Reform taahhüdü: İnsan hakları ve yargı reformu için anayasa adres gösterildi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, vaadi duyulduğu andan itibaren özlem ve sabırsızlıkla beklenen yargı reformunun temel ayağı olan İnsan Hakları Eylem Planı'nın detaylarını Cumhurbaşkanı Külliyesi'nde açıkladı. Bu eylem planı önümüzdeki hafta açıklanacak olan Ekonomik Reform Paketi ile birlikte değerlendirilecek. Bu reformların ihtiyacı karşılayıp karşılamayacağı uygulanabilirliği ölçüsünde belli olacak zira taahhütler arasında yer alan birçok madde Anayasa değişikliği gerektiriyor. Anayasa değişikliği konusunda ise bugünkü koşullarda Cumhur İttifakı partileri TBMM'de gerekli çoğunluğa ulaşamıyor. Değişikliklere grubu bulunan Millet İttifakı partilerinden birinin desteği gerekiyor. İki ittifak grubu, hükümet sistemi üzerinde dahi anlaşabilmiş değil. Bu açıdan belki insan hakları ve demokratikleşme paketi adı altında mini bir paket gündeme getirilebilir ancak bu da anayasanın tümünü değiştirme iradesinin uygulamaya konulamaması anlamına gelir
Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki toplantıda 9 amaç başlığı altında toplam 50 hedef ve 393 faaliyeti kapsayan İnsan Hakları Eylem Planı belgesi Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından kamuoyuna takdim edildi. Toplantıya MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici de katılırken; yabancı misyon temsilcilerinin de ilgisi vardı.
MİLLETİN İHTİYAÇ VE TALEPLERİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın şu sözleri, Eylem Planı'nın kimin talebi üzerine hazırlandığına ilişkin yanıt niteliğindeydi:
"Biz bugüne kadar tüm reformları, falan kuruluş dayattığı, filan teşkilat talep ettiği için değil, milletimiz bunlara layık olduğu için gerçekleştirdik. İnsan Hakları Eylem Planı'nın hazırlığında da asıl belirleyici, milletimizin ihtiyaç ve talepleri olmuştur. Her reform, daha özgürlükçü, daha katılımcı, daha çoğulcu demokrasiye ulaşma konusunda milletimizle aramızdaki duygu ve düşünce birliğinin eseriydi, İnsan Hakları Eylem Planı da böyledir."
Erdoğan'ın bu sözlerinin arkasında, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ile "beyaz sayfa" açma iradesinin karşılığı olarak bazı demokratikleşme adımları atılacağına ilişkin algının payı var. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu adımları ve reformları Türk halkının talep ve beklentileri üzerine attıklarının ısrarla altını çizdi. Eğer bu taahhütler bir açılım olarak değerlendirilecekse, dışarıdan talep edilen değil, milletin talebi doğrultusunda bir demokratikleşme açılımı olacak.
REFORM TAAHHÜDÜ BELGESİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, açıkladığı İnsan Hakları Eylem Planı için şu çerçeveyi çizdi: "Bir dilek ve temenni belgesi değildir. Bu belgede yer alan hususların amaçlandığı şekilde hayata geçirilebilmesi için devletin tüm kurumlarına ve siyasete büyük iş düşüyor. Yasal düzenleme gerektiren konuların muhatabı TBMM'dir. İdari tasarruf gerektiren konuların muhatabı ise Cumhurbaşkanlığı ve Bakanlıklar ile ilgili kurum ve kuruluşlardır. Şüphesiz, bu planda öngördüğümüz faaliyetlerin tam anlamıyla hayata geçmesi, öncelikle ve esas itibarıyla anayasa konusudur."
Eylem Planı'nın nihai amacının yeni ve sivil bir anayasa olduğunu söyledi Cumhurbaşkanı Erdoğan. Dolayısıyla eğer yeni bir anayasa yapımı başarılamamış olursa bu eylem planı da hayata geçirilememiş olacak. Ancak, idari tasarruf gerektiren ve yasal düzenlemelerle hayata geçirilecek olan başlıklarda vatandaş uygulama/gerçekleşme başarısını takip edip hükümete not verebilir. Sonuç olarak vatandaşın elinde hükümetin bir reform taahhüt listesi var. Bu reformların altının doldurularak yasal ya da idari düzenleme olarak hayata geçirilmesi ve sonrasında uygulama başarısı da dikkatle takip edilecek.
MUĞLAK İFADELER DE VAR
Paketin içinde en çok heyecan ve beklenti uyandıran madde, Yargı Bağımsızlığı ve Adil Yargılanma Hakkının Güçlendirilmesi oldu. Bu konu, bütün toplumun adalete güven ve hızlı yargılama noktasında neredeyse üzerinde uzlaştığı, en temel/acil ihtiyaçlardan biri. Dikkatle takip edilecek taahhütler arasında yer alıyor. Mülkiyet Hakkının Daha Etkin Korunması başlığı da hem içeride hem dışarıda takip ediliyor. Belki Türkiye'ye doğrudan yatırımın yolunu açacak olan yargısal düzenleme bu...
Her ne kadar ekonomik başlıklar arasında yer alsa da gençlerin işgücü piyasasına aktif katılımları için hazırlanacak, "Genç İstihdamı Ulusal Strateji Belgesi", gençlerin aile kurmaları için teşvik ve gençlik projeleri de paketin içinde unsur olarak yer aldı.
Kamu Personeli Seçme Sınavı, Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı, Hakim ve Savcı Adaylığı Sınavı gibi sınavlarda, adayların insan hakları hukuku alanındaki bilgilerinin daha etkin şekilde ölçüleceği maddesi, pakette yer aldı ancak kamuya girişte sözlü sınavın kaldırılması, ehliyet-liyakat-eşitlik kriterlerine uygun, hakkaniyetle alımlar yapılması konusunda herhangi bir taahhüt yer almadı. Bu konuda kamuoyunda büyük bir beklenti vardı.
Yine pakette; "Kamu ihalelerinde rekabetin sağlanması ve şeffaflığın artırılması amacıyla kamu ihale mevzuatı gözden geçirilecektir" gibi muğlak ifadeler yer aldı. Kamu ihale mevzuatı bugüne kadar sayısız kez değiştirildi ve bu konuda da büyük bir beklenti var. Basın özgürlüğüne ilişkin ifadeler var ancak gazeteciler için sağlam, etkili bir güvence öngörülmüyor. Her şeye rağmen hükümetin bir reform iradesi ve ortaya koyduğu iki yıllık yol haritası var ve vatandaş bunların gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini denetlenebilecek.
