi yakın temas kurmak da bulaşmaya neden olabilir.Bulaşıcılığın en fazla olduğu dönem ilk 3 haftadır.
BOĞMACA BELİRTİLERİ
Boğmacanın temel komplikasyonları solunum durması, orta kulak iltihabı, zatürre gibi ikincil enfeksiyonlar ve güçlü öksürmeye bağlı sekellerdir. Yoğun bakım ve yapay solunum ihtiyacı genellikle 3 aydan küçük bebeklerde sınırlıdır. Bakterilerin neden olduğu zatürre ve ani solunum yetmezliği her yaşta ölümün genel sebebidir.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Boğmaca bakterisi hastalığın göstergeleri ortaya çıkmadan 1-2 hafta kadar önceden aşı ile korunmayan veya daha önce hastalığı geçirmiş ancak 10 – 12 yıldan daha uzun süre geçmiş olan kişilere bulaşır. Bu kişiler boğmaca ile karşılaştıklarında yaklaşık olarak %65 oranında hastalanırlar. Eğer boğmacayı bulaştıran kişi ile aynı evde yaşanıyor ise bu hastalığı alma riski %85 - %90’a kadar çıkar. Bu açıdan bakıldığında aşı ile korunmayan herkes risk altındadır. Ancak, hastalık alındığında, özellikle küçük bebekler, 1 yaşından küçük olanlar için ölüm riski daha yüksektir. Bu risk bebeklerin ayları küçüldükçe daha da artar. 6 aydan küçüklerde risk daha büyüklere göre yüksek iken 2 aydan küçüklerde ise en yüksektir. Eğer bebekler prematüre ise çok daha yüksek risk olduğu belirtilmelidir.
BOĞMACA BEBEKLER İÇİN DAHA TEHLİKELİ
Boğmaca en çok yaşamın ilk altı ayında, özellikle prematüre ve aşılanmamış bebeklerde ağır seyreder. Hastaneye yatış gerektiren öksürük ve zatürreye neden olur. Boğmaca, küçük bebeklerde, nefes almada güçlük veya solunum tutmasına yol açarak ani ve beklenmeyen ölümlere sebep olabilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde, kaybedilen vakaların %90 ila %95’i yaşamının ilk aylarında olan bebeklerdir.Bebeklerde aşağıdaki durumların oluşmasıyla ilgili artmış bir risk vardır;
Daha büyük çocuklar ve yetişkinler burun kanaması, kaburgalarda hasar veya fıtık gibi tekrarlayan şiddetli öksürükten kaynaklanan problemlerle karşılaşsalar da, bebeklere göre daha az etkilenme eğilimindedir.
BOĞMACA YETİŞKİNLERDE NASIL SEYREDER?
BOĞMACA TEDAVİSİ
Boğmaca tedaviside hastanın yaşı ve enfeksiyonun ne kadar süredir devam ettiği belirleyicidir. 6 aydan küçük bebekler, hastalığın tedavisinde genellikle hastaneye yatırılır. Enfeksiyonun ilk 3 haftasında olduğu tespit edilen kişilere ise genellikle evinde kullanabilecekleri ilaçlar reçete edilir. Reçete edilen bu antibiyotikler (azithromycin, erythromycin, clarithromycin) hastalığın diğer kişilere bulaşmasını da önler. Hastalığın ilk 3 haftalık evresini geride bırakan kişilerin ise özel bir tedaviye ihtiyaçları yoktur. Çünkü bu kişilerin hastalığı başkalarına geçirme riski yoktur.
Bu süreçte hastanın doktor reçete etmediği takdirde öksürük ilaçları almaktan kaçınması gerekir çünkü bu ilaçlar, hastalığı tedavi etmeye yardımcı olmadığı gibi çocukların kullanımına da pek uygun değildir. Ağır hastaların hastaneye yatırılması gerekir. Hastanede hastaya oksijen ve intravenöz verilmesiyle hastalık tedavi edilebilir. Hastanın iyileşmesi için evde bol bol dinlenmesi, sık sık sıvı tüketmesi, ateşini düşürmek amacıyla ibuprofren ya da parasetamol içerikli ilaçlar kullanması gerekebilir.
BOĞMACADAN KORUNMA YOLLARI
Boğmacayı önlemenin en iyi yolu aşılanmadır. Ayrıca bebekler ve boğmaca komplikasyonları açısından riskli diğer kişiler de hastadan uzak tutulmalıdır.
Boğmaca aşısı üç farklı şekilde uygulanır:
Boğmaca aşısı, Sağlık Bakanlığının aşı takvimine göre 2. ay, 4. ay, 6. ay, 18. ayda beşli karma aşı şeklinde ve ilköğretim 1. sınıfta dörtlü karma aşı şeklinde olmak üzere toplam 5 kez uygulanır.
BOĞMACA İÇİN BAZI DOĞAL TEDAVİ YÖNTEMLERİ
