İşyeri kira vergisinde net brüt karmaşası

Pandemi nedeniyle esnaf ve işletmelerin finansal yüklerini azaltmak için düşürülen işyeri kira stopajı (vergi kesintisi) tartışma yaratmaya başladı. İşyerleri tarafından yüzde 20 olarak ödenen vergi kesintisi yüzde 10'a indirildi. Ancak hem kiracı işletmeler ile işyerinin gayrimenkul sahibi arasında yapılan sözleşme türü hem de gayrimenkul sahiplerinin ödediği yıllık gelir vergisi nedeniyle indirim kimi zaman işletme sahibine kimi zaman gayrimenkul sahibine yarıyor. Bazen her ikisine de yaramıyor. İş dünyasında tartışılmaya başlanan bu durum nedeniyle Gelir İdaresi Başkanlığı'nın yeni bir düzenleme yapması bekleniyor. Çünkü düzenlemenin amacı işletmelere nefes aldırmaktı.

BRÜT ANLAŞMALARDA İNDİRİM DÜKKAN SAHİBİNİN CEBİNE

Şimdi bir örnekle durumu anlatmaya çalışalım. İlk örneğimizde işyeri sahibi ile işletme arasında brüt anlaşma yapıldığını ve aylık 10 bin lira kira tutarı üzerinden sözleşme yapıldığını varsayalım. Bu durumda işletme 2 bin TL stopaj ödeyip 8 bin lirayı işyeri sahibine kira olarak gönderiyordu. Şimdi ise yine 10 bin lira kira baz alınarak işyeri bin lira stopaj ödeyecek ve 9 bin lirayı işyerinin sahibine gönderecek. İndirilen bin lira vergi işyeri sahibinin cebine gidecek.

BRÜT ANLAŞMADA DÜKKAN SAHİBİ YILLIK GELİR VERGİSİNİ DAHA FAZLA ÖDEYECEK

Ancak işin bir de gelir vergisi tarafı var. Dükkan sahibi 2021'de bu yılki kira geliri üzerinden stopajı düştükten sonra kalan tutarı baz alarak yıllık gelir vergisini ödüyor. 2020 gelirleri için toplam gelir üzerinden 40 bin lira (istisna tutarı) düştükten sonra kalan tutar üzerinden vergi ödeniyordu. Örneğimizde dükkan sahibi yıllık 120 bin TL (stopaj ile birlikte) kazandığı için 80 bin lira kazanç üzerinden vergi verecekti. Eğer düzenleme yapılmasaydı 80 bin lira matrah üzerinden hesapladığı vergiden ödenen stopajı 24 bin lira olarak indirecekti. Şimdi ise 6 bin lira daha az yani 18 bin liralık indirime gidecek. Yani 6 bin lira daha fazla yıllık gelir vergisi ödemiş olacak.

NET ANLAŞMA İŞLETMEYE YARAYACAK

Şimdi aynı örneği net anlaşma tutarı üzerinden yapalım. Bu durumda dükkan sahibine 8 bin lira kira ödenirken temmuz ayına kadar aylık 1.600 lira stopaj kesilerek vergi dairesine ödeniyordu. Şimdi ise yılsonuna kadar stopaj aylık 800 lira olacak. 800 lira ise işletmenin kasasında kalacak. Yani hedeflendiği gibi işyeri karlı çıkacak. Yıllık olarak işyeri sahibinin cebine 96 bin lira girerken düzenlemeden önce 19 bin 200 lira stopaj yapılıyordu. Şimdi ise stopaj tutarı yıllık 14 bin 400 liraya inecek.

NET TUTARDAN YAPILAN ANLAŞMADA DÜKKAN SAHİBİ DE 4.800 LİRA FAZLA VERGİ ÖDEYECEK

Gelir vergisi açısından değerlendirildiğinde ise yine dükkan sahibi daha fazla vergi ödemiş olacak. Dükkan sahibi düzenleme yapılmasaydı yıllık 115 bin 200 lira (stopaj dahil) gelir üzerinden 40 bin lira indirdikten sonra (115.200-40.000=75.200) hesaplanan vergi üstünden 19 bin 200 lira stopajı daha düşerek kalan vergiyi ödeyecekti. Şimdi geliri 110.400 lira (yeni durumda stopaj dahil gelir) olarak hesaplayıp 40 bin lira düştükten sonra 70 bin 400 lira matrah üzerinden hesaplanan vergiden 14 bin 400 lira düşecek. Yani 4 bin 800 lira daha fazla vergi ödeyecek.

İSTİSNA TUTARINI AŞMIYORSA BRÜT SÖZLEŞMELER DÜKKÜN SAHİBİNİ İHYA EDER

Bu hesaplamalarla işyeri sahibi net kira bedeli üzerinden yapılan sözleşmelerde daha zararlı çıkacak. Eğer yıllık kira geliri 40 bin liralık istisna tutarını aşmıyorsa brüt kira tutarından yapılan sözleşmelerde ise çok daha karlı çıkacak. Çünkü indirilen tutar direkt cebine kalacak. Diğer yandan sözleşmelerde bu durum belirtilmemişse indirimden yararlanmak isteyen kiracı ile gayrimenkul sahiplerinin karşı karşıya gelmesi de bekleniyor. Bu nedenle yeni bir düzenleme yapılması da iş dünyasının beklentisi.