Özbekistan teknoloji üssü oluyor
Özbekistan, bağımsızlığını kazandıktan sonra elektroteknik endüstri ürünlerinin üretimini çeşitlendirmeye yönelik çalışmalar gerçekleştirdi. Ülkenin dört bir tarafında kurulan teknoparklar sayesinde iç ve dışardan gelen yatırımlarla teknoloji ürünleri üzerine yoğunlaştı. Tarımdan enerjiye, bankacılıktan turizme birçok sektörde yeni atılım başlatan Özbekistan Hükümeti, dünyaca ünlü dev markaların ülkeye yaptığı yatırımlarla elektroteknik endüstrisinde de büyük adımlar attı. Ülkede, 2011-2019 yıllar aralığını içeren dönemde, elektroteknik endüstrisi şirketleri tarafından 583,7 milyon dolar yatırım çekmiş olup, daha önce diğer ülkelerden ithal edilen 60'dan fazla yeni elektroteknik ve elektrik ürünü üretimine başlandı
Elektroteknik endüstrisi, dünyanın en dinamik gelişen ekonomi dalıdır. Endüstri ürünlerinin çoğu bilim yoğunluklu ve katma değeri yüksektir. Elektroteknik endüstrisi ve elektronik endüstrisinin gelişimi, bilimsel ve teknolojik ilerlemeyi, bilimsel gelişmelerin hızlı bir şekilde uygulamaya alınmasını, bilimsel üretim tabanının geliştirilmesini ve yüksek nitelikli uzmanların çekilmesini teşvik etmektedir. Bu nedenle, dünyanın birçok ülkesinde bu sektörün gelişimine öncelik verilmektedir.
Özbekistan'da elektroteknik endüstrisi son yıllarda da dinamik olarak gelişmiş ve kayda değer başarılar elde etmiştir. Şu anda, sektörde 450'den fazla işletme mevcut olup, bunlardan “Uzeltekhsanoat" birliği, tüm elektrik ürünlerinin hacminin yaklaşık %90'ını üreten 85 şirketten oluşmaktadır. Bu 85 işletmeden 13'ü kablo ürünleri, 35’i ev aletleri, 35’i güç ekipmanı ve diğer elektroteknik ürünleri üretmektedir. Üretilen elektroteknik ürünlerinin kalemi yaklaşık 2 bin ürünü bulmaktadır. Sektördeki işçi sayısı yaklaşık 22 bin kişidir.
SEKTÖRÜN YATIRIM YÖRÜNGESİ
2011-2019 yıllar aralığını içeren dönemde, elektroteknik endüstrisi şirketleri tarafından 583,7 milyon dolar yatırım çekmiş olup, daha önce diğer ülkelerden ithal edilen 60'dan fazla yeni elektroteknik ve elektrik ürünü üretimine başlanmıştır. Özellikle, LCD ve LED televizyonların üretimi için ileri teknoloji üretimi, yeni model çamaşır makineleri, elektrikli fırınlar ve ocaklar, klimalar, buzdolapları, elektrikli ve güneş enerjili su ısıtıcıları, led lambalar, elektrik sayaçları ve diğer elektrikli ev aletleri, eğitim ve laboratuvar ekipmanları, trafolar ve bunların aksesuarları, yeni modern kablolar ve tellerin üretiminde uzmanlaşılmıştır. Gerçekleştirilen projeler arasında, özellikle, aşağıdakileri örnek verebiliriz.
2018 yılında, Serbest Ekonomi Bölgesi "Navoi" sınırları içinde, yılda 36 bin ton alüminyum profil üretimi kapasiteli Green Line Profil LLC devreye alındı. Yatırım miktarı 39,6 milyon doları bulmuş, şirket 700 kişilik istihdam imkânı ortaya çıktı.. Şirket ürünleri onlarca ülkede alıcı ile buluşmakta olup, 2020 yılının ilk yarısında 5.0 milyon dolarlık ürün ihraç etti.
Birliğin üyesi olan Taşkent'teki Teknopark sınırları içinde işletmeler tarafından, İtalyan markası altında 'akıllı' gaz sayaçlarının üretimine başlandı. İşletmenin tasarım kapasitesi yılda 3,5 milyon sayaçtır.
Jizak ili Zaaminsky ilçesinde, Samsung Kore şirketi ile birlikte Artel markası altında da üretimi yapılan monitör üretimi için Trust Electronics şirketi kuruldu. Yıllık üretim kapasitesi 50 bin monitör. “Samsung” şirketinin şartlarına göre, söz konusu monitörler Orta Asya’da Özbekistan'da ve sadece bu kuruluş tarafından üretildiği belirtildi. Monitörler hem iç hem de dış pazarlara, esas olarak da CA ülkelerine, özellikle Kazakistan'a ihraç edilmektedir.
Taşkent şehri Almazar bölgesinde, Alman markası “Viessmann” altında yılda 460 bin ısıtma kazanı ve “Royal” markası altında 75 bin kapasiteli elektrikli ve güneş enerjili su ısıtıcıları üretimi için ortak OOO Next Generation Product şirketi kurulmuştur. İşletmede çalışan kişi sayısı 530’dur. Ocak-Mayıs döneminde ürün ihracatı 1,7 milyon doları bulmuştur, yılsonuna kadar da bu rakamın 2,6 milyon dolara çıkması planlanmaktadır. Ürünler Orta Asya ülkelerine, ayrıca Rusya, Afganistan ve Ukrayna'ya ihraç edilmektedir.
Semerkant'ta, gaz sobaları, elektrikli fırınlar, çamaşır makineleri üretimi için Türk şirketi Odul ile birlikte OOO Ideal Elektro Lyuks şirketi kuruldu. Yapılan yatırım yaklaşık 7.0 milyon doları bulduğu belirtildi. Yılda yaklaşık 600 bin elektrikli mini fırın üretilmekte, bunların %30-40'ı ihraç edilmektedir. Yerelleştirme oranı %60 olup, işletmede çalışan sayısı 200 kişidir.
PANDEMİ ELEKTRİK EDNÜTRİSİ İŞLETMELERİNİN ÇALIŞMALARINI DA ETKİLEDİ
Koronavirüs pandemisinin olumsuz etkisi, elektrik endüstrisi işletmelerinin çalışmalarını da etkiledi. Karantina önlemleri sırasında, işletmelerin bir kısmı çalışmalarını geçici olarak askıya aldı, özellikle yabancı uzmanların gelememesi nedeniyle yatırım projelerinin gerçekleştirilmesinde zorluklar oluştu. Karantina önlemleri, satış noktalarının çalışmasını ve üretilen ürünlerin, özellikle ev aletlerinin satışını sınırlandırdı
Bu bağlamda, ülke geneli krizle mücadele komisyonu'nun faaliyetleri çerçevesinde, üretim faaliyetlerinin normal düzeyde devam etmesi ve planlanan yatırım projelerinin çoğunun uygulanması ve sektör işletmeleri için gerekli koşullar yaratıldı. Bununla birlikte, tüketicilerin rahatlığı için 15 Mart tarihinden itibaren ev aletleri üreticileri online alışveriş platformunu faaliyete almışlardır.
