5 puanlık işveren prim indiriminden yararlanırken kaçak işçiye dikkat!

Kanuna göre, 4/a’lı (SSK) çalışanlar için toplam yüzde 34.5 oranında sigorta primi alınıyor. Bu tutarın 20.5 puanı işveren, 14 puanı da işçi adına ödeniyor. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile birlikte 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren tüm işverenlerin 5 puanlık primi Hazine tarafından karşılanıyor. Türk müteahhitleri de yurt dışına götürülen işçiler için 5 puanlık indirimden yararlanıyor. Dolayısıyla işverenlerden fiilen yüzde 34.5 yerine yüzde 29.5 oranında sigorta primi alınıyor.

Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’un TBMM Plan Bütçe Komisyonu’ndaki bütçe sunumuna göre, bu indirimden 2019 yılı Ağustos ayında 1 milyon 14 bin işyerinde 7 milyon 320 bin kişi yararlandı. Bunlar için sadece ağustos ayında Hazine’den aktarılan tutar 1.7 milyar lira oldu.

Primin 5 puanlık kısmının Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK), muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini ise Hazine Maliye Bakanlığı’na bildirmeleri gerekiyor. Ayrıca, prim ödemelerini yasal süresi içinde ödemeleri, SGK’ya idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması koşulu aranıyor. Borçlarını yapılandırmış veya tecil ettirenler de taksitlerini düzenli olarak ödemeye devam ettikleri sürece prim indiriminden yararlanabiliyorlar.

BAĞ-KUR PRİMLERİNE DE UYGULANIYOR

5 puanlık prim indirimi başlangıçta sadece 4/a’lı çalışanlar için getirilmişti. 2016 yılında yapılan yasa değişikliği ile isteğe bağlı sigortalılar ve muhtarlar hariç 4/b (BAĞ-KUR) kapsamındaki sigortalıların primleri için de 5 puan indirim uygulamasına başlandı. Bu indirimden ağustos ayı itibarıyla 829 bin BAĞ-KUR’lu yararlandı ve 111.8 milyon liralık primleri Hazinece karşılandı. BAĞ-KUR’luların Hazinece karşılanan primleri yıllık 1.3 milyar liraya ulaşıyor.

KAÇAK İŞÇİ ÇALIŞTIRANA BİR YIL PRİM İNDİRİMİ YOK

Kaçak işçi çalıştıranlar prim indirimi haklarını bir yıl süreyle kaybediyorlar. Yapılan kontrol ve denetimlerde, çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi hâlinde, işverenler bir yıl prim indiriminden yararlanamıyor. Teşvikten yersiz yere yararlandığı sonradan tespit edilenler, bir yıllık teşvik tutarını gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ödemek zorunda kalıyor.

İŞÇİ İHBAR EDERSE İŞVEREN ZOR DURUMDA KALIR

Kaçak işçi çalıştıran bir işverenin nasıl bir maliyetle karşı karşıya kalacağını görmek için basit bir hesap yapmak yeterli.

Ağustos ayı verilerine göre, 5 puanlık prim indirimi dolayısıyla işçi başına aylık 238 liralık prim Hazinece karşılanıyor. On işçisi bulunan bir işveren yılda ortalama 28 bin lira prim indiriminden yararlanıyor. Bir işçiyi kaçak çalıştırdığının sonradan tespit edilmesi durumunda 28 bin lira tutarındaki prim, gecikme faiziyle birlikte geri alınıyor. İşveren kendisi için de prim indiriminden yararlanmışsa bu indirimin bir yıllık tutarı da aynı şekilde tahsil ediliyor.

Sigortasız çalıştırılan kişiler sonradan hizmet tespit davası açabiliyorlar. İşçinin sigortasız çalıştırıldığı yıllar sonra mahkemece karara bağlandığında, SGK bu kez işverenden hem kayıt dışı çalıştırılan işçi için ödenmesi gereken primleri, hem de diğer tüm işçileri için yararlandığı 5 puanlık prim indirimini geri istiyor. Bu durumda işverenler ağır bir külfet altında kalabiliyor.