İSO İkinci 500'de finansman giderleri arttı, borçlanma yapısı bozuldu

İstanbul Sanayi Odası (İSO), Mayıs ayında açıkladığı 'İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021' araştırmasının ardından, daha çok KOBİ niteliğindeki kuruluşları kapsayan 'İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021' araştırmasının sonuçlarını da açıkladı.

2021 yılı Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (İSO İkinci 500) araştırması, KOBİ’lerin mevcut durumu ve geleceği açısından önemli sonuçlar ortaya koydu.

Rapora göre, 2021 yılında İSO İkinci 500’ün üretimden net satışları yüzde 77.5 oranında artarak 191.1 milyar TL’den 339.2 milyar TL’ye yükseldi.

İSO İkinci 500’ün üretimden net satışları, 2019 yılındaki yüzde 14.2’lik yavaşlamanın ardından pandeminin yaşandığı 2020 yılında yüzde 21.7 ile güçlü bir artış göstermişti.

2021 yılında ise iç ve dış talepteki toparlanmanın yanı sıra enflasyon ve döviz kurlarındaki artışın da etkisiyle İSO İkinci 500’ün üretimden satışları yüzde 77.5’lik artışla önemli ölçüde hızlandı.

Geçmiş dönemlerle kıyaslandığında, İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarında bundan daha yüksek oranlı artışın serinin başladığı 1997 yılından bu yana sadece 1998 yılında gerçekleştiği görülüyor. Yüksek enflasyonun yaşandığı söz konusu yılda İSO İkinci 500’ün üretimden satışlarındaki artış yüzde 79.3 ile biraz daha yüksek gerçekleşmişti.

İSO İkinci 500’ün üretimden net satışlarındaki değişimler, yıl sonu TÜFE enflasyonundan arındırılarak incelendiğinde ise, 2021 yılında yüzde 30.4 reel artış yaşandığı görüldü.

Reel değişimler hesaplanırken son yıllarda olduğu gibi yine yıl sonu TÜFE enflasyonunun kullanıldığı belirtilirken, 2021 sonunda TÜFE enflasyonunun yüzde 36.08 iken ÜFE enflasyonunun ise yüzde 79.89 düzeyinde olduğu hatırlatıldı.

Rapora, üretici fiyatlarının çok daha hızlı arttığı ve aradaki makasın rekor düzeyde açıldığı vurgulandı.

LİSTEYE 137 YENİ KURULUŞ GİRDİ

Üretimden net satışlar baz alınarak yapılan İSO İkinci 500’ün 2021 yılı sıralamasına bakıldığında, Ege Seramik 980.1 milyon TL ile ilk sırayı aldı. Onu çok 979.8 milyon TL ile Kozlu Gıda takip ederken, Kangal Termik Santral 979.7 milyon TL ile üçüncü oldu.

İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 137 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 57 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu.

Listeye geçen seneki İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı 80 olurken 2020 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.

2020 yılında 578.9 milyon TL ile 251.6 milyon TL bandında üretimden net satış yapan şirketler İSO İkinci 500 sıralamasında yer alırken, 2021 sonuçlarına göre bu bant 980.1 milyon TL ile 444.2 milyon TL arasında oluştu.

TOPLAM BORÇLAR YÜZDE 87 ARTTI

Araştırmada, listeye giren şirketlerin borçlanmalarının önemli ölçüde hızlanırken borçlanmanın vade yapısının da kısaldığı kaydedildi.

Buna göre, İSO İkinci 500 şirketlerinin 2021 yılında mali borçları yüzde 75.9 oranında artarken, geçmiş yıllardan farklı olarak diğer borçlardaki artışları da yüzde 102 ile daha yüksek oranda gerçekleşti.

Böylece mali borçların toplam borçlar içindeki payı yüzde 57.6’dan yüzde 54.2’ye inerken, diğer borçların payı yüzde 42.4’ten yüzde 45.8’e yükseldi. Rakamlar, faaliyetlerin finansmanında ve artan işletme sermayesi ihtiyacının karşılanmasında ticari borçların çok daha fazla kullanıldığını gösteriyor.

Borçların vadelerine göre gelişiminde ise kısa vadeli mali borçlardaki artış yüzde 96.7 oldu ve uzun vadeli mali borçlardaki yüzde 59.1’lik artışın üzerinde gerçekleşti. Mali borçlara göre daha yüksek artış gösteren diğer borçlar içerisinde ise kısa vadeli borçların payı yüzde 91.3 ile yüksek seviyesini korudu.

KISA VADELİ BORÇLARIN PAYI YÜZDE 50'YE YÜKSELDİ

İSO İkinci 500’ün mali borçlarındaki gelişmeler incelendiğinde de kısa vadeli kaynakların yeniden ön plana çıktığı görülüyor.

2020 yılında yüzde 44.7 olan kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payının, beş yıl aradan sonra yeniden yüzde 50’ye yükselmesi dikkat çekiyor.

Raporda, ortaya çıkan tablonun arkasında, başta ihracatçı sanayiciler olmak üzere, şirketlerin en önemli finansal destekçisi olan Türk Eximbank’ın uzun vadeli kredi kaynaklarına erişimde son dönemlerde yaşanan sorunların etkili olduğu vurgulandı.

FAALİYET KÂRININ BÜYÜK BÖLÜMÜ FİNANSMAN GİDERLERİNE GİTTİ

2021 yılında İSO İkinci 500’de diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 76.5 milyar TL iken, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlar 70 milyar TL oldu.

Bu iki kalem arasındaki fark alındığında, İSO İkinci 500’ün 6.5 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı gelir elde ettiği ortaya çıkıyor.

Söz konusu büyüklüğün içerisinde yer alan kambiyo işlemleri, 2020’nin aksine 2021’de kârlılığı artırıcı etki yapmış görünüyor. Bu durum, KOBİ niteliğindeki kuruluşların döviz kuru dalgalanmalarını yönetme kapasitesini artırdığını göstermesi açısından önemli bulunuyor.

Öte yandan, finansman giderleri, sanayi kuruluşlarının karlılıklarında temel belirleyicilerden biri olmayı 2021 yılında da sürdürdü.

Türk lirasındaki değer kaybı, enflasyondaki artış ve faiz oranlarındaki yükselişin etkisiyle İSO İkinci 500’ün finansman giderleri 2021 yılında yüzde 114.4 oranında artarak 20.1 milyar TL’ye yükseldi.

Aynı yılda faaliyet kârı yüzde 82.6’lik artışla 52.6 milyar TL’ye çıktı. Böylece 2020’de yüzde 32.5 olan finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı 2021’de yüzde 38.2’ye yükseldi.

Rakamlar, İSO İkinci 500 şirketlerinin, 2021 yılında elde ettikleri faaliyet kârının daha büyük bir bölümünü finansman giderlerine ayırmak durumunda kaldığını gösteriyor.

BİLANÇODA YÜZDE 82 BÜYÜME

İSO İkinci 500'ün ana bilanço kalemleri ve son 3 yılda gösterdiği değişimler incelendiğinde, 2021 yılında İSO İkinci 500'ün bilanço büyümesinin yüzde 82.1 olduğu görülüyor.

Bu yüksek oranlı büyümenin kaynağında yüzde 86.9 artan toplam borçlar ve yüzde 74.6 büyüyen özkaynakların yer aldığı açıklandı.

Diğer taraftan duran varlıklar yeniden değerleme uygulamasının da katkısıyla yüzde 75.5 büyürken dönen varlıklardaki artış yüzde 85.4 ile daha yüksek gerçekleşti. Artan işletme sermayesi ihtiyacı dönen varlıkların artışını destekledi.

KÂR EDEN KURULUŞ SAYISI AZALDI

2021 yılında yaşanan hızlı toparlanmaya karşılık özellikle yılın ikinci yarısında artan döviz kurları, üretim maliyetleri ve enflasyon firma karlılıklarına farklı şekillerde yansımış gözüküyor.

2021 yılında İSO İkinci 500’de kâr eden kuruluş sayısı 443’ten 437’ye geriledi. Buna rağmen son 9 yılın ikinci en yüksek sayısına ulaşıldı.

FAVÖK açısından bakıldığında ise geçen yıla göre küçük bir düşüş söz konusu olsa da İSO İkinci 500'ün çok büyük bir bölümü (492 firma) yılı karla kapattı.