Demlenen çay ne kadar sürede tüketilmeli? Demlenen çayı uzun süre bekletmek sağlığa zararlı mı?
Demli çay, tazeyken içildiğinde lezzetiyle büyüler. Ama saatlerce bekleyince hem tadı değişir hem de içeriği. Demlenen çay, genelde demlendikten sonra ilk 30 dakika içinde tüketilmesi önerilir. Bekledikçe çayın içindeki bazı maddeler, özellikle tanenler ve kafein, yoğunlaşır ve hem mideye hem de diş sağlığına olumsuz etkiler bırakabilir. Ayrıca uzun süre bekletilen çay, doğru koşullarda muhafaza edilmezse mikroorganizmalara da açık hale gelir. Peki çay kaç saatte bozulur, ne zaman zararlı olur?
Evde, iş yerinde ya da misafirlikte... Türkiye’de nereye giderseniz gidin bir demlik çay mutlaka çıkar karşınıza. Sohbetlerin ayrılmaz bir parçasıdır o. Hele güzel demlenmişse, yanında bir dilim kek ya da peynirli simitle birleşince tadından yenmez. Ama şu da var: çay çok seviliyor ama ne zaman demlenmeli, ne zaman tüketilmeli konusu pek de bilinçli yapılmıyor. Özellikle "demlenen çay ne kadar sonra tüketilmeli?" sorusu çoğu zaman göz ardı ediliyor. O demlikte saatlerce bekleyen çayın rengi koyulaşsa da, tadı yoğunlaşsa da acaba sağlıklı mı? Bu konuda hem tat hem de sağlık açısından dikkat edilmesi gereken şeyler var.
DEMLENEN ÇAY NE KADAR SÜREDE TÜKETİLMELİ?
Çayın tazesi makbuldür, bu bir gerçek. Demlenen çay, ideal olarak 15-30 dakika içinde tüketilmelidir. Bu süre zarfında hem lezzeti hem de rengi yerindedir. Eğer bu süreden sonra çay içilecekse, en fazla 1 saate kadar sıcak kalacak şekilde bekletilmelidir. Ancak burada da dikkat edilmesi gereken şey, çayın sıcaklığıdır. Ilık hale geldikten sonra, uzun süre demlikte bekleyen çayın içeriği değişmeye başlar. Özellikle cam ya da porselen demlik yerine metal demlik kullanılıyorsa, bu süreç daha da hızlanır. Çünkü metaldeki reaksiyonlar çayın yapısını olumsuz etkileyebilir.
Bazı evlerde çay sabah demlenir, öğlene kadar azar azar içilir. Hatta bazen öğleden sonra bile o sabahki çaya su eklenip tekrar kaynatılır. Ama bu alışkanlık, sağlık açısından pek doğru değil. Çünkü uzun süre bekleyen çayın hem tadı acılaşır hem de bazı maddeleri zararlı hale gelebilir. Üstelik tekrar kaynatıldığında içindeki kafein daha yoğun hale gelir ki bu da kalp çarpıntısı, mide rahatsızlığı ya da baş ağrısı gibi sorunlara yol açabilir.
DEMLENEN ÇAYI BEKLETMEK SAĞLIĞA ZARARLI MI?
Çayın uzun süre beklemesi sadece lezzetini değil, içeriğini de değiştirir. Peki demlenen çayı uzun süre bekletmek sağlığa zararlı mı? Maalesef, evet olabilir. Bunun birkaç nedeni var. Öncelikle, çayın içinde doğal olarak bulunan "tanen" adlı madde zamanla yoğunlaşır. Bu madde fazla alındığında demir emilimini azaltabilir. Özellikle demir eksikliği yaşayan kişiler için sürekli bayat çay içmek, kansızlığı artırabilir. Ayrıca, saatlerce sıcak kalan çayda bakteri oluşumu da gözlemlenebilir. Özellikle üstü açık bırakılmışsa ya da ortam sıcaklığı yüksekse, çayın içinde zararlı mikroorganizmaların çoğalması kolaylaşır.
Bir diğer mesele ise yeniden kaynatılan çay. Bu durum, sadece içeriği bozmakla kalmaz, ağızda bıraktığı buruk tadı da artırır. Ayrıca çayın asidik yapısı bekledikçe daha da yoğunlaşır ve mide hassasiyeti olanlarda rahatsızlık yaratabilir. Reflü, gastrit gibi şikâyetleri olanlar için özellikle bayat çay içmek daha zararlı olabilir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda, çayın taze taze tüketilmesi çok daha sağlıklı bir tercih olur.
DEMLİ ÇAY NASIL DAHA UZUN SÜRE TAZE KALIR?
Madem çayı bu kadar seviyoruz, bari tazeliğini biraz daha uzun süre korumanın yollarına bakalım. Öncelikle demli çay hazırlarken kullandığınız suyun kalitesi çok önemli. Kireçli su, çayın çabuk bozulmasına ve bulanık görünmesine neden olur. Ayrıca demliğin malzemesi de büyük fark yaratır. Porselen ya da cam demlikler çayın tadını korurken, metal olanlar çayın çabuk bayatlamasına neden olabilir.
Çayı demlerken mümkünse kaynar suyu doğrudan üzerine değil, biraz beklettikten sonra dökün. Bu hem çayın içeriğini daha az zedeler hem de lezzetini korur. Eğer çay hemen tüketilmeyecekse, termos gibi sıcaklığı sabit tutan kaplarda saklanabilir. Ama bu da bir yere kadar… 1-2 saatten sonra çay ne yaparsanız yapın bayatlamaya başlar. Bu yüzden büyük demlikler yerine, az az demleyip taze taze tüketmek en mantıklısı.
Bir başka püf noktası da dem oranında saklı. Çok fazla çay koyup az suyla demlemek, çayın daha çabuk acılaşmasına yol açar. Bu da hem lezzeti bozar hem de içimi zorlaştırır. Dengeli ölçüde hazırlanmış bir çay, beklese bile daha az zarar görür. Demlenen çay ne kadar sonra tüketilmeli sorusunun cevabı net: en geç 30-60 dakika içinde. Sonrası hem lezzet hem de sağlık açısından risk taşıyabilir. Bekledikçe içindeki faydalı bileşenler azalır, zararlı maddeler öne çıkar. Çayı taze tüketmek, hem damağa hem mideye iyi gelir. Saatlerce beklemiş, tekrar ısıtılmış çaylar ise ağızda acı bir tat, midede rahatsızlık bırakabilir. Çayı seviyoruz, vazgeçemiyoruz; o hâlde tazesini içip keyfini öyle çıkarmakta fayda var.
