2020'de borçlanma yapanlar yüzde 15 daha fazla prim ödeyecekler

ASKERLİK BORÇLANMASINI İHTİYACINIZ KADAR YAPABİLİRSİNİZ

Soru: 1973 doğumluyum. Askerliksülüs tarihi 07/03/1995, terhis 07/09/1996’dır. BAĞ-KUR girişim05.12.1996. Şu an SSK’lı basın mensubu olarak çalışmaktayım. BAĞ-KUR’da 2013 gün, SSK’da 3987 gün olmak üzere toplam 6000 prim günüm bulunuyor. Erken emekli olmak için, ilk askere gidiş tarihim olan 1995 mart ayının askerlik borçlanmasını yapsam işe giriş tarihim bu tarihe çekilir mi? Ya da bu tarihe çekilmesi için kaç gün borçlanmam lazım?540 günün hepsini borçlanmam mı gerekiyor?

İkincisi 06/11/2019 tarihinde sarı basın kartı almaya hak kazandım. Yıpranma payından nasıl faydalanabilirim, SGK’ya başvurmam gerekiyor mu?(Ataullah Ö.)

Yanıt: Sayın meslektaşım, SSK’dan normal emeklilikte 25 yıl sigortalılık, 56 yaş ve 5825 prim gününe tabisiniz.

Askerlik borçlanması belli bir tarih için yapılamaz. Doğrudan askerliğe başladığınız tarih için borçlanma yapamazsınız ama 540 günün tamamı için değil, ihtiyacınız olan gün sayısı kadar borçlanma yapabilirsiniz. Emeklilik yaşınızı bir yıl düşürebilmek için sigorta başlangıcını 23 Kasım 1995 tarihine çekecek kadar borçlanma yapmalısınız. Bu da 372 gün borçlanma anlamına geliyor.

Borçlanma primleri 2020 yılında yüzde 15 oranında artırıldı. 2019 yılında 27.29 lira olan günlük en düşük borçlanma primi, 2020 yılında 31.39 TL’ye yükseldi. 540 günlük askerlik borçlanmasının en düşük prim üzerinden maliyeti 14 bin 736 liradan 16 bin 950 liraya çıktı.

Emeklilik yaşını 56’dan 55’e çekmek için gereken 372 günlük askerlik borçlanmasını bu yıl yaptığınızda en az 11 bin 677 TL prim ödemeniz gerekir.

Basın mensuplarının fiili hizmet süresi zammından (FHSZ) yararlanabilmeleri için Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre basın kartı sahibi olmaları gerekiyor. Bu zorunluluk, 2013 yılında gazetecilere tekrar yıpranma hakkı verildiğinde getirildi. Primleriniz 212 sayılı kanunla değiştirilen 5953 sayılı kanun kapsamında yatırılıyor ise SGK’ya ayrıca başvuru yapmanız gerekmez. SGK, FHSZ kapsamındaki çalışmalarınızı emeklilik işlemleri sırasında dikkate alır. Emekli olduğunuzda gönderilen ayrıntılı belgeden, bu sürenin dikkate alınıp alınmadığını kontrol edebilirsiniz.

HER ANNE 2 YILA KADAR DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLİR Mİ?

Soru: 01.02.1968 doğumluyum. İşe giriş tarihim 01.04.1988. SSK’ya tabi olarak 2064 prim günüm bulunuyor. En son 2011 Haziran ayında sigorta ödemem yapıldı. Ocak 1999 tarihinde bir çocuğum doğdu. Doğum borçlanması yapmak istersem kaç günlük ve ne kadar prim ödemeliyim? Doğum borçlanması emeklilik yaşımı öne çeker mi? Doğum borçlanması yapmam durumunda ne zaman emekli olabilirim? (Selin H.)

Yanıt: Selin Hanım, SSK’dan normal emeklilikte 20 yıl sigortalılık, 5225 prim günüyle 44 yaşa tabisiniz. Normal emeklilik için gerekli prim süresini doldurmak isterseniz, yaklaşık 9 yıl çalışmanız gerekiyor. Bu zor görünüyor.

3600 prim günüyle ise 58 yaşında emekli olabilirsiniz. Prim gününüzü 3600’e tamamlamak için 1536 güne ihtiyacınız bulunuyor.

Kanun, sigortalı çalışanlara 3 çocuk için 2’şer yıla kadar doğum borçlanması hakkı veriyor. Doğum borçlanması, sigortalı çalışmaya ara verilen süreler için yapılabiliyor. 1999 yılındaki doğum sonrasında ücretsiz izin kullandıysanız veya işsiz kaldıysanız 720 güne kadar borçlanma yapabilirsiniz.

Askerlik borçlanmasında olduğu gibi doğum borçlanmasında da bu yıl günlük en düşük 31.39 TL prim ödenecek. İki yıllık doğum borçlanması için ödenmesi gereken en düşük prim 22 bin 600 liradır. (İki çocuk için 45 bin 200 TL, üç çocuk için 67 bin 800 lira prim ödenmesi gerekir.)

İki yıllık doğum borçlanması yapabildiğiniz takdirde, emekli olabilmek için 816 gün eksiğiniz kalacak. Bu süreyi de isteğe bağlı sigorta ile tamamlayabilirsiniz. Ancak, SSK’dan emekli olabilmek için doğum borçlanmasını mutlaka isteğe bağlı sigortaya başlamadan önce yapmalısınız. Aksi takdirde SSK’dan 3600 gün ile emeklilik hakkınızı kaybedip, BAĞ-KUR’dan 5400 gün ile emekliliğe tabi olursunuz.

Size tavsiyem, doğum borçlanması yapabileceğiniz sürenin tamamını borçlanıp, ondan sonra isteğe bağlı sigorta ile eksik günleri tamamlamanız şeklindedir.

“Doğum borçlanması emeklilik yaşını öne çeker mi?” diye soruyorsunuz. Siz zaten normalde emeklilik yaşınızı geçmişsiniz, prim gününüz eksik olduğu için emekli olamıyorsunuz. Prim günlerinizi doğum borçlanması ve isteğe bağlı sigorta yoluyla tamamladığınızda 58 yaşında emekli olursunuz.

İKİNCİ ÜNİVERSİTEYE GİDEN YETİM AYLIĞI ALABİLİR Mİ?

Soru: Üniversite öğrencisiyim, babam vefat ettiği için yetim maaşı alıyorum. Bu sene üniversitem bitiyor (4 yıllık). Yaşım henüz 23, yeni bir üniversitede okumak ya da yüksek lisans yapmak istiyorum. Ama sıkça 2. üniversite olduğu için yetim maaşı alamayacağım söyleniyor. Yeni bir üniversiteye başlarsam yetim maaşım tekrar bağlanır mı? (Kemal Ö.)

Yanıt: Kemal Bey, yetim aylığı normalde 18 yaşında kesiliyor. Ortaöğretime devam edenler 20 yaşına, yükseköğretime devam edenler de 25 yaşına kadar yetim aylığı alabiliyorlar. Birinci üniversiteyi bitirip ikinci üniversiteye başlayanların yetim aylığı kesiliyor. Bazı öğrenciler normal fakülteye ilaveten açık öğretime kayıp yaptırıyorlar. Bu öğrenciler açık öğretimi daha erken bitirirler ise o durumda da yetim aylıkları kesiliyor. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) daha önce verdiği bir kararında, dört yıllık üniversitenin yanı sıra açık öğretimde 2 yıllık bir bölüme kayıt yaptıran ve açık öğretimdeki bölümü bitirince yetim aylığı kesilen öğrenciyi haklı buldu. Ancak, söz konusu dosyada öğrenci, 4 yıllık değil, 2 yıllık açık öğretimi bitirdiği için aylığının kesilmesinden dolayı haklı bulundu.

Sonuç olarak, ikinci bir üniversite yerine yüksek lisans yaptığınız takdirde, 25 yaşını dolduruncaya kadar yetim aylığını almaya devam edebilirsiniz.

SİGORTASIZ ÇALIŞMAK YASA DIŞIDIR

Soru: 1990 yılında SSK’lı olarak çalışmaya başladım. Önceden bankada çalışıyordum, primlerim tavandan yatıyordu. Bir sene önce işten çıktım. Emekliliğime 16 ay var, 9100 prim günüm bulunuyor. Asgari ücretli bir işe girsem, alacağım emekli maaşı azalır mı, azalırsa ne kadar azalır? Örneğin, sistem şu anda 4 bin lira emekli aylığı gösteriyorsa bu rakam kaç liraya düşer? (Atilla İ.)

Yanıt: Atilla Bey, bundan sonra asgari ücretle çalıştığınızda emekli aylığınızın ne kadar düşeceği, sizin 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası dönemdeki prim günlerinize ve hangi dönemde ne kadar kazanç üzerinden prim ödediğinize göre değişir. Ancak, şunu söylemek mümkün; önceki dönemlerde yüksek olup, şimdi asgari ücretle çalışırsanız emekli aylığınız bir miktar olumsuz etkilenir. Bununla birlikte sigortasız çalışmak da hem yasa dışı, hem de iş ve sağlık güvencesinden yoksun olmak demektir.