Konut enflasyonunun düşük çıkmasını sağlayan 4 bin 274 ev sahibi
Son günlerde astronomik kira artışları herkesin dilinde. İstanbul'dan Antalya'ya kadar yüzde 200 yüzde 300 artışlardan söz ediliyor. Peki ama TÜİK'in yayımladığı ve kira artışlarını gösteren konut endeksindeki artış neden enflasyona paralel yüzde 19,30'da görünüyor? TÜİK'in açıklamalarının ayrıntılarında konut endeksindeki artışların yüzde 35.6'sını kira artışlarının belirlediği görülüyor. Geri kalan değişimin elektrik, doğalgaz, tüpgaz, kömür fiyatlarındaki değişimden kaynaklandığı anlaşılıyor. Kiradaki değişim oranları ise TÜİK'in belirlediği 4 bin 274 evdeki kira artışlarından kaynaklanıyor. Bu evlerde kira ne kadar artıyorsa konut enflasyonu da o kadar etkileniyor.
Türkiye'nin gündemini son günlerde genel olarak enflasyon özel olarak da kira artışları oluşturuyor. İstanbul'dan Antalya'ya kadar yüzde 200 yüzde 300 artışlardan söz ediliyor. Kiracılar isyanda. Bazı uyanık ev sahipleri de kira kontratları olduğu halde bu astronomik artıştan faydalanmak için çeşitli bahaneler ile eski kiracılarını çıkarıp yüksek kira ile yeni kiracı almaya çalışıyor. Kiracılar da mahkemelerin kapısını aşındırıyor. Artışın nedenleri muhtelif. Öne çıkanlar; pandemi döneminde arzın artamaması, mültecilerin nüfusu artırması ile kiraya olan talebin artması ve faizlerin yüksek olması nedeniyle vatandaşın ev satın alamayacak duruma gelmesi nedeniyle yine kiralık eve yönelmesi olarak sıralanıyor.
DEĞİŞİMİN YÜZDE 35.6'SI KİRA KAYNAKLI
Peki ama Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) yayımladığı ve kira artışlarını gösteren konut endeksindeki artış neden enflasyona paralel yüzde 19,30'da kalmış durumda? Kurumun veriyi açıkladığı internet sitesinde bunun başlıca iki nedeninin olduğu görülüyor. Birincisi tüketici fiyat endeksinde (TÜFE) yüzde 15.36'sını oluşturan yani Türkiye enflasyonun yüzde 15.36'sının nedeni olan 'konut' kalemi yalnızca konut kirasından oluşmuyor. Verinin ayrıntıları kira değişimlerinin buradaki payının yüzde 35.6 olduğunu ortaya koyuyor. Geri kalanlar içinde en büyük payı yüzde 17.7 ile elektrik ücreti, yüzde 16 ile su faturası ile yüzde 11 doğalgaz alıyor. Tüpgazın payı yüzde 4.6, pencere fiyatlarındaki değişimin payı yüzde 3.8 ve odun ücretindeki değişimin payı da yüzde 3.2 düzeyinde. Konut enflasyonunu etkileyen diğer kalemler badana ve boya malzemeleri, yer ve duvar döşemesi, kömür ve sıhhi teçhizat.
ARALIKTA BELİRLENEN EVLER
Diğer neden daha da önemli. Verinin açıklamalarının satır arasında şöyle söyleniyor: "2003=100 temel yıllı TÜFE’de, yurtiçinde mal ve hizmet tüketmek amacıyla yapılan, tüm nihai parasal tüketim harcamaları esas alınmaktadır. Endekste 81 il merkezinin tamamını da içeren toplam 225 ilçeden fiyat derlenmektedir. TÜFE kapsamında ayda 27bin 980 işyerinden 550 bin 632 fiyat derlenmekte ve 4 bin 274 kiracı endeks kapsamında takip edilmektedir. İşyeri ve fiyat sayıları mevsimsel yapıya göre yıl içerisinde değişkenlik gösterebilmektedir." Açıklama ortaya koyuyor ki Türkiye genelinde 4 bin 274 ev belirlenmiş durumda. Bu evlerdeki kira artışları veya azalışları varsa endeksi etkiliyor, yoksa etkilemiyor. Her yıl aralık ayında belirlenen 4 bin 274 evde her ay oluşan fiyat değişimi TÜFE'deki konut kalemini etkileyen ana neden olarak karşımıza çıkıyor. TÜİK bu evleri illerin konut sayısına oranlayarak belirliyor.Tabii ki bu durumda ağırlık İstanbul'dan oluşuyor. Arcak 4 bin 274 sayısının az olması nedeniyle asıl fiyat artışlarının endekse yansımasının olmadığı tahmin ediliyor.
TÜİK'in açıklamalarının ayrıntılarında kiradaki değişim oranları ise TÜİK'in belirlediği 4 bin 274 evdeki kira artışlarından kaynaklanıyor. Bu evlerde kira ne kadar artıyorsa konut enflasyonu da o kadar etkileniyor.
