Bretton Woods sistemi nedir, özellikleri neler? Bretton Woods sistemi ne zaman çöktü?
Bretton Woods Sistemi; 1944 yılında, Birleşmiş Milletlerin Amerika Birleşik Devletleri'nde gerçekleştirmiş olduğu finans konferansında imzalanan Bretton Woods Antlaşması ile hayata geçen bir ekonomik sistemdir. Ekonomik istikrarın sağlanması ve parasal döngünün düzene girmesi gibi amaçlarla ilan edilen bu ekonomik sistem, ülkeler arasındaki ikili ticari ilişkilerde uyulacak kuralları belirlemiştir. Ayrıntılar yazımızın devamında…
44 ülkenin katıldığı bu konferansta Dünya Bankası ile Uluslararası Para Fonu’nun kurulması da kararlaştırılmış ve bu kurumlar 1946 yılından itibaren faaliyetlerine başlamışlardır. Peki, Bretton Woods Sistemi nedir? Bretton Woods Sistemi ne zaman çöktü? İşte, tüm detaylar…
Bretton Woods Sistemi Nedir?
Bretton Woods Sistemi; 2. Dünya Savaşı’nın devam ettiği yıllarda, Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen bir konferansta ortaya atılan ve kabul edilen bir ekonomik sistemdir. Devletler arasında gerçekleşen ticari ve finansal ilişkilerin kurallarını belirlemek amacıyla Amerikalı ekonomist Harry Dexter White tarafından sunulan bu iktisadi sistemde, tüm dünyada ekonomik istikrarın sağlanması amaçlanmıştır.
Peki, Bretton Woods Sistemi ne zaman kuruldu? 44 ülkenin katıldığı ve Amerika Birleşik Devletleri’nin New Hampshire eyaletinde imzalanan Bretton Woods Antlaşması ile ilan edilen bu ekonomik düzen, 1944 yılının temmuz ayında kurulmuştur.
Bretton Woods Sistemi Neden Kuruldu?
1944 yılında ilan edilen bu yeni iktisadi düzenin kurulmasındaki temel sebep; dünyanın önce 1930 ekonomik krizini daha sonrasında ise 2. Dünya Savaşı’nı yaşamış olmasıdır. Bu iki hadise ile dünyadaki birçok ülkenin ekonomisi dibe vurmuş ve bu tablo da ülkeler arasındaki ticari ilişkileri durma noktasına getirmiştir. Böylesi bir ortamda hem ülkeler arasındaki ticari ve finansal ilişkileri ilgilendiren kuralları belirlemek hem tüm dünyada bozulan para döngüsünü yeniden düzenlemek ve hem de ekonomik istikrarı sağlamak için bir araya gelen 44 ülke bu yeni ekonomik sistemi ilan etmişlerdir.
Bretton Woods Sistemi Özellikleri
1944 yılında ilan edilen bu yeni ekonomik sistem iki temel özellik üzerinden tarif edilebilir. Birincisi, antlaşmaya katılan ve bu sistemi kabul eden tüm ülkeler, paralarının altına dönüştürülebilir olduğunu kabul etmiş ve her ülkenin yerel parasının değeri dolara göre belirlenmiştir. Bu şekilde dolar, altın ile dönüştürülebilir olan tek para olarak kabul edilmiş ve rezerv para olmuştur.
İkincisi ise bu sistem, düzeltilmesi imkânsız olan parasal dengesizlik hallerinde, bu sorunu yaşayan ülkelere, yerel parasının dolar karşısındaki değerini değiştirme hakkı da vermiştir. Yapılacak olan bu tür düzenlemeler için %10 barajı konmuş ve bu barajın aşılması ise Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) iznine tabi tutulmuştur.
Bretton Woods Sistemi nasıl çalışır sorusunun cevabı da bu iki özellikte saklıdır. Bu sistemde dolar, tüm dünyanın anahtar parası durumuna gelmiş ve diğer tüm ülkeler, yerel paralarının değerini dolara göre hesaplamaya başlamışlardır.
Bretton Woods Sistemi Ne Zaman Çöktü?
1945 yılında kabul edilen Bretton Woods ekonomik sistemi 1971 yılında kadar devam etmiştir. Tüm para birimlerinin dolara endeksli olması, finansal piyasalarda büyük bir gerilim yaratmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nin de dış ticarette büyük açıklar vermesi gibi sebeplerle ekonomik sorunlar yaşaması, doların altına dönüştürülmesini imkânsız hale getirmiştir.
Gelişen bu yeni durum neticesinde Amerika Birleşik Devletleri 1971 yılında yapmış olduğu bir açıklamada, doları altına endekslemekten vazgeçtiğini açıklamış; altın, piyasa içinde kontrol edilemez bir fiyatla dolaşıma başlamış ve altın fiyatlarında yaşanan bu yükseliş Bretton Woods Sistemi’nin çökmesine sebep olmuştur.
