Çin vatandaşlarına ‘sosyal skor’ uygulayacak

Bir devletin, halkının her adımını dijital olarak takip edip, bireylerin aldığı kararları genel ahlak ve düzene uyup uymadığına göre değerlendirip vatandaşlarına kişisel ‘kredi notu’ vermeye başlayacağını söylersek ne dersiniz? ‘Günaydın, bunu zaten yıllardır pek çok ülke yapıyor’ diyebilirsiniz ve bunda da yerden göğe kadar haklı olursunuz. Ancak bugüne kadar dünyanın farklı ülkelerinde gerek sosyal medya ve gerekse insanların gerçek dünyadaki faaliyetlerinden toplanan bilgilerle çoğunlukla gayri resmi olarak yapılan bu tür takipler artık resmi olarak yapılmaya başlanıyor. Gazete Habertürk'ten Mahmut Sancak'ın haberine göre 2010 yılından beri konu üzerinde çalışan Çin, 2020’den itibaren ülke çapında vatandaşlarına ‘kişisel kredi notu’ vermeye başlayacak.

DÖRT KADEMELİ SINIFLANDIRMA

Mobil cihazlara yüklenecek bir uygulama ile vatandaşlarla iletişime geçecek olan sistem son yedi yıldır Çin’in Jiangu bölgesinde pilot proje olarak test ediliyor. Bazı düzeltme ve eklemelerle zenginleştirilen sistemin 2-3 yıla kadar ülke genelinde kullanılacak seviyeye geleceği belirtiliyor. Buna göre tamamlandığında ‘Sosyal skor’ olarak adlandırılması beklenen sistem, insanları, hem sanal dünya hem de gerçek hayattaki yaşantılarını takibe alarak davranışlarının yasal ve ahlaki normlara uygunluğuna göre puanlandıracak. Bu puanlar ise A, B, C ve D olarak dört farklı kademede derecelendirilecek. A, 1050 puan ve üzerinde notu olan dürüst ve örnek insanlardan oluşacak. D kategorisini ise notu 599 puandan düşük, diğer bir ifadeyle ahlaksız ve güvenilmez insanlar oluşturacak. Puanlama ise başta sosyal medya olmak üzere kullanıcıların sanal dünyadaki paylaşımlarından yola çıkılarak yapılacak. İnternet ortamında yalan beyanda bulunmak, uygunsuz açıklama ve fotoğraf paylaşımı gibi davranışların her biri 50 puana kadar kesinti anlamına gelecek.

KARARI YAZILIMLAR VERECEK

Ancak yeni sosyal skor sistemiyle gerçek hayat da incelenecek. Yaya olarak karşıdan karşıya geçerken yaya geçidinden mi geçildi yoksa araçların arasına mı dalındı? Faturalar zamanında ödendi mi? Günde kaç saat bilgisayar oyunu oynuyorsunuz? Bunlar skoru düşürebilecek kriterler. Ancak toplumda başkalarına yardım edenler, yaşlı anne babasına destek olanlar ve hatalı davranışta bulunanları ihbar edenlere ek puanlar gelecek. Kredi durumu uygulama üzerinden anlık olarak vatandaşlara bildirilirken iyi davrananlara övgü, kötü davrananlara ise uyarı mesajları gönderilecek. Kimin iyi kimin kötü olduğuna yazılımların karar verecek olması ise insanlık tarihinde yeni bir sayfa açacak.

SKORLAR UYGULAMA ÜZERİNDEN BİLDİRİLECEK

Çin ‘sosyal skor’ sistemine geçiyor.

Sistem 2020 yılında devreye girecek.

Sanal ve gerçek hayat takibe alınacak.

Davranışlara göre puanlama olacak.

Notlar mobil uygulama ile iletilecek.

Uyarı veya övgü mesajı geçilecek Notu iyi olana ayrıcalıklar sunulacak.

Notu kötü olan düşük hizmet alacak.

700 MİLYONLUK PROJE

Çin 1.4 milyarlık nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkesi durumunda. Uygulamaya girecek ‘sosyal skor’ sistemiyle ilk etapta 700 milyon kişi kapsama alanına girecek.

KIRMIZI LİSTEYE GİRENE GÜNEŞ HİÇ BATMAYACAK KARA LİSTEDEKİLER İSE YANDI

- A, B, C ve D sınıflandırmasında A sınıfına girenler en seçkin vatandaşlar olarak doğrudan ‘kırmızı liste’ye girecek ve sayısız ayrıcalıkla ödüllendirilecek

- Yaşlılara yardım gibi pek çok doğruyu yapan vatandaşlara iş bulmada kolaylık, çocuklarına iyi okullara giriş kolaylığı ve eğlence organizasyonlarında öncelik tanınacak.

- D sınıfında yer alanlar ise toplumun en güvenilmez insanları olarak ‘kara listede’ sıralanacak. Bu listedekiler hem sanal hem gerçek hayatta çeşitli zorluklarla karşılaşacak.

- Üniversitede kopya çeken veya faturalarını ödemeyenler ise güvenilir olmadıkları için ucuz kredi almayacakları gibi eş bulmakta da zorluk yaşayacaklar

- Devlet sosyal skor uygulamasını e-ticaret sitelerinden çöpçatan sitelerine kadar sanal hayatın tamamına yayacak. Güvenlik sorunu olan uçak veya trene bile binemeyecek.

DAVRANIŞLARA YÖNELİK KİŞİSEL VERİLER BÜYÜK DEĞERE SAHİP

TOPLUMSAL VE SANAL DÜNYAYA YÖNELİK DAVRANIŞ VERİLERİ PEK ÇOK KAYNAKTAN GELİYOR

Bireysel davranıs verileri video içerikleriyle birlikte en hızlı artan data tragini olusturuyor

İnsanların davranıslarına yönelik bilgiler sosyal medyadaki hareketlerinden e-posta iletilerine, internet üzerinde begenilen içeriklerden lokasyon verilerine kadar pek çok veriden ayıklanabiliyor. Çinli yetkililer sanal dünyanın yanı sıra insanların gerçek hayattaki bilgilerini de toplayarak tam bir ‘tanımlama’ pesinde

Büyük veri (Big Data) internette ne oldugunu söylüyor ama neden oldugunu henüz bilmiyor. Halen internet üzerinde 3.2 milyar terabyte seviyesinde olan veri miktarının 2020’de 40 milyar terabyte’a ulasması bekleniyor.

ABD VE AB SESSİZCE İZLİYOR

Sosyal medya ve gerçek hayatta insanların dijital olarak takip edilmesi yeni bir proje değil. ABD ve Avrupa’da da sigorta şirketlerinden sağlık kuruluşlarına, perakende zincirlerlerine kadar pek çok alanda insanların kişisel verileri toplanıp sınıflandırılıyor. Bu sınıflandırmayla kişilerin sosyal ve ekonomik skorlarına yönelik kişiselleştirilmiş poliçe veya kişiye özel ürün fiyatlandırılması yapılıyor. İnsanların sanal kanallardan toplanan veya izlenen anlık bilgilerle gizli servisler tarafından gözaltında tutulması da itirafçı ajanların ifadeleri sayesinde biliniyor. Ancak Batılı ülkelerde izlemelerin tamamı ya gizli ya da gayri resmi olarak yapılırken Çin’in ‘sosyal skor’ planını resmen açıklaması bir ilk olarak kabul edildi.