Zihin kontrolünün en sinsi hali: Gaslighting belirtileri ve başa çıkma yolları

“Deliriyor muyum?” sorusunu sorduran gaslighting, manipülasyonun en görünmez türlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor; psikiyatristler mağdurların yaşadıklarını mutlaka güvenilir kişilerle paylaşmasını öneriyor.

Gaslighting, bir kişinin bilinçli ya da bilinçsiz olarak karşısındaki bireyin gerçeklik algısını, düşüncelerini ve davranışlarını manipüle etmeyi amaçlayan sinsi bir psikolojik taciz türüdür. Hem duygusal bir istismar yöntemi hem de bir sosyal etki biçimi olarak kabul edilir. Manipülatör, mağdurun kendisinden ve yaşadıklarından şüphe etmesi için farklı stratejiler kullanarak kontrol sağlamaya çalışır.

Bu kavram ilk kez İngiliz yazar Patrick Hamilton’ın 1938 yılında yazdığı “Gas Light” adlı tiyatro oyununda ortaya çıkmıştır. Ardından 1940’ta İngiltere’de, 1944’te ise Amerika’da çekilen film uyarlamalarıyla geniş kitlelere ulaşmış ve toplumda büyük yankı uyandırmıştır. Hikâyede, eşinden gizli gaz lambasının ışığını gün geçtikçe azaltan bir adamın, kadının “delirdiğine” inanmasını sağlayacak şekilde gerçekliği çarpıtması anlatılır. Bu durum, kadının hafızasını ve akıl sağlığını sorgulamasına yol açar.