Gece açlık krizleri yalnızca kilo kontrolünü zorlaştırmakla kalmıyor; uyku, metabolizma ve sindirimi de olumsuz etkiliyor. Peki geceleri neden daha çok acıkıyoruz ve bu döngü nasıl kırılır?
Kilo vermek ya da daha sağlıklı beslenmek amacıyla sabah ve öğle öğünlerinde çok az yemek, gün boyu enerji ihtiyacının karşılanamamasına yol açabilir. Bu durumda vücut, günün yorgunluğuyla akşam saatlerinde eksik enerjiyi telafi etmeye çalışır ve gece atıştırmalarına yönelme riski artar. Bu nedenle öğünlerin gün içine dengeli dağıtılması büyük önem taşır.
Yoğun ve stresli bir günün ardından televizyon karşısında çikolata, cips veya gofret gibi yağ ve şeker içeriği yüksek yiyeceklere yönelmek oldukça yaygındır. Çünkü bu besinler, serotonin salgılayarak kısa süreli mutluluk hissi yaratır. Ancak bu, bedenimizin bize oynadığı bir oyun olabilir. Serotonin üretimini destekleyen daha düşük kalorili alternatifler de vardır. Triptofan içeren muz, badem, süt ve süt ürünleri bu konuda iyi birer seçenektir. Böylece akşam stresini atmak için başvurduğun yüksek kalorili yiyecekler yerine daha sağlıklı seçenekler tercih edebilirsin.
Akşam yemeği saatinin uyku zamanına göre ayarlanması da önemlidir. Erken yenen akşam yemeği ile uyku arasındaki sürenin çok uzun olması gece açlığını tetikler. Bu durumda ya akşam yemeği biraz daha geçe alınmalı ya da uykuya yakın olmayan hafif bir ara öğün tercih edilmelidir. Örneğin meyve yerine cacık veya ayran gibi hem protein hem karbonhidrat içeren seçenekler kan şekerini daha dengede tutar.
Diyabetle ilişkili bir sağlık problemi varsa, gece acıkma durumu yalnızca iradeyle çözülemeyebilir. Böyle bir durumda mutlaka doktor ve diyetisyen kontrolünde kişiye özel bir plan hazırlanmalıdır.
Gün boyu yoğunluk nedeniyle öğün atlayıp yalnızca çay, kahve veya küçük atıştırmalıklarla günü geçirmek de gece açlığını tetikleyen önemli sebeplerden biridir. Her bedenin enerjiye ihtiyacı vardır; gün içinde alınmayan enerji akşam saatlerinde mutlaka telafi edilmek istenir. Açlık ve susuzluk mekanizmalarının birbirine çok benzediğini unutmayın. Eğer yeterince yediğinizden eminseniz ve hâlâ aç hissediyorsanız önce bir bardak su içerek durumu değerlendirebilirsiniz.
Stres, üzüntü ya da aşırı mutluluk gibi duygusal durumlar da gece yeme isteğini artırabilir. Özellikle yalnız kalınan saatlerde bu alışkanlık daha da güçlenir. Bu durumda iradeyi devreye sokmak ya da gerektiğinde profesyonel destek almak önemlidir. Farkında olmadan televizyon karşısında abur cubur tüketmek kilo alımına, uyku bozukluklarına ve sindirim sorunlarına neden olabilir. Geç saatlere kadar ayakta kalmak da açlık sinyallerini artırır; bu nedenle düzenli uyku düzeni şarttır. Ayrıca uyumadan en az iki saat önce yemek yemeyi bırakmak sağlıklı bir alışkanlık olacaktır.
Diyabeti olan bireylerde ani kan şekeri düşmeleri gece yeme isteğini artırabilir. Bunun için kişiye özel beslenme planı ve gerekli ilaç tedavisi mutlaka uzman kontrolünde düzenlenmelidir.
Obezite ile birlikte gelişen insülin ve leptin direnci, iştah kontrolünü zorlaştıran bir kısır döngü yaratır. Bu döngüyü kırmanın temel yolu, basit şekerleri beslenmeden çıkarmak, düzenli ana öğün tüketmek ve egzersizi hayatın bir parçası hâline getirmektir.
Hiç aç olmadığınız hâlde yalnızca alışkanlık nedeniyle gece atıştırması yapmak oldukça yaygındır. Paketli gıdalar yerine havuç, salatalık gibi sağlıklı seçenekler kısa süreli çözüm olabilir ancak asıl önemli olan televizyon izleme–yeme davranışı arasındaki bağlantıyı kırmaktır. Eğer bir şey yemeden dizi izleyemiyorum diyorsanız profesyonel bir destek almak gerekebilir.
Herhangi bir rahatsızlığa neden olmuyorsa gece çok tok yatmamak ve hafif açlıkla uykuya geçmek hücre yenilenmesini destekler. Bu süreçte “otofaji” adı verilen, hasarlı hücrelerin temizlenip yenilerinin üretildiği mekanizma devreye girer. Bu durum hem sağlıklı hücre yapımını destekler hem de bazı araştırmalara göre kansere karşı koruyucu etki sağlayabilir.
Görsel Kaynak: shutterstock
