Çin ve Türkiye karşılıklı yatırımlarla zenginleşiyor

Çin'in 2013 yılında başlattığı Kuşak ve Yol Girişimi'nin kalbinde yer alan Türkiye, bu sayede Çinli şirketlerinden her geçen yıl daha fazla yatırım alıyor. Bunun yanında Türk şirketleri de son dönemde artan bir şekilde Çin pazarındaki varlıklarını artırıyor.2005-2018 arasında Çinli şirketlerin Türkiye’deki yatırımı 15 milyar dolara yakın bir seviyeye ulaştı. Son 5 yılda Çin'in Türkiye yatırımlarında yüzde 120'lik artış yaşandı. Bu süreçte Türkiye'de faaliyet gösteren Çin merkezli şirket sayısı 1000'i aştı. Çin hükümeti 2021 yılına kadar Türkiye'ye yatırımları 2 katına çıkarmayı hedeflediğini açıkladı. Çinli şirketlerin gerçekleştirdiği doğrudan yatırımların yanında Çinli finans kuruluşları da Türkiye'deki altyapı ve enerji alanlarına finansman sağlıyor.

'Enerjinin İpek Yolu' olarak tabir edilen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) enerji alanında en göze çarpan proje oldu. Kuşak ve Yol’a sonradan dahil edilen boru hattına Türkiye’nin de kurucuları arasında yer aldığı Asya Altyapı Yatırım Bankası (AAYB) aracılığıyla finansal destek sağlandı. Hazar Bölgesi’ndeki zengin doğal gaz kaynaklarının Avrupa pazarına taşınması amacıyla geliştirilen Güney Gaz Koridoru’nun Türkiye ayağını oluşturan TANAP’a AAYB tarafından 600 milyon dolarlık kredi tahsis edilerek Türkiye’yi enerji ticaret merkezi olma hedefine bir adım daha yaklaştıracak olan projenin hayata geçirilmesine katkı verdi.

MANİSA'DA RÜZGÂR SANTRALI

Halihazırda Çin’in Türkiye’de 2008’den bu yana–kömür yakıtlı termik santral ağırlıklı– elektrik üretimi, dağıtımı ve teknoloji paylaşımı alanlarında yaklaşık 7 milyar dolarlık yatırımı bulunuyor. Bu yatırımların bir bölümü ulusal firmaların ağırlıkta olduğu Çinli firmaların doğrudan Türkiye pazarına katılması bir kısmı da Türk şirketleriyle kurulan ortaklıklar aracılığıyla gerçekleştirildi. Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki yatırımlarına ek olarak Çin’in son yıllarda Türkiye’deki girişimlerine 2018’de Çin Devlet Kalkınma ve Yatırım Kurumu (SDIC), Smart Growth Holding ve müteahhitlik şirketi PowerChina’nın Aydın ve Manisa’da yer alması planlanan 226 milyon dolar değerinde 170 megavat kapasiteli rüzgar enerji santrali projesi örnek gösterilebilir.

ADANA'YA 1.7 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

Çin’in Türkiye’ye doğrudan yatırım yaptığı en büyük proje olarak belirtilen Hunutlu Termik Santralı, 1.7 milyar dolarlık yatırımıyla dikkat çekiyor. Shanghai Electric Power Company tarafından gerçekleştirilen proje, Kuşak Yol Girişimi’nin Türkiye ayağı olan 'Orta Koridor' hattını birleştiren bir amiral gemi olarak ön plana çıkıyor.

23 Eylül’de temeli atılan ve 2021’de tamamlanması hedeflenen proje, her yıl 9 milyar kilowatt enerji üreteceği belirtiliyor. Bu rakamın da Türkiye’deki tüm elektrik kaynaklarının yüzde 3’ünü oluşturacağı ifade edildi.

DÜNYANIN EN BÜYÜK BANKASI GELDİ

Artan yatırımların ve yakınlaşan ilişkilerin etkisiyle toplam varlıkları bakımından dünyanın en büyük bankası olan Çinli Industrial and Commercial Bank of China (ICBC) 2015 yılında Tekstilbank'ın yüzde 75.5'ini 669 milyon liraya satın alarak Türkiye pazarına girdi.

'BİRBİRİNİ TAMAMLAYAN İKİ ÜLKE'

Satın almadan sonra ICBC'den yapılan açıklamada "Gelişmekte olan ülkeler arasında önemli bir konuma sahip olan Çin ve Türkiye, hem finansal hem teknik hem piyasa anlamında birbirini tamamlayabilen iki ülke olarak, yeni strateji ve işbirliği çerçevesinde ekonomi ve ticari iş birliği anlamında önemli bir noktaya geldi. Yeni İpek Yolu Ekonomik Kuşağı yeniden canlandırılması, Türkiye’nin Asya Altyapı Yatırım Bankası’nın kurucu üyesi olması, Çin ve Türkiye arasında ileriye dönük olarak yapılacak olan altyapı anlaşmalarının temelini attı" ifadeleri kullanıldı. Bu açıklama Kuşak ve Yol projesine dahil olmanın Türkiye'nin lojistik bir merkez haline gelmesinin yanında doğrudan yatırım almasını sağladığının kanıtı oldu.

KREDİLERDE ARTIŞ YAŞANIYOR

Çinli finans kuruluşlarının Türkiye’ye sağladığı krediler de artış yaşanıyor. Bu yıl Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB), Çin Kalkınma Bankası’ndan (China Development Bank) 200 milyon dolar kredi aldı. TSKB yapılan açıklamada, bankanın, Çin Kalkınma Bankası'ndan (CDB) Hazine ve Maliye Bakanlığı garantisi ile temin ettiği, Türkiye genelinde yer alan üretim, sanayi, KOBİ, enerji, altyapı, sağlık ve eğitim projelerinin finansmanında kullandırılacak, 200 milyon dolar tutarındaki kredi sözleşmesinin imzalandığı bildirildi.

ÇİN'DEN SONRA EN BÜYÜK AR-GE MERKEZİ TÜRKİYE'DE

Tabii Çinli büyük şirketlerin Türkiye'ye yatırımları bankacılıkla sınırlı değil. Son dönemlerdeki hızlı büyümesiyle ABD'nin hedef tahtasına oturan telekomünikasyon devi Huawei 2002 yılında Ankara ve İstanbul’daki iki ofisiyle Türkiye'de faaliyete geçti. Firma bugün yüzde 85’ten fazlası Türk olmak üzere toplamda 1.500 kişiyi istihdam ediyor. 2009 yılında Huawei İstanbul ofisinde açılan Ar-Ge Merkezi, kurulduğu günden itibaren 120 milyon dolardan fazla yatırımla, Huawei Ar-Ge merkezleri arasında Çin’den sonra ikinci en büyük Ar-Ge merkezi haline geldi. Yıllık toplam gelirinin yüzde 14’ünü Ar-Ge’ye ayıran Huawei, Türkiye’deki Ar-Ge merkezi için her yıl 20 milyon dolar ek yatırım gerçekleştiriyor.

HAVADA DİMES İÇECEKLER

Gelişen ilişkilerin bir meyvesi olarak geçtiğimiz haftalarda, Türkiye'nin en büyük meyve suyu üreticilerinden Dimes, Çin’in önde gelen havayolu şirketi China Eastern Airlines (CEA) ile işbirliğine gitti. Yapılan anlaşma kapsamında, China Eastern Airways, First Class ve Business Class yolcularına gerçekleştirdiği ikramlarda Dimes ürünlerine yer verecek.Yılda 130 milyon yolcu ağırlayan China Eastern Airlines, dünyanın en büyük 7 havayolu arasında yer alıyor.

Dimes Genel Müdürü Ozan Diren, işbirliği anlaşmasını Çin’in Şanghay kentinde imzaladı. T.C. Dışişleri Bakanlığı Şanghay Başkonsolosu Sabri Tunç Angılı’nın katılımı ile düzenlenen imza törenine, China Eastern Airlines (CEA) Genel Müdürü Li Yang Ming ve Genel Müdür Yardımcısı Tian Niu Wen ile Dimes Satış Direktörü Selim Can Devrim de katıldı.

"İŞBİRLİĞİMİZ ÜLKE EKONOMİSİ AÇISINDAN DA ÖNEMLİ"

Dimes Genel Müdürü Ozan Diren, Çin devlet televizyonu CCTV’ye bu işbirliğiyle ilgili özel bir röportaj verdi. China Eastern Airlines’ın, iç hatlardaki yaygın erişiminin yanı sıra, uluslararası hatlardaki güçlü büyümesi, modern uçak filosu ve nitelikli hizmetleriyle dünya çapında saygı uyandırdığını ifade eden Ozan Diren, “Dimes ürünlerimizle, dünya havacılığının önde gelen markalarından birinin misafirlerine sunduğu uçuş deneyiminin bir parçası olacağız. Ülkemizin bereketli topraklarının ve tarım üreticilerinin emeğinin meyvesini, katma değerli ürünlere dönüştürmekten kastımız tam olarak budur. İşbirliğimiz, Dimes için olduğu kadar ülkemiz ekonomisi açısından da büyük ve önemli bir adım olma özelliği taşıyor” dedi.

BÜYÜK ARAŞTIRMALAR SONUCU SEÇTİ

CCTV özel röportajında, Ozan Diren’e eşlik eden China Eastern Air Holding Yönetim Kurulu Başkanı ve Parti Liderlik Grubu Sekreteri Liu Shaoyong ise müşterilerine en iyisini en kalitesini en uygun şekilde sunmak için büyük araştırmalar sonucu Türkiye’yi ve Dimes' seçtiklerini ifade etti.

ALİBABA'DAN ATILIM

Bunun yanında Çinli e-ticaret devi Alibaba’nın şirketlerinden ödeme platformu Alipay, mayıs ayında Türkiye’de faaliyetlerine başladı. Türk şirketi ininal ile Alipay’in işbirliği sayesinde Çinli ziyaretçiler Türkiye’deki işletmelerde Alipay’i kullanabilecek. İş birliği ilk olarak, Türkiye’yi ziyaret eden Çinli turistlerin yüzde 85’inden fazlasına hizmet veren ve turizm şirketi Dorak Holding’in ilgili tesislerinde geçerli olacak. Bu hizmet kapsamında Alipay ile ödemeyi kabul eden kuruluşlar arasında; Kapadokya’daki balon işletmeleri, mağazalar, oteller ve restoranlar yer alıyor. Ayrıca Aliexpress de mayıs ayında Türkiye operasyonuna başladı şu anda 100 Türk şirketi Alibaba'da mağaza açmış durumda.

NETAŞ'IN YÜZDE 48'İNİ ALDI

Çin’in Türkiye’ye yaptığı önemli yatırımlar arasında Çin devlet şirketlerinin 720 milyon dolarlık yatırımıyla Ankara- İstanbul yüksek hızlı demir yolunun önemli bir kısmının tamamlaması, Çin’in kamuya ait lojistik şirketlerinin Türkiye’nin üçüncü büyük konteyner terminali olan Kumport Limanı’nın yüzde 65 hissesini 940 milyon dolar karşılığında satın alması ve Çinli telekomünikasyon firması ZTE’nin 102 milyon dolar karşılığında NETAŞ’ın yüzde 48 hissesini bünyesine katması yer alıyor.

KARŞILIKLI UÇUŞLAR ARTIYOR

Büyük bir Çinli havayolunun bir Türk markası olan Dimes'i tercih etmesi sektör ve ülke ekonomisi için büyük önem arz ederken iş ilişkilerinin artmasıyla doğan ihtiyaç sonu iki ülke arasındaki uçuşlarda daha sık hale geldi. Türk Hava Yolları (THY), hâlihazırda Pekin, Guanco ve Şanhay noktalarına haftada 7, Hong Kong'a ise haftada 6 yolcu seferi düzenliyordu. 7 Kasım'da bunların üzerine Xian şehrine de sene sonuna kadar uçuş başlatacağını duyurdu.

Çinli Sichuan Havayolları ise 30 Nisan'da Chengdu-İstanbul seferlerini başlattı. Aralık 2018’de Pekin-İstanbul seferlerine başlayan China Southern, 29 Mayıs 2019 tarihi itibarıyla Wuhan-İstanbul seferlerini de düzenliyor.