Türkiye-Rusya stratejik ortaklığa doğru ilerliyor
"Rusya İşbirliği'nin Güçlendirilmesinde Medyanın Rolü" konulu yuvarlak masa toplantısına katılmak ve bir dizi temasta bulunmak üzere Küresel Gazeteciler Konseyi üyeleri ile birlikte Moskova'daydık. Rusya-Ukrayna savaşı ve ardından İsrail-Hamas çatışması devam ederken gerçekleştirdiğimiz bu ziyarette önemli görüşme ve temaslarda bulunduk.
Moskova’ya gerçekleştirdiğimiz ziyaret sırasında Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üye ülkeleri Dışişleri Bakanları toplantısındaydı.
Lavrov, bu nedenle yuvarlak masa toplantısına videolu bir mesajla katıldı. Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin dinamik bir şekilde devam ettiğini belirten Lavrov, “Enerji alanında işbirliğimiz stratejik nitelik taşıyor. İkili ilişkilerimiz özellikle sürdürülebilir nitelikte. Türk-Rus ilişkilerinin gelişmesi, halklar arasında yakınlaşma açısından medyanın önemi çok büyük. Kötü ülkelerin yaydığı dezenformatif haberlerin önlenmesi için iki ülke medyasının işbirliği çok önemli” değerlendirmesini yaptı.
Rusya Parlamentosu'nun üst kanadı Federasyon Konseyi’nin Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Grigori Karaşin, "İçinden geçtiğimiz bu çok önemli süreçte Türkiye ile Rusya çok önemli partnerler. İlişkilerimiz yelpaze olarak çok çeşitli ve başkanlarımız her zaman yakın diyalog içindeler. Sosyo ekonomik ilişkiler çok etkili bir şekilde gelişiyor. Akkuyu Nükleer Santrali ve Türk Akımı projeleri gelişiyor. Enformasyon alanında ilişkilerin gelişmesi için iki ülke arasında bir Bilgi Komitesi kurulması gerekiyor. Bu, ilişkilerimize ciddi ivme kazandırabilir" dedi.
Rusya TASS Haber Ajansı’nın organize ettiği "Rusya İşbirliği’nin Güçlendirilmesinde Medyanın Rolü" konulu yuvarlak masa toplantısına katılan Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı Bilgi ve Basın Departmanı Müdürü Maria Zaharova, Türkiye-Rusya ilişkilerinin bu kadar iyi olduğu başka bir dönem hatırlamadığını belirterek, iki ülke arasında kırıcı ve dezenformatif bilgilere yönelik bazı çalışmalar yapılması gerektiğini söyledi. Bir Bilgi Fonu oluşturulmasını öneren Zaharova, iki ülke arasında ortak diyalog mekanizmaları oluşturulması gerektiğini ifade etti.
DEV ENERJİ PROJELERİ
Moskova’da yaptığım kritik görüşmeler ve edindiğim izlenimler; iki ülke arasındaki ilişkilerin stratejik ortaklığa doğru ilerlediğini; nükleer santral, enerji, savunma sanayi ve diğer bazı spesifik alanlarda yeni işbirliği alanlarının ve müzakere başlıklarının açılabileceğini bizlere gösteriyor.
Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Devlet Duması Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkanı Leonid Slutskiy ile görüşmemizde bazı kritik başlıklarda sorular yönelttim ve çok net, samimi yanıtlar aldım.
İsrail-Hamas çatışmasının yaşandığı bugünlerde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dile getirdiği BM’nin reforme edilmesi fikrine yönelik Slutskiy, “Bunu destekliyoruz ancak BM’nin reforme edilmesi konusunda çok temkinli davranmalıyız. BM Güvenlik Konseyi elbette genişletilecektir ancak bu mekanizma şu ya da bu yaklaşıma eğilimli olmamalı. Güvenlik Konseyi formatı geçmişte birkaç kez ABD tarafından kırıldı. Washington’un Güvenlik Konseyi’ni kırma çabaları bizi çok rahatsız ediyor. Bu konuda Rusya ile Türkiye sağduyulu bir yaklaşım sergileyecektir” dedi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın Moskova’daki temaslarına ilişkin bazı arka plan bilgileri de edindim.
Hakan Fidan ile cari duruma ilişkin görüş alışverişinde bulunduklarını belirten Slutskiy, Bakan Bayraktar ile görüşme başlıklarına ilişkin bazı detaylar paylaştı.
DOĞALGAZ BORCUNA İLİŞKİN ÖDEME TAKVİMİ
Slutskiy, Türkiye’nin Rusya’ya olan ve geçen yıl seçim nedeniyle 20 milyar doları ertelenen, şu anda ulaştığı miktar itibariyle farklı rakamlar ortaya atılan doğalgaz borcunun ödeme takvimine ilişkin şunları söyledi:
“Türkiye, doğalgaz sektörü dâhil olmak üzere birçok alanda stratejik ortağımız. Bu hassas bir konu. Bizim stratejik ortaklığımız çok önemlidir ve borçları ödemenin ötesindedir. Rusya, yaptırımlara maruz bırakıldı ve ekonomik durumumuz zorda. Bu duruma rağmen Türkiye ile stratejik ortaklığımıza değer veriyoruz. Bu borçların ertelenmesi konusunda çok esnek olabiliriz.”
Rusya’nın Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatı için kurmak isteği hub konusunda ise Slutskiy, “Üzerinde konuştuğumuz çok önemli projeler var. Ceyhan ve Gaziantep’in hub olması üzerinde yoğunlaşan çalışmalarımız söz konusu. Türkiye’yi kalıcı ortak olarak görüyoruz ve buna çok önem veriyoruz. Sıvılaştırılmış gaz projeleri üzerinde de çalışıyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Sıvılaştırılmış gaz projesinde Avrasya genelinde boru hatları üzerinde çalıştıklarını vurgulayan Slutskiy, “Bu projede kilit ortağımız Katar yüzde 19.5 paya sahip. Katar, hubdaki fiyat endeksinin kendi ekonomisini olumsuz etkileyeceğini söylüyor. Biz bunu kabul etmiyoruz. ABD’nin etkisinde kalmamalı. Birbirimize daha çok güvenmeliyiz” dedi.
RUSYA SİNOP’A TALİP
Rusya, Akkuyu Nükleer Santrali’nden sonra Sinop’ta inşa edilmesi planlanan nükleer santral işiyle de ilgileniyor. Slutskiy bu konuda, “Akkuyu’daki projeyi bitirelim, kesinleştirelim ondan sonra Sinop’la ilgili de karar alacağız. Akkuyu’dan kaynaklı bazı borçların ödenmesi gerekiyor. Sinop’la ilgili bir yıl içinde bir sonuç almış oluruz. Daha birkaç tane Sinop gibi haber alacaksınız” değerlendirmesini yaptı.
Türkiye ile Rusya’nın Suriye ve İran gibi başlıklarda görüş ayrılıkları bulunmasına rağmen, stratejik konularda benzer düşündüğünü vurgulayan Slutskiy, Kanalİstanbul Projesi’ne dikkat çekti. Slutskiy, “Proje devreye girdiğinde Montrö sözleşmesinin bypass edilmesi söz konusu olabilir. Bu durumda Amerikan uçak gemileri Karadeniz’de olacaktır. Coğrafi, tarihi, politik olarak birbirimizi koruyan iki ülkeyiz. Stratejik temelde ve birbirimizin güvenliği açısından geçmişte olduğu gibi yarın da Türkiye’yi desteklemeye devam edeceğiz” dedi.
S-400’LER VE SAVUNMA İŞBİRLİĞİ
Slutskiy, Türkiye ile Rusya arasında devam eden S-400 hava savunma projesinde yeni sistemlerin satışı ve ortak üretim konusunda şunları söyledi:
“Bizim devam eden askeri operasyonlarımız var. Bu nedenle bu tarz modern silahlar bize de gerekiyor. Türkiye ile anlaşmamız devam ediyor. Türkiye’de yedek parça üretimi olabilir ancak sistem olarak S-400’ün Türkiye’de üretilmesi söz konusu değil. Askeri alanda işbirliğine devam edeceğiz ve savunma işbirliğimizi kuvvetlendireceğiz.”
“GERİ DÖNÜŞÜ BİZ SAĞLIYORUZ”
Suriye’nin bölünmesinin gerçekleşmeyeceğini ve ABD’nin Esad’ı yıkamayacağını ifade eden Slutskiy, Türkiye’deki sığınmacıların dönüşü ve siyasi istikrarın sağlanması konusunda şu değerlendirmeleri yaptı:
“Suriye, şimdi yavaş yavaş normalleşmeye doğru gidiyor. Anayasanın yapımı ve Siyasi Geçiş Komitesi’nin kurulmasından sonra bizim temennimiz Suriye’nin Arap Ligi’ne dönmesidir. Rusya, Katar, BAE bu sürece katılıyor ancak sorunlu gelişmeler de var. Pençe Kilit operasyonu, istikrar açısından olumlu bir adım olmadı.”
Slutskiy, 1 milyon sığınmacının dönüşü konusunda Rusya’nın devreye girerek Esad’ı ikna ettiğini öne sürdü. Slutskiy, “Ankara ile mutabakatımız sonucunda Beşar Esad’la görüştük ve Esad da kabul etti. Türkiye’nin doğusunda bulunan göçmenler Suriye’ye döndü. Bunlar 30 kilometrelik alanda dağılmadan kalıyor. Geri dönenler, Deyrezzor, Halep ve Şam bölgelerine yerleşti. Bu göçmenler, artık Türkiye ekonomisi için yük olmaktan çıkıyor. Esad’ı ikna eden bizdik” dedi.
“TEMASLARIMIZ VE YAKINLAŞMAMIZ ARTACAK”
Türkiye’deki genel seçimde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanında tavır aldıklarını belirten Slutskiy, “Zor bir seçimdi. Erdoğan’ı seçen bizdik demiyorum. Tabi ki Onu Türk halkı seçmiştir ancak bizim de bunda bir rolümüz oldu. Kapıları açtık, Türkiye’yi rahatlattık. Önümüzdeki süreçte Ankara ile temasları artırmamız gerekiyor. PKK’nın kolu YPG konusunda sık sık görüşüp saatlerimizi ayarlamamız gerekiyor. Yakın işbirliğine devam edeceğiz” dedi.
Moskova ziyaretimiz ve temaslarımız birçok açıdan verimli bir ziyaret oldu ve iki ülke ilişkilerinin geleceğine yönelik önemli bilgiler ve veriler elde ettik.
