Emekli hekimler ilave ödemede adalet istiyor

HEKİMLERE YAPILAN İLAVE ÖDEMEDEN KAMUDAN AYRILANLAR NEDEN YARARLANAMIYOR?

1998 yılı ocak ayında kamuda diş hekimi olarak göreve başladım. 2016 yılında istifa edip, özel bir hastanede çalışmaya başladım. Bu yıl EYT’den emekli oldum. Emekli olmadan önce SGK emekli maaşı hesaplama robotunda sorgulama yaptığımda emekli maaşım 15.300 TL görünüyordu. Ancak, 10.250 TL emekli maaşı bağlandı. SGK’daki yetkililer maaşımda herhangi bir yanlışlık olmadığını söyledi. Özel hastanede çalıştığım zaman bile primlerim tavanın bir altından yatmakta idi. Benim ayarımda diş hekimi arkadaşım devletten emekli oldu ve 20 bin TL emekli aylığı alıyor. Yetkililere aradaki farkı sorduğumda, arkadaşımın normal emekli aylığının da aslında benim gibi 10 bin lira olduğu, ancak kamudan emekli olanlara yaklaşık 9 bin lira ilave ödeme yapıldığı için ona yüksek ödendiğini söylediler. Sonuçta benden de emekliliğimde bana da verilmek üzere maaşımdan 18 yıl ek ödeme adı altında kesintiler yapılmıştır. Ve şimdi emekli olduğumda bana neden ödenmiyor? Ek ödemeden, çalışma süreme göre benim de yararlanmam gerekmez mi? Bunun için nasıl bir yol takip etmeliyim? (Yüksel A.)

Sorunun ne olduğunu anlamak için öncelikle genel bir özet yapalım. Hekimlerin emekli aylıkları uzun süredir düşük seviyelerdeydi. Artırmak için 2010 – 2018 yılları arasında döner sermaye paylarından prim kesintisi yapıldı. 2019 yılından itibaren prim kesintisine son verildi, doğrudan emekli hekim ve diş hekimlerine 13.000, uzman hekim ve diş hekimlerine ise 17.000 gösterge karşılığı ilave ödeme yapılmaya başlandı. Geçen yıl da bu göstergeler sırasıyla 20.000 ve 26.000’e çıkartıldı. Buna göre, yeni maaş katsayısı üzerinden emekli hekim ve diş hekimlerine 10.196 TL, uzman hekim ve diş hekimlerine de 13.255 TL ilave ödeme yapılacak. (Ocak – haziran döneminde bu tutarlar sırasıyla 8.674 TL ve 11.275 TL idi)

Bu ödemeden yararlanabilmek için üç şart bulunuyor. Birincisi, Emekli Sandığı Kanunu kapsamında emekli olmak, ikincisi emekli aylığıyla birlikte makam tazminatı almamak, üçüncüsü de emekli olduktan sonra sigortalı çalışmamak gerekiyor.

Kamuda 25 yıl çalışmış olsa bile emekliliğe hak kazanmadan kamudan ayrılıp özel sektörde 3,5 yıldan fazla çalıştıktan sonra 4A’dan (SSK) veya 4B’den (BAĞ-KUR) emekli olan hekimler bile ilave ödemeden yararlanamıyorlar. Burada bir mağduriyet söz konusu.

Benzer bir mağduriyet de hekim veya uzman hekim olup da doçent veya profesör unvanıyla emekli olanlarda, yahut da belediye başkanlığı tazminatı alanlarda yaşanıyor. Doçent ve profesörlere makam tazminatı ödendiği için ilave ödemeden yararlanamıyorlar. Oysa, örneğin profesörlerin aldıkları makam tazminatı uzman hekime yapılan ilave ödemeden 5.097 lira daha az. Tıp kökenli öğretim üyelerinin yetiştirdiği hekimler ve uzman hekimler hocalarının makam tazminatından daha fazla ilave ödeme alıyorlar.

Hekim ve diş hekimleri ile uzman hekim ve diş hekimlerine yapılan ilave ödemede adalet sağlanmalıdır. Sizin gibi kamuda çalıştıktan sonra ayrılan kişilere, kamudaki çalışma süresi ile orantılı olarak ilave ödeme verilmelidir. Kamudaki çalışma süresi 25 yıl ve üzerinde olanlara ilave ödeme tutarının tamamı, çalışma süresi daha az olanlara ise (örneğin 18 yıl ise 18/25’i) süreleriyle orantılı olarak ödeme yapılmalıdır.

Tıp kökenli doçent ve profesörler ile belediye başkanlığı tazminatı alanlara da tercih hakkı tanınmalıdır. İsteyen makam tazminatını, isteyen ilave ödemeyi alabilmelidir.

Bunları sağlamak için kanun değişikliği gerekiyor. Seçimden önce TBMM’de bu konuda yasa değişikliği için girişimler oldu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Plan Bütçe Komisyonu Başkanı olduğu dönemde konuyla ilgilendi ancak araya seçim girdiği için girişimler geçen dönem sonuçsuz kaldı.

En kestirme yol kanun değişikliğidir. Meclis’te konuyla ilgili torba yasa görüşmelerinde bir önerge ile sorun çözülebilir.

Kanun değişmediği sürece bireysel olarak yapacağınız tek şey konuyu yargıya taşımak ve iptali için Anayasa Mahkemesi’ne kadar götürmektir. Ancak, bu çok zaman alan meşakkatli bir yoldur.

İŞÇİLERE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLI KIDEM TAZMİNATI FARKI ÖDENİR Mİ?

Taşerondan kadroya geçirilen kamu işçisiyim. EYT kapsamında 14 Nisan 2023 tarihinde emeklilik dilekçesi verdim. Dilekçeme istinaden kıdem tazminatım hesaplanarak yatırıldı. Kamuda toplu iş sözleşmeleri 1 Ocak 2023 tarihinden geçerli olmak üzere 9 Mayıs 2023 tarihinde imzalandı. Ücretlerimize de geriye dönük zam yapıldı. Toplu iş sözleşmesi farkının kıdem tazminatıma da yansıtılması gerekmez mi? Benim durumumda olan çok sayıda kişi var. Ne yapmalıyız? (Zafer Ö.)

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre, toplu iş sözleşmesinden kaynaklı olarak yürürlük tarihi ile imza tarihi arasındaki farkı alabilmek için, imza tarihinden önce sözleşmeyi imzalayan sendikaya üye olmak gerekir. Sendika üyesi olmayıp sadece dayanışma aidatı ödeyenler geriye dönük fark alamazlar.

Sözleşmeyi imzalayan sendikaya üye iseniz sözleşmenin yürürlük tarihinden geçerli olarak fark alabilirsiniz. Kıdem tazminatınızın da toplu iş sözleşmesi farkı ilave edilmiş son brüt ücret üzerinden hesaplanması gerekir. Ancak, sözleşme farkı ilave edilmiş brüt ücret tutarı ne olursa olsun kıdem tazminatı tavanı aşılamaz. Yılın ilk yarısında kıdem tazminatı tavanı 19.983 TL olarak uygulandı. Emekli olduğunuz tarihte sözleşme farkı hariç brüt ücretiniz 19.983 TL’nin altında ise bu tutarı aşmamak şartıyla sözleşmeden kaynaklı kıdem tazminatı farkını alırsınız. Kıdem tazminatı farkı için son işyerine başvurmalısınız.

EKSİK GÜNLERİ TAMAMLAMAK İÇİN BORÇLANMAK MI, ÇALIŞMAK MI AVANTAJLI?

1971 doğumluyum. 1987 – 2009 yılları arasında SSK’da 3800 günüm bulunuyor. 2009 – 2022 arasında BAĞ-KUR’lu çalıştım. 2021 yılı nisan ayından itibaren sezonluk işlerde SSK’lı çalışıyorum. SSK’dan emeklilikte 5.375 güne tabiyim. Toplam prim günüm 7300 olduğu halde son 7 yıl kuralı dolayısıyla SSK’dan emekli olamıyorum. Daha önce sildirmiş olduğum 1000 günüm ve askerlik borçlanması hakkım var. Sizce ne yapmalıyım? Eksik günlerimi borçlanayım mı yoksa kaç sene olursa olsun SSK’da 1260 günü tamamlamalı mıyım? (Turgut A.)

Birden fazla statüde çalışmış olanlar son 7 yıl içinde en fazla hangi statüde çalışmışlarsa o statüden emekli olurlar. Yedi yıl ile kastedilen takvim yılı değil, son 2520 gündür. SSK’da 1261 günü tamamlamak için kaç güne ihtiyacınız olduğunu belirtmemişsiniz. Ancak, sildirdiğiniz günleri ihya ettiğinizde ve askerlik borçlanması yaptığınızda 160 gün daha eksiğiniz kalıyor. Bin günü ihya etmek için 167.681 TL, 540 günlük askerlik borçlanması için de 77.267 TL ödemeniz gerekir. Emekli aylığınız en düşük tutardan bağlandığında, ödeyeceğiniz toplam 245 bin lirayı 32 ayda geri alabilirsiniz.

Diğer taraftan, seçim döneminde BAĞ-KUR’luların prim günlerinin SSK’lılar gibi 7200’e eşitleneceği sözü verildi. Eğer bu vaat gerçekleşirse 245 bin lirayı boşa ödemiş olacaksınız. Bu konudaki yasal düzenlemenin gecikmeyeceğini umuyorum. Alternatifleri düşünerek kararınızı kendiniz vermelisiniz.